واژه و اصطلاحات بین مردم شهر نراق(1)
شهر نراق از توابع شهرستان دلیجان در استان مرکزی واقع است . زبان مردم شهر نراق فارسی است ولی گویش های متفاوتی بین آنان رایج است.
تعدادی از اصطلاحات که بیشتر در قدیم بین مردم بیان می شد را به دوستاران فرهنگ زادگاه دوست داشتنی و زیبایمان تقدیم می کنیم :
عابور بخیر : کجا میخواهی بروی آسه : یواش
آسمون قرمبه : رعد و برق آغوندن : فشار دادن
بِکَپ : بخواب بیاقون : فشار بده
بِچَپون : فشار بده تُوجه : سبد بافته شده از ساقه گندم
تَرکه : باریکه شاخه درخت روئه : وسیله ای جهت پایین ریختن بادام و گردو
هرش : دفعه ، مرتبه چَنغَذه : چه مقدار
اَنقَذه : این مقدار سُقُلمه : مُشت
مَزَنه : میزان ، قیمت تُرشباله : آبکِش
جَخدی : تازه ، الان جَخدَم بلا : همین الان
بَرکَش : جابجا کردن چِقوله : اندک
پَرقاشه : کم یَبار : یکبار
پَسّا : دفعه لیسَغَن : سبک سری کردن
تلیده : له شده لَقَت : لگد الاغ
پابرنه : پابرهنه پَک و پوز : لب و دهان
پِخ : ترساندن دَن یابه : خمیازه
دَرگیرونه : خار و خاشاک جهت روشن کردن آتش
دَس به آب : توالت سِرکو : هاون
سیفال : ساقه گندم و جو سُده نار : سرما خوردگی شدید
مِس مِس کردن : کاری را با حوصله زیاد انجام دادن
واردی کردن : شوخی کردن تَحر و جوش کردن : ایحاد ناراحتی
جِلَغ : بی مزه و سبک کَماشدون : نوعی قابلمه مسی
اجباری : سربازی دُوری : بشقاب
حَرَّمَه ای : هرج و مرج اَلِنگاز : معطل
قاشق پَسا کردن : همکلام شدن پخته خوره : تنبل و آماده خور
جَلَب : بدجنس دَرق : صدا
پِِلون پِلون شده : نوعی دشنام یتیم غوره : نوعی دشنام
حروم زاده گری : زیرکی بیش از حد مِجری : صندوقچه
هیشا سقط مرده : فرمان ایست به الاغ
شَفتر : شبدر شاپره : پروانه
دوکونه : لگد الاغ همزمان با دو پا چاچَپ : چادر شب
چراغا کور کن : چراغ یا برق را خاموش کن چوسونک : سوسک صحرایی
دِشنوم : دشنام دِشمون : دشنام
حزب اللهی سخت : مذهبی شدید پِرَخه جاری : جای فراخ
بِش کَش برویی : سرسری انجام دادن کار گُنده : غذای سگ
سِمِنت : سیمان نَرمَ مولَه ای : زیرکی
ایشدی : ایستادن کودک به چَشم کشیدن : اهمیت دادن
گَل : وسط ، میانه قلا : زیر گلو
سوراخ و بِرین : نقاط مخفی داخل منزل آلّا : زود باش
چُلاغ : دست و پا شکسته جونم مرگ شده : جوانمرگ شدن
چوخط : چوب خط برای حسابرسی بابجیدا : با وجود اینکه
چِمدُنم : نمی دانم ناتالی : شکم
گاس : شاید سنگلخده : سنگلاخ
چس بارش نکن : لوسش نکن کلوپه : متلک
اسکنو : سکسکه کردن خَرتپون: پُر و انباشته
عَم قِزی : دختر عمه دایی قِضی : دختر دایی
آخاله : پسر خاله آغ عمو : پسر عمو
سَرِش میشه : درک کردن موضوع زوک زوک کردن : دل دل زدن
زَغون کردن : خوردن غذا با ناراحتی پا گرفته : توانایی ایستادن
کِ تا کِ : از زمانی تا زمان دیگر اِنجَه اِنجَه شی : تکه تکه بشوی
خَسرو : مادر زن به کوه جستن : حاشا کردن
پاشید : پخش شدن قوتولو : چاق و فربه
پاشیدون : بلند شدن بو : رتیل
غاذی : ساندویچ صبحانه چٍنگول : نیشگون
رُنَکی : تسمه ای که به پشت پالان چهارپا بسته میشود
کَردو : اصطلاحی در تقسیم بندی مزارع کشاورزی به قطعات کوچکتر
کُنه : پارچه بی ارزش شُورَه : پارچه بی ارزش
قورماست : نوعی غذای محلی قاتق : نوعی غذای محلی(ماست و شیر)
قُلُمبَه : حمع کردن ، متورم شدن تحفه تیغال : متاع بی ارزش
کولومه : پل زیر دیوار روی جوی آب کُلُم : قفل درب
کوئنده : چغاله بادام کودو : کدو تنبل
کوله مال : تکه خمیری که از تنور جدا می شود
کوناله: استخوان لگن جوال : بافتنی ضخیم جهت حمل علوفه
سوک دادن : انگولک کردن سوند : انگولک
گُله : مکان هلنجاب : شور
گر و گر : تند تند هلشه : حمله کردن
شتر کردن : تقسیم خربزه قره مونی بگیری : بمیری
مرقونی گرفتن : شلوغ کردن طناف : طناب
باربند : طویله مورچونه : مورچه
قناره : نوعی گونی بزرگ خاک و خل : گرد و خاک
مَجمع : سینی مسی بزرگ تُک : نوک هر چیزی
شید و بِل : رها شدن بر روی زمین بِلون و بَلامون : آواره و سرگردان
بی همه کس شده : نوعی دشنام یَبارَگیشا کَرده : پررو شدن
حرف کَترَه : سخن بیهوده پشم و بُغار : مو
میخ طبوله : میخ آهنی بزرگ که به انتهای افسار الاغ بسته میشود جهت کوبیدن به زمین
طاقاره : ظرف سفالی بزرگ که قدیم بیشتر در آن خمیر درست می کردند
وگ : آب دهان لیباس : ریواس
نمدُنم : نمی دانم شُله : تنبل و بی خاصیت
شُوره بَستَنَه : بُقچه لباس بَرغَلتید : غلتیدن
آلَه افتادن : دراز کشیدن پیش اُفتادَه گری : فضولی
آدم همه جا حساب : فرد مورد احترام گَلونَه کردن : به نخ کشیدن
بوخواب به جَعدَه : آماده حرکت شو نَگیری : انگار
هَر دم بیل : همینطوری ، الکی ورزو : گاو نر
یاده : جاری ، زن برادر شوهر دَن : دهان
یخته : میزان کم خِرِش گیره : تیغ
بِشتَم : به او گفتم ترشاله : برگه زردآلو
هَم بَر نَرو : معطل نکن بانکَه : دبه
پَت و پَن : توپول هَلَه پَرتویی : حرکت های مارپیچ
شَق و رَق : اتو کشیده و مرتب دَقَّه ای یَه بار : دقیقه ای یکبار
گربه کوره : بی چشم و رو هَمِش گیرید : اورا احاطه کنید
کُ : که شَلم بَزاز : دغل کار
پِرَخ : گشاد پِرَخَه جاری : جای وسیع و بزرگ
آله : نصف ، نیم آلشی : اشتباهی
بوبوئه چشم : مردمک چشم بِتَپون : بخور
بِلَّه : گروه دَلّار : دلال
سَرزیری : سرازیری این دور و پَرا : این اطراف
بِشِش گفت : به او گفت یَه پارا : عده ای
بِشِم گفت : به من گفت بِلومبون : بخور
امنیه : سرباز تومّون : تنبان ، شلوار
چراغ را فوت کن : برق را خاموش کن باچِقا : صبر و حوصله
تِرک افتادن : پرخوری زیاد مِثِّ : مانند
همشهریان دوست داشتنی : اگر شما هم تمایل داشتید اصطلاحات دیگر را معرفی نمایید تا به این لیست بیافزاییم . مواظب باشیم مطالب عامه پسند و در خور شان و فرهنگ شهرمان باشد .
وبلاگ سلحشوران شهر نراق
جواد نراقی
