گُوگَل(گاوگَل) چیست وگُوگَلان کیست؟ آشنایی با دو واژه در شهرتاریخی نراق :

گوگَل یک واژه راجی نراقی است که از دو کلمه تشکیل شده است :
گُو به معنی گاو و گَل به معنی گله می باشد و از ترکیب این دو کلمه گوگَل(گاوگل) به دست می آید که به معنی (گَلَّه گاو) می باشد و به شَبان یا چوپان این گلَّه هم گوگَلان(گاوگلبان) می گویند.

قدیم در کهن شهر نراق دهه های ۳۰ و۴۰ تعداد گاوها و گوساله های نراق هم مانند گوسفندان زیاد بودند و صاحبان آنها چون قادر نبودند آنها را در بهار و تابستان به طور دستی تغذیه نمایند یا هر روز به مزرعه برده و مجددا باز گردانند دو نفر گاوگلبان انتخاب می کردند که آنها را مانند گوسفندان به چرا ببرند. یگ نفر گوگلان مسئول ماده گاوهای شیری و قِسِر یا وِشتَر بود که آنها را هر روز به صحرا و مراتع سبز می بُرد وعصرها باز می گرداند تا شیر آنها دوشیده شود.

ماده گاوها چون به ورودی شهر می رسیدند هر گاو، خودش به خانه صاحبش می رفت و صبح روز بعد صاحب گاو مجددا گاو را در دروازه شهر به گوگل بان تحویل می داد. گوگل بان گاوها و گوساله های نر را به چرا می برد با این تفاوت که آنها را اواسط بهار یا اوایل تابستان به مراتع سَرسبز ییلاقی و کوهستانی مانند پشت کوه اُل یا ویلیجیا می برد وآنها تا اوایل پاییز حتی در شب ها هم در بیابان می ماندند و در اواخر تابستان که مراتع خشک می شد آنها را به شهر بازگردانده و به صاحبان خود تحویل داده و دستمزد خویش را دریافت می نمودند.

عین این کار را هم برای ماده گاوها انجام می دادند چرا که مزارع ومراتع اطراف شهردر اواخر تابستان خشک و قابل استفاده برای چرای دام نبود. در اوایل پاییز کار گوگلان ها تعطیل شده و در بهار سال بعد مجددا شروع می شد.

علت اینکه در آن زمان گاو نر زیاد بود به خاطر این بود که کارهای کشاورزی کلا به صورت سنتی انجام می گرفت و از گاوهای نر برای شخم زدن زمین(گاویاری) و خرمنگوبی با خرمنکوب سنتی (چون) انجام می شد.

البته کشاورزان این گاوها را برای انجام کار نگه می داشتند و اضافه بر اینها را به گوگلان تحویل می دادند.گوگلبانی در نراق تا دهه۵۰ ادامه داشت و با مکانیزه شدن کارهای کشاورزی به مرور گاوهای نر از رده خارج شدند و تعداد گاوهای ماده هم تقلیل یافت و به این صورت به کار گاوگلبانی هم خاتمه داده شد .

سایت سلحشوران شهر نراق ؛ از محقق ؛ پژوهشگر و نویسنده گرانقدر جناب آقای مرتضی علی آقایی نراقی از بابت تهیه این نوشته سپاسگزار می باشد .