فعالیت خانه اِنصاف نیم قرن پیش در نراق

وزارت دادگستری به منظور رسیدگی و حل و فصل اختلافات میان ساکنان روستاها به تدریج و با اعلام قبلی شورایی به نام خانه اِنصاف برای تشکیل داد .

شورای مذکور در ماده 1 مرکب از پنج نفر از معتمدان محل است که از طرف ساکنان حوزه خانه اِنصاف برای مدت سه سال انتخاب می شدند که سه نفر از اعضاء اصلی و دو نفر دیگر اعضاء علی البدل می باشند .

خانه اِنصاف به دادگاه‌های روستایی گفته می‌شد که از راه سازش و دوستانه به بررسی و رسیدگی دعواها در سطح روستا می‌پرداخت. هدف از بنیان خانه‌های انصاف جلوگیری از گسترش دعواهای کوچک به دعواهای پیچیده بود و این که روستاییان دیگر نیازمند به سفر به شهرهای دور و نزدیک برای گرفتن حق‌شان نبودند. هم چنین شرکت قاضی‌های برگزیده شده از سوی مردم، دعواهای خود را به پایان می رساندند.

خانه‌های اِنصاف تصمیم داشتند عدالت را به رایگان در اختیار روستانشینان قرار دهند . سپاه دانش مامور خدمت در هر روستا و محل منشی خانه‌های انصاف بود. در خانه انصاف پنج تن از قضات را اهالی به مدت سه سال انتخاب می کردند. اعضای خانه‌های انصاف افتخاری کار می کردند و انجام عدالت و قضاوت به رایگان در اختیار روستاییان قرار می گرفت . آیین دادرسی در خانه‌های انصاف ساده و چون همه با یکدیگر آشنایی داشتند کارهای مردم تند و آسان به انجام می رسید.

افرادی که در خانه اِنصاف نراق در زمان های مختلف شناسایی شده اند عبارتند از :

مرحوم حاج سلطانعلی حیدری فرزند یدالله
مرحوم حاج محمود غفاری فرزند سید جعفر
مرحوم هدایت الله رحیمی فرزند اسکندر
مرحوم حاجی احمد خان امینیان فرزند میرزاغلامحسین
سلطانعلی کاظمی فرزند عباس
مرحوم حاج حسین پریشانی فرزند عباس
مرحوم غلامرضا مبینی فرزند محمد

مرحوم حاج عبدالقیر محمدی فرزند عبدالله

بر اساس مدل خانه‌های اِنصاف شوراهای داوری از سال ۱۳۴۵ آغاز به کار کرد بدین معنا که برای رسیدگی به دعواهای کوچک و محلی دادگاه‌های برگزیده شده به وسیله اهالی هر محله و شهر تشکیل شد.
شوراهای داوری همانند خانه‌های اِنصاف از پنج قاضی مورد اعتماد اهل محل برای درازای چهار سال تشکیل می شد. از آن جا که دعواهای شهری پیچیده تر از مسایل روستاها بود در هر حوزه شورای داوری یک نفر می بایستی آشنا به مسایل حقوقی باشد مانند قاضی‌های دادگستری، وکیل‌های دادگستری، یا استادهای دانشگاه و یا سردفتران به عنوان مشاور قضایی شورای داوری خدمت می‌کنند. شوراهای داوری در جای مدرسه ها، شهرداری ها، و ساختمان‌های عمومی تشکیل می شد که هزینه ای نداشت و رایگان بود .

استفاده از شوراهای داوری هم چون خانه‌های اِنصاف برای مردم به رایگان بوده است .

قانون تشکیل خانه انصاف دارای 29 ماده و یک تبصره‌ در جلسه روز یکشنبه 22 فروردین 1344 به ‌تصویب مجلس شورای ملی رسید .

‌خانه اِنصاف نراق برای اولین بار پس از انقلاب توسط نویسندگان سلحشوران شهر نراق تحقیق و عرضه می گردد .