آشنایی با حرفه چِلِنگَری در شهر تاریخی نراق

چلنگری یعنی آهنگری سبُک و محلی که در آن اشیاء سبُک ‌وزنی مانند میخ‌طویله ، میخ سرکج ، نیم‌ذرع بزازی، انبر و سیخ و سه‌پایه‌ی آهنی ، زنجیر و سیخانک، قلم، سُنبه، منقل آهنی ، چفت‌ و‌ریزه، تملیک ، اسکنه، مُقار، درفش، جوالدوز و امثال این‌ها را می‌ساختند چلنگرخانه می گفتند و شخصی که کار چلنگری را انجام می داد چلنگر نام داشت.

چلنگرها معمولاً تنها و بدون شاگرد کار می‌کردند. از جمله کارهای دیگر این چلنگران، ساختن انواع نعل بود. از نعل‌های کوچک (مثل نعل الاغ یا پاشنه‌ی کفش و گیوه و میخ‌های مربوطه) و نعل‌های سوراخ‌دار میخ‌خور گرفته تا نعل‌های سه‌پایه‌ی میخ سرخود و نعل‌های بی‌سوراخ (که به کار جادو و خرافات می‌آمد.)

برای انجام کار چلنگری فلز بریده شده یا قطع شده به شکل مورد نظر را در کوره نهاده تا داغ و کمی نرم شود . سپس تکه آهن را با انبر گرفته و روی سندان می‌گذارند و با چکش روی آن می‌کوبند تا شکل ابزار مورد نظر را بگیرد . در صورت لزوم بارها تکه فلز را در کوره می‌نهند تا دوباره نرم شده و روی آن با چکش مربوطه می‌کوبند تا بالاخره به شکل مورد نظر و دلخواه درآید . و برای محکم شدن آن را در داخل آب سرد می گذارند تا به اصطلاح آبدیده شود.

در شهر تاریخی نراق نراق چند باب مغازهٔ چلنگری (آهنگری سنتی و سبُک ) وجود داشت که تعدادی از مردم نراق به این حرفهٔ سنتی و قدیمی اشتغال داشتند و علاوه بر تامین نیازهای مردم نراق نیازهای روستاهای اطراف را هم فراهم می کردند.
آنها علاوه بر ساخت ابزار و لوازم فوق وسایل دیگری هم مانند دسقاله " داس" بیل کشاورزی وسایر قطعات مربوط به گاو آهن سنتی ، کلنگ چاه کنی و معمولی، تیشه، تبر هم می ساختند.

برای چکش کاری بعضی از این اقلام از دو نفر استفاده می شد بدین صورت که ابزار مربوطه در کوره داغ و گداخته می کردند و سپس آهنگر قطعه مربوطه را با انبر مخصوصی که به آن کَلبَتِین می گفتند از کوره بیرون می آورد و روی سندان می گذاشت و دو نفر یکی با چکش سنگین و آهنگر با چکش سبک روی آن می کوبیدند و این کار آنقدر تکرار می شد تا قطعه مربوطه شکل بگیرد و در پایان هم قطعه را در آب سرد قرار می دادند تا سخت و آبدیده شود.
دَم این آهنگران از پوست گوسفند بود که به صورت خاصی درست کرده بودند و یک نفر با آن در کوره می دمید تا آهن سرخ و آماده شکل دادن شود . آهن آلات مستعمل ،مواد اولیه خوبی برای این تولیدات می باشد .

وسایل و ابزار مورد نیاز این حرفه عبارتند از :
کوره سنتی و دَم(فن )، موتور جوش ، چرخ سنگ ، چکش ها، قیچی آهن بر و سندان .
پیشکسوتان حرفه چلنگری در کهن شهر نراق این افراد بودند :
مرحوم سید محمود میرسلطانی فرزند سید جعفر
مرحوم سید باقر موسوی فرزند سید جعفر
مرحوم سید ابوالفضل میرسلطانی فرزند سید باقر بن سید جعفر
مرحوم سید غضنفر میرسلطانی فرزند فرزند سید باقر بن سید جعفر
آقای سید جعفر میرسلطانی فرزند سید محمود

سایت سلحشوران شهر نراق از جناب آقای مرتضی علی آقای فرزند علی اکبر از بابت تهیه این پست سپاسگزار می باشد .