یکصد و نودمین سالگرد علامه احمد فاضل نراقی فرزند ملا محمد مهدی

حاج اسماعیل حبیبی استاد اخلاق ما علاقه داشت مطلبی در خصوص علامه ملا احمد نراقی فرزند ملا محمد مهدی نمایش دهیم . حسب الامر ایشان مطالبی نسبتا تازه از وبلاگ خاندان بزرگ اردهالی را تقدیم کاربران و شادی روح مطهر ملا احمد و پدرش ارائه می کنیم :

 

شخصیت علمی حاج ملا احمد نراقی ابوالزّوجۀ حاج سید محسن مشهدی القمی

محقق نراقی که درخشانترین چهره های فضل و دانش و قدر اول آسمان علم و اجتهاد در مرجعیّت عامّه شیعیان از نیمه دوم قرن دوازدهم تا اواسط قرن سیزدهم شناخته شده اند، بطوریکه نامبرده در کلیّه مأخذ معتبردر زمره رجال علم و ادب قرن قرار گرفته است، از آن جمله لغت نامه دهخدا ،در یکی از سه موردی که به شرح وصف احوال حاج ملا احمد پرداخته چنین می گوید:

      ملا احمد نراقی

احمد بن محمد مهدی ابن ابی ذر نراقی تخلص به صفائی است. وی بحری موّاج، استادی ماهر و عماد اکابر و ادیب و شاعر و از اکابر دین و عظمای مجتهدین و جامع اکثر علوم خصوصاً اصول فقه و ریاضی و نجوم. مردی عظیم الجثّه و بزرگ منزلت، و قور و غیور دارای شفقت بر رعیّت و ضعفا و صاحب همّت عالیه بود.

باتفاق عقیده محققین علوم اسلامی نیروی شگفت انگیز و تحقیق و تتبع علمی او که از سرچشمه و فهم و درک اشراقی خداداد او الهام یافته بود در تنقیح و توضیح مباحث دقیق معضلات علمی پایه های اصول جاودانی را بنا نهاد که بعد ها به وسیله یکی از تربیت یافتگان حوزۀ پر فیض بحث و تحقیق علمی او (الشّیخ الطائفه شیخ مرتضی انصاری) روش های خاص استاد توسعه و تکامل یافت.

تا آن که در نتیجه یک سلسله تحول، بنیادی را در علم اصول فقه پدید آورد به نحوی که پیروی از آن روش مانند دستور کلاسیک این علم در سطح عالی آن همچنان ادامه دارد و آخرین جلوۀ آن نیز تحقیقات رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران امام سید روح الله خمینی(ره) با اشاره و استناد به فتاوای فقهی نراقی در کتاب " عواید الایام " شاهد گویای آن می باشد.

 

تقلید نمودن خاقان از نراقی

فتحعلیشاه قاجار به عنوان آن که در فروعات مسائل دینی از حاج ملا احمد نراقی تقلید می کرد، از وی نگارش رسالۀ مخصوصی برای شخص خود رادر خواست نمود که جامع و حائز حدود وظایف شرعی شخص شاه بوده باشد.  نراقی نیز در اجابت تقاضای شاه کتاب " وسیلۀ النجاۀ " را در دو مجلد تألیف و اهدا نمود که در مجلد اوّل در مسائل طهارت و نماز و روزه و زکوۀ و خمس و جهاد و چون این کتاب مستطاب حسب الاشاره لازم البشاره اعلی حضرت... المجاهد فی سبیل الله خدیو دین دار شهریار معدلت شعار السّلطان فتحعلیشاه قاجار سمت تألیف پذیرفت امید که ثواب آن به روزگار فرخنده آثار همایونش عاید گردد .

همچنین حاج ملا احمد کتاب جامع السّعادات علّامه ملا محمد مهدی نراقی پدر بزرگوار خود را برحسب تقاضای فتحعلیشاه به فارسی فصیح و ادبی به نام معراج السّعاده ترجمه و تحریر نموده به خاقان(در دوره قاجار، خاقان یکى از چند لقب سلاطین این سلسله، به ویژه فتحعلی شاه بود) .

 
خدمت حاج ملا محمد مهدی نراقی پدر بزرگوار حاج ملا احمد به مردم کاشان

آغامحمدخان قاجار پس از آنکه کرمان را قتل عام و خرمنی از چشم درست کرد عازم تهران شد و از راه کاشان به تهران رفت . از نطنز که گذشت نزدیک کاشان اردو زد. فرستاد حاکم کاشان را حاضر کردند به حاکم گفت 500 کرور مالیات از مردم بگیر و بیاور در غیر این صورت قتل عام می شوند. حاکم کاشان مانده بود که با مردم فقیر و بیچاره چه کند و مات و متحیّر شده بود. آخرالامر رفت نزد آیۀ الله حاج ملّا محمد مهدی نراقی و جریان را به ایشان گفت.

     ملا محمد مهدی نراقی

 

آقای نراقی با علماء دیگر صحبت کردند ،نتیجه ای عاید نشد .حاج ملا محمد مهدی با حاکم کاشان و چند نفر دیگر عازم اردوگاه شدند، نزدیک چادر شاه که رسیدند دیدند شاه در چادر پاهایش را دراز کرده و دستهایش را از پشت کمر به زمین گذاشته.  حاج ملا مهدی که وارد شد به احترام از جا بلند شد و پس از سلام و احوال پرسی نشستند. آیۀ الله ملا محمد مهدی نراقی گفت حضرت اشرف زنده باشند فرموده بودید مردم مبلغی مالیات بدهند مردم فقیر و بیچاره به قوت لایموت خود مانده اند و سخت در مضیقه هستند.

آن گاه دست در جیبش کرد و کیسۀ کوچک سبزی که بند آن را با قیطان قرمز بسته بود باز کرد وتنها یک اشرفی در میان آن بود و گفت حالا من این اشرفی را تقدیم می دارم که باعث برکت خزانه آن حضرت باشد انشاء الله .
سپس اشرفی را تقدیم نمود و آغا محمد خان اشرفی را دریافت کرد و آیۀ الله نراقی دعا کرد و شاه و اطرافیان آمین گفتند و از چادر خارج شدند و عازم کاشان گردیدند . این یکی از خدماتی بود که آیۀ الله محمد مهدی نراقی به مردم کاشان کرد.

 

وقتی دلبستگی درویش به کشکولش او را از زیارت سیدالشهدا(ع) باز می‌گذارد

حکایتی از مرحوم فاضل نراقی در کتب تاریخی آمده است که: درویشی، نام ملا احمد نراقی و تعریف کتاب معراج السعاده او را شنیده و به شدت مرید و شیفته وی شده بود. به همین سبب روزی درویش به قصد زیارت ملا احمد نراقی وارد شهر کاشان می‏‌شود و چون دستگاه ریاست، رفت و آمد و مراجعه مردم را به وی می‏‌بیند، اندکی از ارادتش نسبت به ملا احمد کاسته می‏‌شود. از سوی دیگر ملا احمد نراقی هم در دیدارهایی که با درویش انجام می‌دهد متوجه این موضوع می‌شود .

 

بعد از چند روزی درویش می‏‌گوید که تصمیم دارد به کربلا برود .ملا احمد در جواب می‏‌گوید: چه بهتر که من هم چنین قصدی داشتم. پس صبر کن تا با هم حرکت کنیم. در این جا درویش می‌‏پرسد، چند روز باید صبر کنم تا شما آماده شوید؟ جواب می‏‌شنود: همین الان مهیا هستم. سپس با هم این سفر را آغاز می‌کنند .

وقتی به چند فرسخی قم می‌رسند به خاطر رفع خستگی در کنار چشمه‌‏ای اتراق می کنند در اینجا درویش می‏‌گوید: کشکول خود را در خانه شما جا گذاشته‌‏ام. نراقی می‏‌فرماید: این که چیزی نیست وقتی از سفر بازگشتیم، آن را تحویل می‏‌گیری.او قبول نمی‏‌کند و می‏‌گوید: من به این کشکول خیلی علاقه‏‌مندم.

ملا احمد سؤال می‏‌کند: آیا نمی‌توانی مدتی بدون کشکول باشی؟ او جواب می‌دهد: من تبر زین خودم را می‌خواهم و آماده بازگشت به کاشان می‌‏شود . در این هنگام آن فقیه زاهد و پارسا می‌فرماید: ای درویش! من به آن ریاست و مقام و منزلتی که در کاشان دارم، اینقدر وابسته نیستم که تو به این کشکول خود وابسته‌‏ای!

 

منزل تاریخی ملا محمد مهدی و ملا احمد نراقی در شهر نراق

توضیحات سلحشوران شهر نراق :

 

علامه احمد فاضل نراقی فرزند برومند ملا محمد مهدی روز سه شنبه 14 جمادی الثانی سال 1185 هجری قمری (250 سال قبل) مطابق با 2 مهر 1150 هجری شمسی و برابر با 24 سپتامبر 1771 میلادی در عهد سلطنت فتحعلی شاه قاجار در نراق متولد و روز پنج شنبه 23 ربیع الثانی 1245 هجری قمری(190 سال قبل) مطابق با 30 مهر 1208 هجری شمسی و برابر با 22 اکتبر 1829 میلادی درسن 60 سالگی بر اثر وبای عمومی در نراق حومه کاشان وفات نمود .

پیکر پاک ایشان با زحمات زیاد از نراق به نجف عراق منتقل و در مضجع امام اول شیعیان علی بن ابیطالب(ع) نزد پدر بزرگوارش در ایوان علما به خاک سپرده شد .