حاج میرزا محمد نراقی متخلص به مخلص و مخلصا از مشاهیر شهر نراق (1)
حاج
میرزا محمد نراقی متخلص به مخلص و مخلصا سال 1090 هجری قمری(347 سال قبل)
در نراق متولد گردید . از شعرای اواخر قرن 11 و نیمه اول قرن 12 می باشد .
حاج میرزا محمد نراقی (مخلص و مخلصا) پس از سپری شدن مدتی از عمر شریفش در زادگاهش نراق به کاشان رفت و فنون شاعری را ادامه داد .وی طرفدار سبک هندی بود و پس از کسب شهرت در شاعری مورد توجه دربار صفوی قرار گرفت .
در
سنین بالای عمرش بود که آوازه اش به پایتخت ایران در اصفهان رسید. در
دوران حکومت شاه سلطان حسین صفوی(۱۱۰۵-۱۱۳۵قمری) ،اعتماد الدوله محمد مومن
خان شاملو، او را از کاشان به اصفهان فرا خواند .
بدین گونه حاج میرزا محمد نراقی (مخلص نراقی) راهی شهر اصفهان شد و در آن جا ماندگار گردید تا اینکه به سال۱۱۵۰هجری قمری(287 سال قبل) در سن 60 سالگی در شهر اصفهان چشم از جهان فرو بست . پیکر این چهره پر آوازه نراقی پس از تشییع با شکوه توسط مردم و علاقمندانش در مقبرهٔ جامع عتیق اصفهان به خاک سپرده شد .
مخلص
نراقی اهل سیر و سفر هم بود و در دیوانش از مسافرت به کرمانشاه ، تبریز ؛
عتبات عالیات عراق و مشخصا از نجف و کربلا و خانه ی خدا در مکه یاد کرده
است .
متاسفانه در اثر بی توجهی فرهنگ دوستان استان مرکزی به ویژه
علاقمندان به شعر و ادب نراق و دلیجان کم کم کاشی ها پسوند نراقی را از
شهرت این شهره تاریخ برداشته و اکنون به مخلص کاشی ملقب نموده اند و حتی
نام حاج میرزا محمد هم کمتر مورد نظر قرار می گیرد .
برخی از تذکره
نویسان از مخلص نراقی با عنوان"مخلص قمی" نیز نام برده اند . این عنوان از
آن جهت است که از دوره ی افشاریه و زندیه به بعد ، منطقه ی ارزشمند نراق
از توابع قم محسوب می شده و به این دلیل، افرادی همچون لطفعلی بیک فرزند
آقاخان مشهور به آذر بیگدلی(1134 ه.ق – 1195 ه.ق ) و تنی چند، از حاج میرزا
محمد نراقی با عنوان "مخلص قمی"یاد کرده اند .
مخلص نراقی به شعر
میرزا محمد علی صائب تبریزی(حدود 1016ه.ق – 1080 ه.ق) عنایت بسیار داشت و
با محمدعلی بن ابوطالب مشهور به حَزین لاهیجی(1103 ه.ق – 1180 ه.ق ) معاصر و
معاشر بود .
حَزین لاهیجی در مورد شاعر حاج میرزا محمد نراقی می‌گوید : طبعی به سخن آشنا و رغبت و میلی وافر به شعرا داشت .
بنابر این آنچه مسلم است مخلص در نراق زاده و نشو و نمو نموده و به زادگاهش علاقه وافر داشته است .
نسخه ی دیوان شعر حاج میرزا محمد نراقی با نزدیک چهار هزار بیت در کتابخانه موزه بریتانیا یافت می شود . دیوان شعر این رادمرد نراقی به اصطلاح به نام مخلص کاشانی توسط میراث مکتوب در سال ۱۳۷۹ و به کوشش حسن عاطفی چاپ شده است .
قطعه ای شورانگیز اشعار پارسی مخلص نراقی این نامدار و مشاهیر شهر نراق :
روز ما بی تو سیاهست ، بیا
حال ما بی تو تباهست ، بیا
دیده‌ها بس که بود در راهت
جاده یک مد نگاهست ، بیا
گر خریــدار متــاع نظری
چشم بسیار به راهست ، بیا
وحشت از کثرت عشاق مکن !
حشمت شه ز سپاهست ، بیا
رنگ ما رونق مهتاب شکست
فیض ها با شب ماهست ، بیا
گفتی : آیم به وداعت دم نزع
تا رمق در تن ماهست ، بیا
گر سر پرسش "مخلص" داری
حال بیچاره ، تباهست ، بیا
شناخت بیشتر از حاج میرزا محمد نراقی متخلص به مخلص نراقی :
تذکره نویسان و افرادی از شعر و زندگی مخلص نراقی سخن به میان آورده اند که باعث شناخت بیشتر از شعر و زندگی وی شده است .
نام افراد با ذکر نام کتابشان به ترتیب زیر است :
۱- تذکره ی حَزین:نوشته ی حَزین لاهیجی
۲- تذکره ی آتشکده:نوشته ی لطفعلی بیگ بن آقا خان شاملو،متخلص به آذر،معروف به آذر بیگدلی
۳- تذکره ی شمع انجمن:نوشته ی امیرالملک سید محمد صدیق حسن خان بهادر
۴- کتاب ریاض الشعرا:نوشته ی علیقلی خان واله داغستانی
۵- کتاب گلزار جاویدان:نوشته ی محمود هدایت
۶- تذکره ی نتایج الافکار:نوشته ی محمد قدرت الله گوپاموی هندی
۷- تذکره ی سرو آزاد:نوشته ی میرغلام علی آزاد بلگرامی
۸- مجمع النفائس:نوشته ی سراج الدین علیخان آرزو
۹- تذکره ی شعرای کشمیر:نوشته ی ابن حاجی محمد اسلم خان سالم کشمیری،متخلص به میرزا
۱۰- تاریخ ادبیات ایران:نوشته ی دکتر ذبیح الله صفا
سلحشوران
شهر نراق افتخار دارد برای اولین بار یکی از مشاهیر نامدار شهر نراق از
توابع دلیجان استان مرکزی را به تاریخ دانان منطقه مرکزی ؛ محققین ؛
علاقمندان به شعر و ادبیات معرفی نماید .
محمد عضایی
سلحشوران شهر نراق
اگر چه رفته برسر دور طره بازی مخلص
ولی چو طره زلف تو دید تاب ندارد
======================
شعری از مرحوم حاج میرزا محمد نراقی متخلص به مخلص نراقی رحمت الله علیه:
وصل زلفش کی دل صد چاک را رو می دهد
شانه با این ربط , مو می گیرد و مو می ده
همشهریان شعر دوست دلیجان و نراق
این قطعات ناب شعر را به عنوان گزیده ای از شاعر توانمندمان انتشار دهیم تا مشاهیرمان فراموش نشوند .