نگاهی گذرا به کشت خشخاش در شهر تاریخی نراق

قبل از انقلاب اسلامی کشت خشخاش در اکثر شهرهای ایران از جمله زاهدان، فارس ، یزد ، خوزستان و... آزاد و مجوز کشت آن با وزارت کشاورزی بود. تریاک تولیدی در آن زمان بیشتر جنبه دارویی داشت که پزشکان برای درمان بیماران از این ماده استفاده می کردند.

بر اساس تحقیقات انجام شده در ایران از زمان دقیق گیاه خشخاش ومصرف تریاک در ایران اطلاع دقیقی در دسترس نیست ومصرف آن به عنوان داروی مسکن و اثر بخش نتیجه تحقیقات ابوعلی سینا و محمد ذکریای رازی بزرگترین شخصیت های پزشکی قرن بوده است.آنان در زمره نخستین پزشکانی بودند که در قرن ۱۰ میلادی خواص درمانی تریاک را شناخته اند و برای پیشبرد اهداف پزشکی از آن به عنوان پادزهر استفاده می کردند هر چند بر آثار سوء آن بر بدن نیز آگاه بودند.

کشت خشخاش در شهر تاریخی نراق برای اولین بار در اواسط یا اواخر دهه۴۰ کشاورزان نراق مجوز کشت آن را از اداره کل کشاورزی استان مرکزی دریافت کردند و اکثر زمین های اراضی دشت بالا و پایین از جمله باغچه درویش، ملندون، پا چنار قاضی ، درب چاله سرخ و پوسنجه به زیر کشت خشخاش رفت و محصول تولیدی آنها که همان تریاک بود به اداره کشاورزی فروخته شد و پول آن را دریافت کردند.

معمولا خشخاش ، گیاهی از خانواده کوکناریان(خشخاش)است که بیشتر در مناطق معتدل می روید. گیاه علفی و یک ساله است که در فصل بهار کاشته می شود و از تیر ماه تا مرداد ماه گل می دهد و ارتفاع بوته های آن ۵۰ تا۱۰۰سانتی متر است. گل های آن به رنگ سفید،صورتی و ارغوانی است .
برگ های آن به صورت بیضی شکل و بدون دمبرگ هستند که بطور متناوب روی ساقه قرار دارند. در اواسط بهار و اوایل تابستان گل های آنها به تدریج می ریزند و از میان گل ها میوه بیضی شکل ظاهر می شود که به آن گرز خشخاش می گویند که حاوی دانه های خشخاش است. این گرزها در اواخر بهار و اوایل تابستان پوست سبز متمایل به زرد دارند و قبل از اینکه میوه بدهند و کاملا زرد شوند به روش خاصی به تیغ زنی آن می پردازند. این کار به وسیله افراد با تجربه که مهارت کامل در تیغ زنی دارند انجام می شود.

  

چند شیار افقی،عمودی یا مورب بر روی گُرزها با تیغ مخصوص ایجاد می کنند.از محل شکاف ها عصاره شیری رنگی شروع به تراوش می کند که در مجاورت هوا به صورت دلمه شده و صمغی چسبناک تبدیل می شود وپس از گذشت یک شبانه روز به رنگ قهوه ای وگاهی سیاه در می آیدکه به جدار خارجی تخمدان(گرز خشخاش) می چسبد که به وسیله کاردک های مخصوصی تراشیده می شود و در ظرف مخصوصی جمع آوری می گردید و با نظارت ماموران پاسگاه ژاندارمری محل به نماینده اداره کشاورزی تحویل و رسید دریافت می نمودند.

سپس کشاورزان با مراجعه به اداره مربوطه و بر اساس رسید دریافتی پول محصول خویش را دریافت می کردند.هیچ کشاورزی مجاز به جمع آوری تریاک و فروش آن به صورت آزاد نبود و در صورت مشاهده طبق قانون با آن برخورد می شد. کشاورزان فقط مالک زمین خود بودند و فروش محصول تریاک آن تابع مقررات خاصی بود که توسط مسوول مربوطه اعمال می گردید.
از تریاک محصولات مختلف دیگر مانند مرفین و غیره استخراج می گردید که به صورت قرص،کپسول یا آمپول در دسترس بود.در قدیم این مواد تحت نظارت پزشک به بیماران داده می شد حتی زنان و مردانی بودند که سن بالای ۶۰ سال داشتند و دارای کوپن تریاک بودند که بر اساس آن به داروخانه های مجاز مراجعه وسهمیه تریاک خویش را دریافت می نمودند.

مصرف تریاک از زمان صفویه در ایران رواج یافت وبعد از پیروزی انقلاب اسلامی کشت آن در ایران ممنوع گردید.مصرف آن به عنوان یک ماده تدخیری تا به امروز روند افزایشی داشته و با وجود تمهیدات و مبارزات جمهوری اسلامی ایران با تولید،توزیع ومصرف این ماده مخدر ،این معضل همچنان ادامه دارد.

سایت سلحشوران شهر نراق از نویسنده و محقق توانمند جناب آقای مرتضی علی آقایی فرزند علی اکبر از بابت تهیه این پست قدردانی می نماید .