فروش سَرجوبه و قهوه خانه توسط رضاخان امینیان فرزند غلامحسین خان معاون الممالک به حاج عبدالکریم احمدی 98 سال قبل در نراق - سند شماره 249

مبلغ پانزده تومان وجه نقد بابت قیمت سَرجوبه(کنار جوی آبی که آب را از چشمه به طرف زمین هدایت می کند) و قهوه خانه که واقع است در دشت عُلیا و بموجب یک طغرا(نامه) مصالحه نامچه(قرارداد صلح و سازش) علیحده(جداگانه) به عالیمقام آقا عبدالکریم خلف مرحوم آقا حبیب الله نراقی(مرحوم میرزا عبدالکریم احمدی فرزند حبیب اله نراقی 1275 – 1352) فروخته ام تمام و کمال وجه فوق توسط مشارالیه واصل و عاید اینجانب رضاخان معاون زاده(مرحوم رضا خان امینیان فرزند غلامحسین خان معاون الممالک) گردید .
فی تاریخ شهر صفر 1343(برابر شهریور 1303)

مُهر : رضا معاون زاده

مُهر : اعترف بما رقم فیه ؛ نصرالله نراقی

سایت سلحشوران شهر نراق از جناب استاد حاج سید مجتبی غفاری فرزند سید محمود به جهت بازخوانی سند فروش سَرجوبه و قهوه خانه توسط رضاخان امینیان فرزند غلامحسین خان معاون الممالک به حاج عبدالکریم احمدی 98 سال قبل در نراق سپاسگزار می باشد .

پدری(حاج غلام محمد عباسی) در شهر نراق گور فرزند شهیدش(مهدی) را کَند و خودش هم او را خاکسپاری کرد

در شهر کوچک ولی با عظمت نراق صحنه هایی رخ داده که نمونه های آن کم نظیر است . متاسفانه در گذشته و حال عده ای کم بصیرت که از فرهنگ و تاریخ فاصله دارند از گرفتن عکس و فیلم ممانعت می کنند و اجازه نمی دهند وقایع مستند از ایثار و فداکاری در تاریخ ثبت شوند .

القصه جوان رعنا و شجاعی به نام مهدی عباسی برای سومین بار داوطلبانه راهی جبهه گردید و تاریخ 2 فروردین 1361 طی عملیات فتح المبین به شهادت رسید و پیکر مطهرش تاریخ 13 فروردین 1361 وارد زادگاهش شهر نراق شد .

 

در این اثنا حاج غلام محمد عباسی فرزند ماشاءالله پدر شهید مهدی که از انسان های با ایمان و خداترس بود با بیل و کلنگ برای جوان زیبا و خوش قامتش قبر کَند و باز خودش پیکر رشید مهدی را داخل گور گذاشت . بعد حاج غلام محمد در سال 1361  هجری شمسی ندای مولایش اباعبدالله الحسین علیه السلام در سال 61 هجری قمری را تکرار کرد :
هَیهَاتَ مِنَّا الذِّلَّة ( محال است تَن به ذلّت دهیم)

پیکر مطهر شهید مهدی عباسی

دوازدهم فروردین 1361 پیکر مطهر عبدالله محمودی گلزار شهداء شهر دلیران نراق را افتتاح  و روز بعد سیزدهم فروردین(سیزده بِدَر) پیکر مطهر شهیدان : سید غلامرضا باشی ؛ ابوالفضل بیابان گرد و مهدی عباسی از شهدای عملیات فتح المبین گلزار را معطر کردند .

راه ادامه یافت و والدین و خصوصا خواهران شهید عباسی همراه با همسرانشان از سیره شهیدشان دفاع و مصائب بی برادری را تحمل کردند .
تنها برادر شهید به نام علیرضا عباسی پرچم و اسلحه مهدی را بر دوش کشید و بارها در سخترین جبهه ها و عملیات های دفاع مقدس مردانه در مقابل دشمن بعثی ایستادگی کرد و نامش در زمره مردان روزگار ثبت گردید .

حاج غلام محمد پدر صبور و فداکار که با قلبی سرشار از ایمان و پیروی از سیره ائمه عزیزترین سرمایه زندگی خود را تقدیم عزت و سربلندی اسلام و ایران کرد سال 1386 دعوت حق را لبیک گفت و در کنار همسر مکرمه اش مرحومه توران خانم قاسمی در نزدیکی های مزارفرزند شهیدش و در جوار بقعه شاه سلیمان نراق آرام گرفت .

و امّا روز سیزده فروردین 1398 دقیقا با سیزده فروردین 1361 متلاقی شد و در سی و هفتمین  سال دفن مهدی رخداد تلخی برای بیت شهید به وقوع پیوست . حاجیه خانم آفاق عباسی(همسر آقای حاج سید داود میرکریمی) خواهر بزرگ شهید در اثر بیماری فوت و سه شنبه 13 فروردین 1398 برابر با 26 رجب 1440 پیکر پاک این مادر فاخره و نمونه در قطعه ... بهشت زهرا(س) تهران خاکسپاری گردید .

سایت سلحشوران شهر نراق مصیبت وارده را به خاندان گرانقدر عباسی و میرکریمی و خصوصا خواهران مشارالیها و تنها برادرش آقای علیرضا عباسی رزمنده قهرمان دفاع مقدس تسلیت می گوید .

فروش آب از قنوات علیا و سفلای نراق توسط محمد حسن فرزند ابوالقاسم نراقی به فتح الله رضوانی فرزند محمد حسین در 93 سال قبل سند شماره 248

و بعد باعث بر تحریر این کلمات شرعیه الدلالات آنکه با تحقق کافه شرائط صحت حضور یافت عزت شعار آقا محمدحسن ابن مرحوم آقا مشهدی ابوالقاسم نراقی و به مبایعه لازمه جازمه صحیحه شرعیه قطعیه بیع نمود و بفروخت به جناب مستطاب عمده التجار آقا میرزا فتح الله رضوانی خلف مرحمت شان آقا محمدحسین تاجر نراقی تمامی مجرای المیاه(محل عبور آب) یک سَرجه از هفت سَرجه از جمله یکهزار و هشتصد سَرجه آب قنوات علیا و سفلای قصبه نراق واقعه در طاق دوازدهم با کافه متعلقات و ملحقات آن دون استثناء شیئی به ثمن مال المبایعه مبلغ شانزده تومان ( نصف هشت تومان) فض قران رواج ایران ماخوذ حین العقد باعتراف الشرعی و بایع مزبور پس از اخذ تمامی مال المبایعه مبیع مرقوم را تاما‌ کاملا از یَد تصرف خود اخراج نمود به تصرف مشتری مرقوم داد و بر ملکیت مشارالیه قرار و استقرار یافت به نوعی که تصرف مالکانه و مستحقانه نمود کتصرف الملاک فی املاکهم و ذوی الحقوق فی حقوقهم بین الجانبین قبض و اقباض و تسلیم و تسلم و تخلیه و تصرف و اخذ و استرداد لا علی رسم القباله معمول و مرعی گردید الیوم تمامی مبیع مرقوم حق صرف و ملک طلق مشتری مزبور است و احدی را در آن به هیچ وجه من الوجوه حقی و بهره ای باقی نمانده و صیغه مبایعه لازمه جازمه صحیحه شرعیه قطعیه متجمع به جمیع شرائط و ارکان خالی از کافه نواقص و بطلان با اسقاط جمیع خیارات سیما خیارالغبن ولو کان فاحشا بل افحش ولو به ضعف الثمن و الزام بر بایع که چنانچه احیانا فسادی در مبیع ظاهر شود کلهم بعضا از عهده بر آید بینهما علی النهج الشرع الانور جاری شد .

و کان ذالک التریر فی نوزدهم شهر ذی الحجه الحرام سنه 1347
19 ذیحجه 1347(برابر 8 خرداد 1308)

شاهدین معامله :
جواد غفاری نراقی
حسین غفاری نراقی
علی فروغی نراقی
محمدحسین احمدی
محمدعلی فروغی
عبده حسین غلام
عبده مسیح الله

سایت سلحشوران شهر نراق از جناب استاد حاج سید مجتبی غفاری فرزند سید محمود به جهت بازخوانی سند فروش آب از قنوات علیا و سفلای نراق توسط محمد حسن فرزند ابوالقاسم نراقی به فتح الله رضوانی فرزند محمد حسین در 93 سال قبل سپاسگزار می باشد .

آشنایی باغذاها و خوراکی های سُنتی شهر تاریخی نراق

نراق بخشی از شهرستان دلیجان در استان مرکزی واقع است . تنوع خوراکی های ایرانی و مناسب بودن آن با ذایقه های مختلف باعث می شود که در هر شهر و منطقه مزه جدیدی برای چشیدن داشته باشیم . غذاهای سُنتی شامل خوراکی های اصلی ، میان وعده ها، نان ها ؛ شیرینی ها ، عرقیجات ؛ دَم نوش ها ، ترشی ها، مرباها، پیش غذاها مکمل های سُنتی است که با فرهنگ مردم آن شهر و تنوع گیاهی منطقه نسبت مستقیم دارد.

در این نوشتار به ذکر برخی از غذاهای سُنتی شهر نراق و نحوه تهیه آن اشاره می شود. دستورالعمل های غذایی، حاصل تجربه بانوان شهر نراق می باشد که ممکن است با جاهای دیگر فرق داشته باشد. بنابراین ما به دانش بومی شهر نراق بسنده نموده ایم :

۱- کَله‌جوش یا کاله‌جوش که در نراق به کالجوش مشهور است
کالجوش غذای ساده و خوشمزه خانگی و یکی از خوشمزه ترین غداهای قدیمی است. یک غذای سنتی که تلفیقی از کشک ، گردو و سبزیجات است.

مواد لازم برای تهیه کالجوش (کَله جوش) دوغ کشک، نمک ، مغز گردو، نعنا داغ و زرد چوبه است . برای تهیه این غذا کشک خشک را در داخل کشک مالی سائیده تا بصورت دوغ درآید. سپس پیاز را خُرد کرده و در روغن سرخ می کنیم . بعد زردچوبه و نعنا را اضافه نموده و هم می زنیم و بعد کشک را اضافه می کنیم و می گذاریم جوش بزند و در پایان مغز گردو را اضافه کرده و از روی گاز بر می داریم و با نان محلی خشک و پیاز مصرف می کنیم . می توانیم مغز گردو را که آسیاب شده می باشد در هنگام مصرف به غذا اضافه کنیم.

اگر از کشک پاستوریزه برای کالجوش استفاده می کنید نباید بگذارید جوش بزند چرا که کشک بریده می شود و غیر قابل مصرف می گردد. به محض رسیدن به مرحله جوش باید آن را برداشت . به همین علت است که به این غذا کالجوش یا به عبارتی جوش نخورده می گویند.
در مورد جوشیدن کشک ساییده هیچ مشکلی برای غذا پیش نمی آید. بنابراین در انتخاب نوع کشک برای تهیه کالجوش باید دقت کرد.

۲-تاس کباب غذای سُنتی نراق
تاس کباب یکی دیگر از غذاهای خوشمزه و سنتی شهر نراق است که با فرارسیدن فصل میوه بِه اغلب توسط مادربزرگ‌ها درست می‌شد. این خوراک لذیذ با گوشت گوسفندی و در زمانی که فصل بِه نیست با سیب زرد یا قرمز، آلو و غیره درست می‌شود. اضافه کردن میوه جات به تاس کباب صرفا به خاطر طعم دلپسند آن می باشد.

مواد لازم برای تهیه تاس کباب:
دو عدد بِه متوسط،۲عدد پیاز، ۳۰۰گرم گوشت گوسفند با دنبه، دو عدد سیب زمینی، نمک ، فلفل و زردچوبه به میزان لازم

طرز تهیه :
دنبه‌ها را ته یک تابه گود بچینید.
پیاز‌ها را به صورت حلقه‌ حلقه با قطر یک سانتی‌متر خرد کنید و روی دنبه‌ها بچینید. سپس تکه های گوشت را که به اندازه دو بند انگشت خرد کرده اید روی پیازها قرار دهید و ادویه جات و نمک را بین آنها بپاشید. بعد پوست بِه را کنده و به اندازه پره های پرتقال می بُریم و روی گوشت ها قرار می دهیم . سپس دو لیوان آب به محتویات قابلمه اضافه می کنیم و قابلمه را روی حرارت ملایم گاز می گذاریم تا گوشت ها کاملا پخته شوند.
در پایان سیب زمین ورقه شده را روی تاس کباب می ریزیم تا بپزد.در حین پختن اگر آب کم داشت اضافه می کنیم تا غذا خوب جا بیفتد.این غذا تا آماده شدن نباید آب داشته باشد.در پایان با یک کفگیر یا ملاقه بدون اینکه مواد مخلوط له شوند داخل ظرف می ریزیم و با نان میل می کنیم. چاشنی این غذا سبزی خودن،دوغ محلی و ترشی تازه است.

۳- یتیمچه بادمجان غذای سُنتی نراق
مواد لازم برای ۴ نفر
۱-پیاز، سیب زمینی و بادمجان درشت و گوجه فرنگی از هر کدام ۴عدد
۲- فلفل دلمه یک عدد
۳- رب گوجه فرنگی یک قاشق غذاخوری
روغن، نمک، فلفل و زردچوبه به مقدار لازم

طرز تهیه:
بادمجان ها را پوست کنده و حلقه حلقه کنید و روی آن نمک بریزید تا تلخی آن گرفته شود. بعد از نیم ساعت بادمجان ها را بشویید.
پیاز پوست گرفته را نیز حلقه حلقه گرده و در ته یک قابلمه بچینید و سپس بادمجان ها را روی آن بچینید. فلفل دلمه ای را خرد کرده وروی بادمجان ها بریزید وروی آن نیز گوجه فرنگی حلقه شده بچینید.در پایان سیب زمینی پوست گرفته وحلقه شده را روی لایه آخر بچینید ودر نهایت رب گوجه فرنگی وروغن را با نصف لیوان آب اضافه کنید و بگذارید تا خوب بپزد،آب آن کاملا گرفته شود و به روغن بیفتد.سپس میل نمایید.

۴-کشک بادمجان غذای سنتی نراق
در بسیاری از غذاهای ایرانی از بادمجان استفاده می‌شود و رکن اصلی غذا به حساب می‌آید. از بادمجان به نحوه‌های مختلف کبابی یا سرخ شده در غذاها استفاده می‌شود. برای پختن کشک بادمجان این غذای خوش طعم و ساده از هر دو نوع آن‌ها ( دلمه ای و قلمی )می‌توان استفاده کرد.
در روش سنتی از بادمجان کبابی استفاده می‌شود اما بادمجان سرخ شده برای کشک بادمجان مجلسی و برای پذیرایی مناسب‌تر است . کشک بادمجان یکی از ساده‌ترین غذاهای سنتی است که هر کسی می‌تواند آن را بپزد و امروزه جایش را بر سر سفره‌های مهمانی‌ها نیز باز کرده است.

مواد لازم برای کشک بادمجان
۱- ۵ عدد بادمجان /۲-یک عدد پیاز بزرگ/۳-نصف پیمانه کشک/۴-۲حبه سیر/ ۵َ-۳ قاشق غذاخوری نعنا خشک/۶- یک سوم پیمانه مغز گردو آسیاب شده/۷-روغن ونمک به مقدار لازم

طرز تهیه:
بادمجان‌ها را بشویید و پوست بگیرید سپس آن‌ها را به صورت طولی از وسط نصف کنید . برای آن که تلخی بادمجان از بین برود بعد از خرد کردن آن‌ها را بشویید و روی آن‌ها کمی نمک بپاشید و به اندازه 15 دقیقه آن‌ها را کنار بگذارید. سپس آن‌ها را خشک کنید و در مقدار کمی روغن سرخ کنید و بعد از سرخ شدن آن‌ها را روی کاغذ روغن‌گیر بگذارید تا روغنش را بگیرد.
نعنای خشک را ۱۰ دقیقه در آب قرار دهید تا خیس بخورد. سپس آن را درون مقداری روغن با حرارت ملایم تفت دهید. یک قاشق از نعنا را برای تزیین جدا کنید و کنار بگذارید.
پیاز را به صورت خلالی خرد کنید و در مقدار کمی روغن سرخ کنید. هنگامی که پیاز شروع به سرخ شدن کرد سیر رنده شده را به آن اضافه کنید و ۱ دقیقه تفت بدهید.

بادمجان‌ها را به مخلوط پیاز و سیر اضافه کنید و با حرارت ملایم به تفت دادن ادامه دهید. در همین حین با یک قاشق چوبی بادمجان‌ها را له کنید.
نعنا داغ و گردوی آسیاب شده را نیز به این ترکیب اضافه کنید. کشک را با یک چهارم لیوان آب سرد مخلوط کنید و درون ترکیب بادمجان و پیاز بریزید و کمی تفت دهید تا آب اضافی آن بخار شود.
کشک بادمجان شما حاضر است آن را به ظرف سروتان منتقل کنید و رویش را با پیاز داغ، نعنا داغ، کشک و گردو تزئین کنید.

۵-بِرِشتوک غذای سُنتی نراق
بِرِشتوک یکی از انواع شیرینی های سنتی نراق و سایر شهرهای ایران می باشد. بر اساس نوع آردی که مصرف می شود به نام برشتوک آرد گندم یا برشتوک آرد نخودچی خوانده می شود.
مواد لازم:
۱-آرد گندم الک شده یک کیلو / ۲- روغن ۶۰۰گرم/۳-شکر یا خاک قندنیم کیلو/ زغفران وپودر هل به مقدار لازم.

 

طرز تهیه:
روغن را در ظرفی می ریزیم و روی آتش می گذاریم تا داغ شود بعد آرد را در آن می ریزیم و حرارت را ملایم می کنیم و مرتب بهم می زنیم تا آرد کاملاً سرخ شود و رنگ آن تغییر کند و طلائی شود . بعد مایه را از روی آتش بر می داریم و خاک قند و هِل و زعفران را به آن اضافه می کنیم و خوب مخلوط می کنیم .
سپس مایه را در قوطی های کوچک مخصوص باقلوا یا سینی می ریزیم و روی آن را با پشت قاشق صاف می کنیم بعد از سرد شدن چهار گوش کوچک می بریم و روی آن را با کمی پسته چرخ کرده تزئین می کنیم و در ظرف می چینیم .
اگر بخواهیم با آرد نخود چی این کار را انجام دهیم باید مقدار روغن ۷۵۰ گرم باشد .

۶-تَرَک خُرفه غذای سُنتی نراق
آرد برنج را در روغن تفت می دهند. بعد هم وزن آرد، پودر خُرفه را اضافه می کنیم و با آب وشکر خوب مخلوط می کنیم و حدود ۱۰دقیقه می جوشانیم تا قوام آمده وجا بیفتد.

تَرَک خرفه از قدیم در نراق مرسوم بوده و در حال حاضر مادر بزرگ ها اقدام به پخت این غذای خوشمزه می کنند . فرق آن با کاچی فقط در نوع آرد آن می باشد.در کاچی از آرد گندم و در ترک خرفه از آرد برنج استفاده می شود.

۷-کاچی غذای سُنتی نراق
کاچی از خوشمزه ترین ومقوی ترین دسر های قدیمی نراق است که معمولا مادر بزرگ ها برای خانم هایی که تازه زایمان می کردند وهمچنین افراد بیمار از نظر جسمی وکودکان می پختند.

مواد لازم :
۱-آرد گندم یک پیمان/۲-روغن بومی(حیوانی) یا کره ۱۵۰گرم/۳- شکر یک پیمانه/۴-گلاب یک چهارم پیمانه/۵-زعفران به مقدار دلخواه،/آب ۳پیمانه/ادویه های مخصوص(رازیانه،گل زرد،خرفه و...)به مقدار لازم
طرز تهیه:
ابتدا آب و شکر را در ظرفی ریخته و روی حرارت ملایم اجاق گاز بگذارید تا شکر در آب حل شود. سپس زعفران را به مواد اضافه کنید تا مخلوط آب و شکر قوام پیدا کند. شیره قوام یافته باید مانند شیره مربا غلیظ و کشدار شود. دقت داشته باشید گلاب را در مرحله پایانی قوام ‌آمدن شیره اضافه کنید تا عطر آن از بین نرود.

بعد از این مرحله ،کره یا روغن را در یک ظرف ریخته و روی حرارت ملایم اجاق‌ گاز قرار دهید. پس از اینکه کره آب شد، آرد گندم را به آن اضافه کنید و مرتب هم بزنید تا آرد تغییر رنگ پیدا کرده و طلایی متمایل به قهوه‌ای شود. حالا ادویه ها را یکی یکی اضافه کرده هم بزنیدتا کاملا با آرد و روغن مخلوط شوند و عطر ادویه ها در بیاید، پس از آماده ‌شدن آرد و ادویه ها، شیره را به آن اضافه کنید و مرتب آن را روی شعله ملایم اجاق‌ گاز به هم بزنید تا صاف و یکدست شود اگر احساس کردید بیش از حد کاچی سفت شده است یک پیمانه دیگر آب اضافه کنید. این مرحله حداقل ۵ دقیقه به طول می انجامد. در پاین باید کاچی را دم کنید. تا جا بیفتد.
❗️توضیح:اگر بوی روغن بومی را نمی پسندید از روغن گاوی استفاده کنید،اما روغن بومی را حذف نکنید چون بخصوص برای زنان زائو وافراد کم بنیه ،یک روغن مقوی است.

۸-خاگینه غذای سُنتی نراق
خاگینه نوعی خوراک ایرانی است که علاوه بر نراق در سراسر ایران به عنوان دسر مصرف می شود و یکی از قدیمی ترین دسرهای سنتی است که هنوز هم حرف نخست را سر سفره های ایرانی وهمچنین شهر نراق می زند.

طرز تهیه خاگینه برای ۴ نفر
مواد لازم:
آرد دوپیمانه/۲-شکر یک پیمانه/۳-تخم مرغ ۲عدد/۴-شیر وزعفران ووانیل به مقدار کافی

طرز تهیه:
تمام این مواد را در ظرفی ریخته و مخلوط می کنیم و در ماهی تابه سرخ می کنیم. به جای شکر از شیره انگور یا عسل قابل مصرف می باشد . یعنی شیره یا عسل را روی خاگینه آماده ریخته ومیل نماییم. مقوی و خوشمزه است.

۹-اِشکِنه غذای سُنتی نراق
اِشکِنه به گویش نراقی همان " هِل بادیون " می باشد که از قدیم یکی از غذاهای سنتی مردم نراق می باشد.

برای تهیه آن پیاز را در روغن سرخ می کنیم وبعد شنبلیله و نمک و زردچوبه اضافه می کنیم و تفت می دهیم و سپس به مقدار کافی آب اضافه می کنیم و پس از جوش آمدن به تعداد هر نفر دو عدد تخم مرغ اضافه کرده و بعد از۵ دقیقه اشکنه آماده است.!

۱۰-دیزی غذای سنتی در نراق
آبگوشت در قدیم غذای ویژه ای برای مردم نراق بود که آن را تو چاله کرسی، روی چراغ سه فتیله و یا سه پایه چراغ گردسوز پخته و صرف می نمودند .

اگر مهمان ناخوانده ای هم از راه می رسید مشکلی پیش نمی آمد و به قول معروف یک استکان آبش را اضافه می کردند . میهمان هم میهمان قدیم و آبگوش هم آبگوشت مادر بزرگ های قدیم ..

۱۱- دیزی دروغی غذای سنتی نراق
دیزی دروغی هم یکی از غذاهای سنتی مردم نراق در قدیم بود و بیشتر در فصل میوه آن را پخت می کردند.

این غذا گوشت نداشت و اُولوَر آن هم لوبیا چیتی بود . بِه ، زردک و تُرشاله را به خاطر طعم دادن به آن اضافه می کردند و یک ساعت قبل از پخته شدن مغز گردو و پیاز کوبیده را که قبلا با سِرکو کوبیده بودند اضافه می کردند و می خوردند.
باید توجه داشت که بعد از اضافه کردن مغز گردو، آبگوشت نباید زیاد جوش بخورد چون رنگ آن تیره می شود .

۱۲-شِوید پلو غذای سُنتی نراق
در زمان قدیم که برنج در نراق کمتر مورد استفاده بود معمولا مردم در شب چله زمستان و شب عید برنج و خورشت اسفناج می خوردند. نوشابه آن هم سرکه شیره که محتوی آب ، سرکه و شیره بود در یک بادیه مِسی درست می کردند و وسط سفره می گذاشتند و با یک ملاقه چوبی داخل لیوان ریخته و می خوردند .

البته طبقه مُرفه ماهی پلو می خوردند. با افزایش برنج در بازار تمایل به مصرف آن زیاد شد . از پخت برنج کَتَه معمولا کم استفاده می شد و به جای آن شوید پلو با لوبیا محلاتی(چشم بلبلی امروزی) می پختند که خوش طعم و خوشمزه بود و هنوز هم مادر بزرگ ها و پدر بزرگ ها شوید پلو با لوبیا محلاتی را به عنوان غذای سنتی نراق استفاده می کنند .

۱۳-کُسوَه غذای سُنتی نراق
کُسوَه ترکیبی از مغز گردو ، نان نمدُو یا ناخنی(از نان های محلی نراق) و پودر قند یا شکر است که آنها را با هم در سِرکو می کوبیدند و مخلوط حاصل را با آب مرطوب می کردند به طوریکه خیس نشود.

سپس چنگ مال می کردند و به اندازه یک لقمه به عنوان یک میان وعده غذا ترجیحا عصرانه سِرو می نمودند.بعضی اوقات به جای شکر از پنیر برای طعم دادن آن استفاده می گردید و به عنوان لقمه ی لذیذ برای دانش آموزان محسوب می شد .

۱۴-مُکَّه غذای سنتی نراق
مُکَّه به معنی مکیدن یا مَک زدن است. بنا به گفته کهنسالان نراق خصوصا اظهارات سیده خانم آغا جوادی که در آستانه ۹۰سالگی است در قدیم به کودک پستانک نمی دادند.

به جای آن ، نان نمدو یا نان خشک را با خاکه قند در سِرکو می کوبیدند و پودر حاصله را داخل یک شیشه می ریختند و هر وقت که کودک گریه می کرد مقداری از آن را داخل یک پارچه تمیز می ریختند و گره می زدند و آن را در دهان او می گذاشتند. با مک زدن و خوردن لعاب بسته شیرین، کودک ساکت می شد.

۱۵-نان مغزی غذای سُنتی نراق
نان مغزی یکی از نان های سنتی و معروف نراق بود. برای تهیه آن مغز گردو را با پیاز داخل سِرکو می کوبیدند سپس با زرد چوبه ، گل زرد و گل زردو(گلِ رنگ) مخلوط می کردند و موقع پختن نان یک قاشق مخلوط را روی خمیر می مالیدند و با دست به تنور می چسباندند.

احتیاج به نان بنده نداشت و نان های آن هم به اندازه نان های قندی یا شیرمال های امروزی با طعم خوب بود .

۱۶-نان عباسعلی یا عباس علی محبوب ترین نان نراق
نان عباسعلی(عباس علی) در نراق قدمت طولانی دارد و توسط زنان پخته می شود . این نان نذر حضرت عباس علیه السلام و در قدیم مختص هیئت کفن پوشان بود که قدیمی ترین هیئت مذهبی می باشد که پیشینه اش به زمان صفویه می رسد . بیشترین زمان مصرف این نان پای نخل و در آیین عاشورایی نخل گردانی روز عاشورا می باشد .
چهار پنج سالی است بانوان محترمه نراق در مقطع اربعین حسینی نان عباس علی را پخته و به زائران امام حسین(ع) که با پای پیاده به کربلا مُشَرّف می شوند تحویل می دهند .

این نان ترکیبی از شیر ؛ شکر ، زردچوبه ؛ آرد و گلاب است. در زمان های قدیم کسانی که نذر داشتند این نان را پخت می کردند و روز عاشورا در محله سفلیِ نراق جلو حمام پایین بین هیئت کفن پوش توزیع می کردند.
نان عباسعلی در حال حاضر نیز طبق روال سابق همه ساله توسط عزادارانی که نذر دارند پخته می شود منتها جنبه عمومی پیدا کرده و در روز تاسوعا و عاشورای حسینی بین همه عزاداران خصوصا پایه کِشان نخل ها توزیع می شود .

مردم نراق از پیش قراولان پخت این نان در استان مرکزی و سطح منطقه می باشند ولی متاسفانه عدم توجه مسئولین به این آیین سنتی و مذهبی و خصوصا عزاداری منحصر به فرد هیئت کفن پوشان هنوز نتوانسته اند شکوه این هیئت و پخت نان عباسعلی را به ثبت میراث فرهنگی برسانند .

هدف از نگارش ومعرفی غذاهای سُنتی نراق جهت اطلاع مسئولین فرهنگی و جناب دکتر علیرضا ایزدی رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان مرکزی می باشد که در بدو ورود به شهر تاریخی نراق قول هایی را جهت ثبت آیین ها ، غذاهای محلی و... به مردم عزیز شهر نراق داده است .

سایت سلحشوران شهر نراق از محقق ؛ پژوهشگر و نویسنده حوزه تاریخ و فرهنگ شهر نراق جناب مرتضی علی آقایی فرزند علی اکبر که در خصوص غذاهای سنتی نراق تحقیقات بعمل آورد سپاسگزار می باشد .

              سیده خانم آغا جوادی                                    فاطمه علی آقایی                       عشرت علی آقایی

همچنین از اطلاعات و تجربیات عملی و عینی مادر بزرگوارش سرکار خانم سیده خانم آغا جوادی فرزند سید جواد و نیز خواهران ارجمندش فاطمه و عشرت علی آقایی قدردانی می گردد .

وکیل غلامرضا فرزند محمدابراهیم نراقی به نام غلامحسین خان ابراهیم زاده نراقی ؛ باغ و آب و مال الاجاره را از محمدرضا فرزند عبدالکریم خریداری و در اختیار دامادش میرزاعلی محمد قرار دهد - سند شماره 247

وکیل(نماینده) در توکیل(کسی را وکیل خود کردن) و نایب مناب (جانشین) شرعی خود قرار دادم اینجانب میرزا غلامرضا خَلف مرحوم آقا محمد ابراهیم نراقی جناب عمده الاعیان آقای آقا میرزا غلامحسین خان ابراهیم زاده نراقی را در خصوص فروش یک قطعه باغ و سه سَرَجه آب عُلیا و سُفلای نراق را مِلکی و متصرفی خود را که هر نوع صلاح می داند بمصرف فروش برساند و مال الاجاره سه ساله را از محمد رضا وَلَد مرحوم آقا عبدالکریم نراقی مطالبه و دریافت دارد و مطابق صورت اثاثیه لباس و غیره از آقا میرزا علی محمد ؛ وَلیِ صَبیّه اینجانب دریافت دارد و خانه و اثاثیه فخاری(کوزه گر) که در بالاخانه سفیده اینجانب است تصرف نماید و خانه اجاره بدهد از هر بابت وکالت فوق مختارند و نوع صلاح اینجانب است رفتار نمایند و اینجانب مجزا و امضاء دارم این چند کلمه بر سبیل وکالت در توکیل قلمی گردید .
و کان ذالک تحریر ا فی بیست و ششم شهر رمضان المبارک 1346
26 رمضان 1346(برابر با 27 اسفند 1306) 94 سال قبل
محل مُهر آقامیرزا غلامرضا مُوَکّل

شاهدین معامله :
مواد مطابق اصل است .نصرالله یوسفی نراقی.
محل مُهر حبیب اله خان سلامی من محل قم.
مواد مطابق اصل است .
مُهر علی احمدی.
اسواد مطابق اصله.
فروغی نراقی.
اسواد مطابق الاصله.
مُهر تیموری.
سواد مطابق اصل است .
اقل حاج محمدعلی.
محل مُهر آقا سیدحسین سلامی.
اسواد مطابق مع اصله....
مُهر الراجی غلامحسین

سایت سلحشوران شهر نراق از جناب استاد حاج سید مجتبی غفاری فرزند سید محمود به جهت بازخوانی سند وکیل غلامرضا فرزند محمدابراهیم نراقی به نام غلامحسین خان ابراهیم زاده نراقی ؛ باغ و آب و مال الاجاره را از محمدرضا فرزند عبدالکریم خریداری و در اختیار دامادش میرزاعلی محمد قرار دهد ؛ سپاسگزار می باشد .

آشنایی با حرفه تولید زغال درکوره زغال پزی یا زغال پَزخانه یا چاله زغال در شهر تاریخی نراق

تهیه و تولید زغال در قدیم تا حدود دهه ۴۰ در نراق یک شغل و حرفه اصلی بود ولی با توجه به اختراع گاز و نفت و ... این حرفه هم کم کم منسوخ و به بوته فراموشی سپرده شد. در صورتی که مصرف زغال کماکان ادامه داشت به طوری که تهیه و تولید آن دیگر به عنوان یک شغل در شهر نراق مقرون به صرفه نبود. در این مقاله سعی شده است به چگونگی تولید زغال به روش سنتی، نحوه مصرف و کاربرد آن پرداخته شود.

زغال چیست؟
زغال ماده ای است سبک و شکننده و سیاه رنگ، باقی مانده از نیم سوختن چوب و دیگر اندام های گیاهی و جانوری است که قسمت اعظم ترکیبات آن تبدیل به کربن شده باشد و تقریبا می توان آن را کربن خالص دانست.علت اینکه از داغ کردن یا سوزاندن چوب و یا استخوان حیوان زغال به دست می آید این است که آنها بر اثر حرارت آب و گازهای نهفته در خود را از دست می دهند و فقط جسم جامدی از خود به جای می گذارند که به آن زغال می گوییم.
زغال انواع و اقسام دارد و بستگی به نوع چوبی دارد که از آن برای تهیه زغال استفاده می شود.

 کاربرد زغال
در قدیم در شهر نراق زمانی که نفت کمیاب و یا وجود نداشت مردم از زغال برای نیازهای روزمره خود استفاده می کردند که مهمترین کاربردهای آن به شرح زیر بود:

۱-چون اکثر سماورها زغالی بود برای درست کردن چای، زغال نیم سوز را داخل کوره سماور می ریختند و یک هواکش هم به نام " بوق سماور" روی آن می گذاشتند تا زغال ها زودتر افروخته شود وآب جوش بیاید .
۲-درتمام محافل مذهبی مانند مساجد وتکایا هم از سماور زغالی استفاده می شد و حتی در منقل های پای سماور این مراسم هم برای دم کردن چای زغال را نیمه افروخته می کردند و قوری های چای را اطراف منقل روی تکه های آجر داغ شده  می گذاشتند تا دم بکشد.
۳-در کرسی های زمستان ، زغال را در داخل منقل سرخ می گردند و روی آن یک لایه خاکستر می کشیدند و زیر کرسی می گذاشتند. این منقل آتش تا ۲۴ساعت کرسی را گرم نگه می داشت ویا در کرسی هایی که چاله داشت در صورت نبودن آتش هیزمی از زغال افروخته شده ‌(سرخ شده ) استفاده می شد به طوری که می توانستند دیزی آبگوشت و یا قابلمه تاس کباب را در زیر کرسی و آتش چاله آن بپزند.
۴-در منقل های زغالی یا اجاق های داخل خانه از زغال برای درست کردن کباب استفاده می کردند.
۵-برای درست کردن آتش سَرَه قلیان ، زغال نیم سوخت را داخل آتش گردان ‌(سبد کوچک سیمی‌‌)  می ریختند و به سرعت تاب می دادند تا سرخ شود و روی قلیان می گذاشتند .از این روش برای اسفند دود کردن هم استفاده می شد .

ویژگی های زغال خوب
ویژگی های زغال خوب به شرح زیر است:
۱-بادوام باشد
۲-دود نکند.
۳-گاز و بو نداشته باشد چرا که برای استفاده در فضاهای بسته مانند زیر کرسی خطرناک است و باعث گاز گرفتگی می شود.
۴-پرحرارت باشد و خاکستر فراوان تولید نکند.

چگونگی تولید زغال
در شهر نراق چندین کوره یا چاله زغال وجود داشت . معمولا این چاله ها کله قندی بودند به طوری که از دهانه دارای قطر کم و هرچه به طرف پایین می رفت بر قطر آن افزوده و فضای بیشتری را شامل می شد.

ارتفاع این چاله ها حدود ۱۰متربود. دو حلقه از این چاله ها در مزرعه روکیه قرار داشت. یکی قبل از حصار مرحوم سید مهدی نرسیده به کَنده مرحوم سید ماشاءالله موسوی در مسیر جاده قدیم آبشتا و دیگری بعد از حصار مرحوم سید مهدی داخل چاله قرار داشت.
قبل از روشن کردن کوره ها ، هیزم های درختان مختلف مانند بادام، زردآلو و ... را سر چاه دپو(قُلمبه)می کردند و سپس با توجه به ابعاد کَنده چوب ها را از پایین تا بالای چاله می چیدند .موقع شروع کار در ته چاله مقداری آتش درست می کردند و به مرور چوپ ها را اضافه می نمودند.

شعله آتش در ته چاله به علت نرسیدن هوا به آنها خاموش می شد و با همان مقدار آتش اولیه چوپ ها به مرور از ته چاله می سوختند بدون اینکه مشتعل شوند . کوره شبیه یک تنور بدون دمادون بود و روزنه ای برای ورود هوا نداشت ؛ بنابراین هیزم ها مشتعل نمی شدند وبا حرارت دودی که از دهانه چال خارج می شد می سوختند بدون اینکه خاکستری از خود به جای بگذارند.
حدود ۵ تا۱۰ روز دود از دهانه چاه خارج می شد و در طول این مدت مسئول کوره می توانست هیزم های بیشتری را  اضافه نماید. در پایان به محض اینکه رنگ چوب ها داخل چال به سیاهی می گرایید درب چاله با یک سطح فلزی می پوشاندند و با خاک مسدود می کردند.

چوب هایی که خوب نسوخته بودند با حرارت باقیمانده در چاله خوب پخته می شدند.درب چاه حدود ۱۵ روز بسته بود و چوب های سوخته شده در کوره سیاه می شدند و تبدیل به زغال می گردیدند بدون اینکه خاکستری از خود به جای گذارند.
در پایان درب چاه را باز می کردند ؛ زغال آماده شده بود. آنها را داخل جوال یا گونی می کردند و جهت فروش به شهر می آوردند.

 در شهر نراق چندین کوره زغال پزی یا زغال پَزخانه یا چاله زغال وجود داشت که انسان های شریف و قابل احترام به تولید زغال و فروش به مردم مبادرت می  ورزیدند که مطرح ترین آنان عبارتند از : 

1- مرحوم حسین شاطری فرزند تقی

2- مرحوم علی اکبر شاطری فرزند تقی

3- مرحوم محمد حسینی فرزند حسین

4- نفر بعدی را شما بفرمایید 

 سایت سلحشوران شهر نراق از محقق ؛ پژوهشگر و نویسنده گرانقدر جناب آقای مرتضی علی آقایی از بابت تهیه این نوشتار قدردانی می نماید .

استعلام قیمت از مطلعین در خصوص باغ آقاجعفر فرزند قاسم در دشت نراق 153 سال قبل - سند شماره 246

استشهاد(شاهد خواستن) و استعلام(پرسیدن) و استخبار(آگاهی جستن) می رَود از اهل خُبره و وقوف(آگاهی) املاک نراق که هر یک علم و خبیر(مطلع) می باشند که در خصوص سه قفیز(واحد مساحت حدودا 200 متر) باغ مشهور به باغ آقا جعفر وَلَد مرحوم آقا قاسم که واقع است در درب باغ اسلام و پَهلویِ باغ عبدالکریم نعلبند و آقا علی اصغر نمد مال می باشد که امروز که شهر شعبان المعظم سنه ۱۲۸۷ (آبان 1249)می باشد قیمت او چند می باشد و چند می گیرند که پول بدهند قیمت او را نوشته و به خط خود و مُهر خود ثبت نمایند که عندالحاجه حُجّت بوده باشد .
تحریرا فی شهر شعبان المعظم سنه ۱۲۸۷

بنظر مَنِ کمترین عبدالکریم وَلد مرحوم حاجی ابراهیم قیمت همین باغ قفیزی چهار تومان می باشد . الله اعلم
 مهر عبدالکریم

بنظر کمترین آقاجواد خَلَف مرحوم عبدالوهاب نُه تومان قیمت این سه قفیز می باشد . ولله اعلم  

مهر : لااله اله الله الملک الحق المبین

قیمت باغ آقا جعفر خالو قاسم امروزه قفیزی چهار تومان است
فی شهر شعبان المعظم سنه ۱۲۸۷
 مهر محمد ابن عبدالغفور

بنظرِ کمترین ابن مرحوم حاجی میرزا می رَسد که امروز بیست و یکم شعبان می باشد این سه قفیز زمین قیمت او یازده تومان می باشد سنه ۱۲۸۷
 مهر ابوتراب ابن میرزا محمد

 سایت سلحشوران شهر نراق از استاد حاج سید مجتبی غفاری فرزند سید محمود از بابت بازخوانی نامه استعلام قیمت از مطلعین در خصوص باغ آقاجعفر فرزند قاسم در دشت نراق 153 سال قبل سپاسگزار می باشد .

 توضیح : در 153 سال قبل در دشت نراق باغ هایی به نام : باغ اسلام – باغ عبدالکریم نعلبند – باغ علی اصغر نمدمال و ... وجود داشته است .

حجت اله جلال وندی فرزند یدالله در منطقه سفیدرود بانه کردستان به شهادت رسید

بر اساس گزارش اولیه سایت سلحشوران شهر نراق ؛ حجت اله جلال وندی تاریخ 4 اسفند 1337 در تهران متولد گردید . وی دارای پدر و مادری از اهالی استان مرکزی بود .

حجت اله دومین فرزند خانواده بود و تحصیلاتش را تا سال سوم راهنمایی ادامه داد . بعد کمک حال پدر در مغازه شد . در سال 1355 به خدمت سربازی اعزام و دو سال بعد کارت پایان خدمت دریافت نمود .

زمستان 1360 با خانم معصومه یوسفی تشکیل خانواده داد و در شرکت جام دارو استخدام گردید . ولی در این اثنا و مقطع جنگ تحمیلی برای مبارزه با دشمنان داخلی به عضویت بسیج در آمد و به همراه یارانش به کردستان ایران اعزام گردید .  

شهید حجت الله جلال وندی

حجت اله جلال وندی فعالیت های موثر در قبال نیروهای مُلحد و تجزیه طلب کومله و دمکرات داشت  . تاریخ 2 بهمن 1361 در محور بانه و سردشت در منطقه سفید رود شهرستان بانه استان کردستان ایشان و عده ای از همرزمانش در کمین نیروهای مزدور و ضد انقلاب کومله یا دمکرات که از رژیم بعث عراق تامین مالی می شدند قرار گرفته و پس از خَلق حماسه های جاودان مظلومانه به شهادت رسید .

پیکر مطهر شهید جلال وندی پس از انتقال و تشییع با شکوه در قطعه 28 ردیف 61 شماره 20 بهشت زهرا(س) تهران خاکسپاری گردید .
مادر شهید حاجیه فاطمه خانم یوسفی فرزند حسن اهل شهر نراق تاریخ 6 بهمن 1390 فوت و در قطعه 232 ردیف 7 شماره 18 بهشت زهرا(س) تهران خاکسپاری گردید . مرحومه یوسفی از خاندان حاج ابوالقاسم های نراق می باشد .

پدر شهید حاجی یدالله جلال وندی اهل اراک متولد 1 فروردین 1311 تاریخ 2 تیر 1396 دارفانی را وداع گفت و در کنار همسرش در بهشت زهرا(س) تهران در یک قبر دفن گردید.

سایت سلحشوران شهر نراق از مطالب و عکس های ارسالی جناب آقای سید تقی سعیدی نیا سپاسگزار می باشد .

نامه یکی از فرزندان فضل الله نراقی فرزند محمد جواد موسوم به معاون التجار پس از فوتش به خانواده نراقی سالم مربوط به 103 سال قبل - سند شماره 245

 قربانت گردم
بعد از فریضه حمد و ثنا که لوازم چاکران آستان(خادمین جناب) است البته تعدیّات رجبعلی بختیاری(رجب علی خان بهرامسری آسترکی فرزند آرستم) و ظلم های گوناگون از قتل و تهمت و غارت و خرابی و آتش زدن بخانه و سوختن اموال که در ظلم و ستم اهالی و محرکین قتل پدر(میرزا فضل الله نراقی فرزند محمد جواد مشهور به معاون التجار) ناامیدم به خوبی مستحضرید تمام آنها به یک طرف و نمک به زخم پاشیدن جناب اَجل آقای آقا محمدعلی( محمد علی نراقی سالم پدر سرتیپ احمد  نراقی سالم) عمه زاده به یک طرف .
محض رضای خداوند و حق قرابت اَرحام(اعضای خانواده) به سرپرستی ملاحظه فرمایید و ناحق گو را جواب دهید شرعا و قانونا وجدانا شرعا اگرطلبی مرحوم حاجی محمد جعفر(خیّر  نراق در زمان حیات و پدر بزرگ سرتیپ احمد نراقی سالم) از مرحوم پدرم داشت طلب حَقه در طومار تَرَکه او مذکور شده بود و چنانچه پدرم مدیّون او بود تا هر دینار با هر کَس حساب داشت در دفترش ثبت است بعلاوه حُکم شرع خلاف عالم بعد از ثبوت شرعی قَسَم استظهاری( سوگندی است که در دعوای بر میّت خواهان باید ادا کند) است که تمام ورثه مدعی طلب بخورند و از کبیر و صغیر مطالبه کنند .

قانونا کجا رَواست طلب حقه را ندهند و به اذکار نالایق در عوض تسلیت بنویسند ....... کاروانسرا را امروز تصرف کرده ؛ آب و سایر املاک را اگر دو روز دیگر بود تمام را ضبط می کرد ؛ پس آقا عمه(پسرعمه) بزرگوار اگر شما حسابی داشتید در حساب دریا دریا اظهار ممنونیت ایراد نمی کردید .
چه حسابی ؟ چه طلبی ؟ اگرکسی در حیات شخصی را میهمان کند بعد از فوت او پول میهمانی را مطالبه از صُغار و کُبار باید بنمایند ؟
جمعی از وُراث باطلاع اهالی نراق حق الزحمه طومار نوشتن پنج شش شبانه روز و تقسیم اموال کردند یکی دو تومان سَر آب واگذاردند باقی را گرفته و قباله را دادند ؛ چرا در حیات او(فضل الله معاون التجار نراقی) طَرفی نبود ؟
حال نیّت طلب دارید ؟ سبحان الله اَمان اَمان از کل دوست مادرم دختر حاجی محمد تقی .... که ده هزار تومان ثلث پدر او را نوشیدند و حال هم نه به مصرف رسانیده و نه باز هم دست کشیده اند .
ماها ابدا به تن خود نمی خریم که اهالی نراق یا غیر نراقی ادعای طلب حقه خود را به ذکر سوئی از فامیل حاجی بنماید بالعکس آقا محمد علی آقا( محمدعلی  نراقی سالم) به انواع بی حرمتی در حق مُرده و زنده به ذکرهای نالایق مشغول ... (ادامه متن موجود نمی باشد) .

 سایت سلحشوران شهر از جناب استاد حاج سید مجتبی غفاری فرزند سید محمود به جهت بازخوانی نامه یکی از فرزندان فضل الله نراقی فرزند محمد جواد موسوم به معاون التجار پس از فوتش به تاریخ 6 جمادی الثانی 1337 برابر 17 اسفند 1297  مربوط به 103 سال قبل سپاسگزار می باشد .

 لازم به ذکر است میرزا فضل الله نراقی موسوم به معاون التجار در قشون کشی رجب لر به نراق دستگیر و به سَمت سینقان منتقل و یکی دو روز در اتاقی حبس گردید . تاریخ 6 جمادی الثانی 1337 برابر 17 اسفند 1297 توسط عوامل یاغی و خیانت پیشه رجب علی خان بهرامسری آسترکی فرزند آرستم اهل روستای زَزُم الیگودرز استان لرستان در روستای سینقان از توابع دلیجان استان مرکزی به وسیله شلیک تیر از تفنگ جنگی کشته شد و پیکرش در مکانی به نام مصلی سینقان خاکسپاری گردید . مصلی بیش از نیم قرن قبل به مدرسه تبدیل گردید .

خوش باش

خوش باش بر لب جوی دریاب لحظه ها را
گر بگذریم از این در ، نتوان به هم رسیدن

چون برق در عبور است، عمرت ، اشاره کردم
گر بگذرد جوانی ، نتوان دگر خریدن

باخنده های شیرین ، غم را ز هم بگیریم
زشت است عمر خود را ، دائم به هم پریدن

گاهی سراغ ما را از باغ دل بگیرید
طاقت ندارد این دل ، تا انتظار کشیدن

بردار کوله بارت اینجا نمان و بشتاب
غفلت کنی بعید است تا مقصدت رسیدن

گفتم ز راه چاه است آیا شود که روزی
بهر نجات جانت پندی ز ما شنیدن

بس پیچ خم ز راه است چشم بصیرتت کو
گر بشکند دو پایت کی میتوان دویدن

آلوده گر کنی تو دل را به مال دنیا
از زرق و برق دنیا مشکل توان بریدن

ماچون پرندگانیم در فکر آب و دانه
قصد خدا ز خلقت دائم نبود چریدن

شاعر : آقای علی رضایی فرزند رضا اهل شهر نراق

ارتشی با غیرت رحمت الله ایزدی سلحشوری از خطه دلیران شهر نراق

نراق شهر گمنامان تاریخ است . هر چه از سلحشوری و ایثارگری مردم این سامان نوشته می شود ولی باز هم قطره ای از دریا انعکاس یافته است .

دلاوری از نیروهای مومن و جان بر کف ارتش جمهوری اسلامی ایران به نام رحمت الله ایزدی فرزند قاسم اهل شهر نراق از توابع شهرستان دلیجان استان مرکزی از چهره های کم نظیر دفاع مقدس می باشد .

آقا رحمت الله ایزدی سال ۱۳۳۶ متولد و  مهر 1354 در ارتش استخدام و در واحد زرهی لشکر ۲۱ حمزه سیدالشهداء آذربایجان سازماندهی گردید . در جنگ عراق بر علیه ایران در جبهه های مختلف نقش آفرین بود و در طول جنگ پنج نوبت مجروح و در بیمارستان بستری گردید .

ایشان علاوه بر داشتن ترکش در بدن از موج گرفتگی رنج می برد و همچنین دارای مجروحیت شیمیایی در جنگ می باشد و از جانبازان ارتش محسوب می شود و لیکن با احساس وطن دوستی که دارد هنوز دنبال تشکیل پرونده در بنیاد جانبازان نشده تا اینکه سال 1384 بازنشسته گردید .

همسر گرانقدرش سرکار خانم زهراسادات قَهاری فرزند سید مرتضی با داشتن یک پسر و دو دختر از پشتیبانان فعالیت های درخشان شوهرش بوده و از اینکه آقای ایزدی در جبهه اقدامات موثر برای حفظ مرزهای کشور داشته افتخار می کند .

جناب سروان رحمت الله ایزدی نراقی دارای 163 ماه سابقه حضور در جبهه و مناطق مرزی و عملیاتی در کارنامه دارد که 89 ماه آن سابقه جبهه محسوب گردیده است . ایشان و همرزم هایش حتی پس از قطعنامه 598 و اعلام آتش بس در واحد زرهی نیروی زمینی ارتش در سرحدات کشور در حال جانفشانی بود .

آقای رحمت الله ایزدی نراقی در بیمارستان بقیه الله تهران مورد عمل  جراحی حنجره قرار گرفت و از 16 اسفند 1397 دوره نقاهت را در منزلش تهران سپری می کند .

به پاس قدردانی از این جانباز شیمیایی و سلحشوری های پی در پی  نامبرده در سخترین نبردهای دفاع مقدس دست دعا بلند می کنیم :

اللّهُمَّ اشْفِ کُلَّ مَرِیضٍ

 

پایان عملیات لوله گذاری و سیمان کاری جوی آب کشاورزی دشت بالا و کوچه لا در شهر نراق

مسیر جوی آب کشاورزی دشت بالا و کوچه لا با همکاری بسیج سازندگی ناحیه مقاومت بسیج دلیجان، شورای شهر و شهرداری نراق و کشاورزان و خیرین لوله گذاری شد تا از هدر رفتن آب جلوگیری شود .

در این طرح  با واگذاری و استفاده از  ٣٠ تُن سیمان و ٢۰۰ تُن ماسه شسته و نخودی از به هدر رفتن آب کشاورزی جلوگیری می شود و حدود دو برابر بیشتر زمین های کشاورزی آبیاری می شود .

متراژ جوی آب در دشت بالای نراق ۱۵۰۰متر می باشد و این طرح با وجود کم آبی یا خشکسالی باعث می شود از هدر رفتن آب کشاورزی جلوگیری گردد . در آینده نزدیک مسیر جوی آب دشت پایین هم اقدام خواهد شد.

 

به یاری خداوند در سال ۱۳۹۸ در سطح شهرستان دلیجان و روستاهای تابعه ۵۵طرح آب رسانی و ساخت خانه محرومین با مشارکت مردم و بسیج سازندگی و خیرین اقدام خواهد شد.

از جناب سرهنگ حاج مهدی نباتی فرمانده سپاه ناحیه دلیجان از بابت تلاش های مضاعف قدردانی می گردد.

قرارداد بین رضا علیئی(آعلی) نراقی با خدابخش رحیمی فرزند محمد اهل باریکرسف مشهد اردهال در ارتباط با قالیچه ؛ چلّه دَوانی ؛ پایین کِشی قالی در 56 سال قبل - سند شماره 244

 قرارداد شرعی شد فیمابین آقای حاج رضا علیئی نراقی(فرزند اسماعیل) و آقای خدابخش رحیمی فرزند استاد محمد رحیمی ساکن مشهد اردهال مشروط براینکه آنچه چلّه دانی حاجی رضا علیئی دارد بوسیله خدابخش رحیمی زده و از قرارهرجُفت قالیچه هشتاد ریال اُجرت آنرا دریافت دارد و باضافه کارهای پائین کِشی که آنهم باید هشتاد ریال دریافت و نیز آنچه قالیچه حاجی رضا در نراق و اطراف دارد آنها را رسیدگی و عِجالتا ماهی دو دفعه سرکشی نماید و از هر زوج قالیچه هشتاد ریال دریافت و نیز هفته ای یکدفعه باید خدابخش به نراق بیاید و به کارها رسیدگی نماید .

چنانچه حاجی رضا چِلّه به دیگری داد بزند باید اجرت آنرا خدابخش بگیرد و اگر خدابخش هم در وسط ماه و یا سال نیاید نراق حقی به سَرکاری نداشته باشد و اُجرت سَرکاری پس از آمدن کارها پائین آمدن باید دریافت دارد و این قرارداد در دو نسخه تنظیم گردید .
 امضاء خدابخش رحیمی بتاریخ ۱۳۴۱/۰۴/۱۱

 سایت سلحشوران شهر نراق از جناب استاد سید مجتبی غفاری فرزند سید محمود از بابت بازخوانی قرارداد بین رضا علیئی(آعلی) نراقی با خدابخش رحیمی فرزند محمد اهل باریکرسف مشهد اردهال در ارتباط با قالیچه ؛ چلّه دَوانی ؛ پایین کِشی قالی در 56 سال قبل سپاسگزار می باشد .

علی اکبر غفاری معلم و نماینده سابق فرهنگ شهر نراق بدرود حیات گفت

علی اکبر غفاری فرزند آقا میرزا حسین بن میرزاعبدالباقی سال 1303 شمسی در شهر نراق از توابع شهرستان دلیجان استان مرکزی متولد گردید .

مرحوم علی اکبر غفاری

وی از سال 1310 تحصیلات ابتدایی را آغاز و تا کلاس پنجم را در زادگاهش نراق گذراند و کلاس ششم ابتدایی را سال 1316 در شهر بیجار(گروس) استان کردستان سپری نمود . دایی ایشان به نام میرزا عبدالله غفاری(1280 – 1353) فرزند محمد تقی رئیس اداره آمار بیجار بود .

 

            مرحوم علی اشرف غفاری فرزند حسین

بعد که میرزا عبدالله غفاری به شهرستان بابل استان مازندران منتقل می گردد علی اکبر نیز همراه آنان به بابل آمده و تحصیلاتش را تا دریافت دیپلم ادامه می دهد . همانجا در تربیت معلم و نهایتا در آموزش و پرورش استخدام می شود . 

سال های بعد علی اکبر به روستای شهابیه از توابع بخش مرکزی شهرستان خمین استان مرکزی منتقل و مسئولیت دبستان را عهده دار می شود .
وی سال 1329 با نصرت خانم رضوانی فرزند هدایت الله ازدواج نمود . پس از دوسال از شهابیه به شهرستان دلیجان استان مرکزی منتقل و خدمات فرهنگی اش را ادامه داده ضمن اینکه یکی از اتاق های مدرسه جهت زندگی به ایشان تعلق داشته ولیکن همسرش با یک فرزند خردسال زندگی در نراق را انتخاب می کند .  سپس به شهرستان محلات منتقل می گردد . 

آقای علی اکبر غفاری با داشتن دیپلم قدیم در فرهنگ خطه های شهابیه خمین ؛ دلیجان ؛ محلات و نراق جایگاه ویژه ای دارد و خدمات فرهنگی ارزشمندی را ارائه نموده است . چندین سال و مشخصا طی سال های 1338 الی 1343 نماینده فرهنگ شهر نراق و مدتی نیز سرپرست امور اوقاف نراق بود .
صدرالذکر سال 1343 از نراق به تهران منتقل گردیده و سال 1354 از آموزش و پرورش بازنشسته گردید .

مشارالیه دارای سه دختر به اسامی : سیمین – سوسن – فرشته و یک پسر به نام فریدون غفاری می باشد . همسرش نصرت خانم رضوانی فرزند هدایت الله از معلّمین زحمتکش و مدتی نیز مدیر دبستان دخترانه سیّاح نراق بود که تاریخ 20 آبان 1389 فوت و در قطعه 8 ردیف 107 شماره 26 بهشت زهرا(س) تهران خاکسپاری گردید .

 

پدر همسر آقای غفاری به نام هدایت الله رضوانی(فوت 20 آذر 1341 دفن در ابن بابویه) فرزند محمدحسین از چهره های ارزشمند بود و با آوردن شریف بین الحق اصفهانی فرزند زین العابدین(نماینده فرهنگ نراق و دلیجان) به نراق و منطقه کمک شایان توجهی نمود .

آقای علی اکبر غفاری پس از عمری تلاش در سن 94 سالگی دارفانی را وداع گفت و شنبه 18 اسفند 1397 پیکر پاکش در بهشت زهراء(س) تهران آرام خواهد گرفت  . مراسم تعزیت سوم یادشده دوشنبه 20 اسفند 1397 از ساعت 16 در تهران : کانون توحید واقع در میدان توحید – خیابان پرچم و مراسم هفتم او پنج شنبه 23 اسفند 1397 در زادگاهش مسجد جامع شهر نراق منعقد خواهد بود .

به روح پاکش صلوات نثار می کنیم

سفرنامه عاشقی سلحشوران شهر نراق - 23

ما را در سر سودای عاشقی است

                                                  و دفاع همچنان باقیست

                                                                                         و تا انتها ایستاده ایم.....

خرید جنس توسط رمضان اسماعیلی خَرنَقی از مغازه حاج رضا علیئی(آعلی) 56 سال قبل در شهر نراق - سند شماره 243

مبلغ هفتاد و پنج تومان از مال خالص آقای حاج رضا علیئی نراقی بر ذِمه(ضمانت) خود قبول شرعی دارد مشهدی رمضان اسماعیلی ساکن خَرنَق(روستای خَرنَق یا خَرنَه از توابع شهرستان دلیجان استان مرکزی) که از حال التحریر الی انقضاء مدت چهارماه تمام دیگر اداء و کارسازی دارد .
اثر انگشت مشهدی رمضان اسماعیلی
بتاریخ 25/2/1341 

اثر انگشت رمضان اسماعیلی را گواهی دارم
امرالله عزیزی(مرحوم حاج امرالله عزیزی فرزند خیرالله ابن میرزا عزیز اهل شهر نراق)

سایت سلحشوران شهر نراق از استاد حاج سید مجتبی غفاری فرزند سید محمود به جهت بازخوانی سند  خرید جنس توسط رمضان اسماعیلی خَرنَقی از مغازه حاج رضا علیئی(آعلی) 56 سال قبل در شهر نراق سپاسگزار می باشد .

نگاهی گذرا به سوغات محلی شهر تاریخی نراق(جوزغَند – تَندَه – بودِل)

معمولا سوغات هر شهری شامل صنایع دستی، محصولات صنعتی و مواد غذایی آن شهر محسوب می شود. سوغات به هدیه ای گفته می شود که افرادی به مسافرت و یا سفرهای زیارتی و سیاحتی می روند در موقع بازگشت از سوغات آن شهر خریده و برای خانواده و بستگان به عنوان هدیه می آورند.

شهر تاریخی نراق علاوه بر صنایع دستی سوغات مختلفی دارد که بیشتر مواد غذایی و شیرینی جات را شامل می شود . در ادامه به سه نوع سوغات محلی منحصر به فرد نراق که بیش از همه شناخته شده اند ونحوه ساخت آن می پردازیم:

1- جوزغَند
جوزغَند نوعی شیرینی محلی و یکی از محصولات بومی شهر تاریخی نراق می باشد. این محصول به عنوان میراث کهن و از گرانترین و ذیقیمت ترین سوغات و شیرینی محلی کشور به شمار می رود و از میوه ای به نام اَلگ ( از خانواده هلو) یا هلوی پاییزه ، آلو، گلابی تهیه می شود ولی عمده تولید جوزغَند نراق از میوه الگ ساخته می شود.

روش تهیه:
تهیه جوزغند کار پر زحمتی است که بدست بانوان توانمند نراق ساخته می شود. برای این کار میوه اَلگ را پوست می کَنَند و آن ها را روی سبد های مخصوص که در گویش نراقی به آن " تُوجَه " می گویند می چینند و به مدت ۳ روز در آفتاب قرار می دهند تا آب آنها تبخیر وگوشت میوه به صورت پوسته ای تقریبا نازک در آید. سپس هسته آن را از پوست مربوطه خارج کرده و مجددا یک روز دیگر در آفتاب قرار می دهند و در مرحله پایانی داخل آن را با پودر مخصوص جوزغند که ترکیبی ازبادام ، گردو، آرد نخودچی ، شکر، هل، تَندَه (تلخه بادام و زردآلو) است پُر کرده و درِ آن را می بندند و با یک نخ و سوزن آنها را مانند دانه های انجیر می فنگانند و روی یک چوب داخل رَف های اتاق آویزان می کنند تا خشک شود.

در گذشته جوزغند نراق به عنوان یک کالای تشریفاتی و لوکس استفاده نمی شد بلکه به عنوان یک وعده غذایی برای ایامی که امکان طبخ غذا فراهم نبود مورد استفاده قرار می گرفت وکسانی که به مسافرت می رفتند آنها را همراه خود می بردند.
در زمان جنگ تحمیلی این محصول ارزشمند توسط رزمندگان نراقی به جبهه های جنگ راه یافت ولقب جیره جنگی به خود گرفت چون می توانست جایگزین غذا برای رزمندگان گردد و در مراسم اربعین حسینی هم به همراه زائرین نراقی به عتبات عالیات برده شد و جای خود را بین شیرینی های کشور باز کرد.

پیشینه این تحفه ارزشمند به بیش از نیم قرن می رسد و از دوران صفویه بیشتر مورد توجه قرار گرفت. جوزغند پروتئین و کالری بالایی دارند و قابل ماندگاری است به طوری که می توان به مدت یک سال در دمای مناسب حدود ۱۰تا۱۵ درجه سانتی گراد نگهداری کرد. البته این مدت زمان برای جوزغند الگ می باشد ولی جورغند های آلویی و اَمرودی زمان ماندگاری کمتری دارند و باید بعد از یک مدت محدود آنها را در یخچال یا فریزر نگهداری کرد.

جوزغند نراق علاوه بر مشهور و معروف بودن به عنوان یک بِرَند ثبت ملی شده است. وبا توجه به مواد اولیه و نوع میوه قیمت های متفاوتی دارند. گران ترین آنها جوزغند تَنده ای است و ارزان ترین آن جوزغند نخودچی است. نوعی جوزغند است که داخل آن فقط با مغز گردو پُر می شود که به آن جوزغند مغزی می گویند و نوع دیگر آن که به آن اَلگاله قندی می گویند داخل آن فقط با پودر قند یا شکر پر می شود. به هر حال ساخت این محصول توسط زنان نراقی زحمت زیاد دارد .
سوغات جوزغند نراق تاریخ 30 دی 1394 به عنوان در فهرست میراث فرهنگی ناملموس(معنوی) ایران به ثبت رسید .

2- تَندَه آجیل دیروز و سوغات امروز

به مغز هسته بادام تلخ و زردآلو(قیسی) که پوست آن گرفته شده باشد تَنده می گویند. اگر به آجیل های سنتی و مغز دار شهر نراق توجه کرده باشید مغزهای سفید رنگ در داخل آنها جلوه نمایی می کند که شبیه مغز بادام است ؛ به این مغز ها تَنده می گویند که خوشمزه است.

سال های سال تنده جُزء آجیل های سنتی مردم نراق بود ولی در حال حاضر به قفسه های مغازه های سوغات محلی راه یافته و به سوغات دیگر این دیار زیبا تبدیل شده و به عنوان یکی دیگر از سوغات خاص نراق در دسترس علاقه مندان ، مسافران و گردشگران قرار دارد.

همان طور که گفته شد تنده تلخه بادام و زرد آلو می باشد . تنده هم شیرین دارد وهم تلخ . تلخ آن را طی فرایند خاص شیرین می کنند. تنده از زمان قدیم یکی از مهم ترین مواد اولیه تهیه جوزغند بوده و هست و به عنوان آجیل محلی در هر خانه ای یافت می شود که آن را به صورت خام و یا بو داده مصرف می کنند. با اعلام سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و تبدیل کهن شهر نراق به شهر گردشگری و استقبال کم نظیر گردشگران از جوزغند نراق ، باعث شد که تنده هم در زمره سوغات نراق قرار بگیرد.

نحوه فراوری مغز تلخ یا تلخه بادام و زردآلو و تبدیل آن به تَنده
۱-مغز بادام و زرد آلوی تلخ را به مدت یک روز در آب خیس می کنیم.
۲-سپس آنها را داخل یک دیگ ریخته و با مقدار آب کافی می جوشانیم.
۳َ-پس از سرد شدن مغزها را روی یک سطح صاف ریخته و با یک سنگ تخت روی مغزها می کِشند تا پوست از دانه جدا گردد.
۴-در این مرحله مغز و پوست را داخل آب سرد ریخته وآبکش می کنند تا پوسته ها از مغز جدا شود.

 

5-در مرحله بعد مغزها را در آب سرد می خوابانند و روزی سه بار آب آن را عوض می کنند. این کار را تا سه روز و یا تا زمانی که تلخی بادام کاملا گرفته شود ادامه می دهند . در پاپان مغزها را آبکش و روی یک پارچه پَهن کرده تا رطوبت آن از بین برود و سپس آن ها را بسته بندی می کنند. برای مصرف آن باید تنده ها شور و بو داده شوند . آب سرد تلخی مغزها را از بین می برد .

3- بودِل
بودل هم مانند جوزغند و یکی از شیرینی های قدیم و منحصر به فرد شهر نراق هست و واژه بودِل هم یک گویش محلی و خاص این شهر است. بودل در تمام فصول در خانه های نراق و پستوهای مادر بزرگ ها پیدا می شود . این شیرینی حتی قبل از اختراع شیرینی های امروزی هم در شهر نراق ساخته می شد . بو دِل به صورت پودر شیرین و معطر و مقوی، خوش مزه و اشتها آور هست به طوری که مورد توجه گردشگران هم قرار دارد .

ویژگی های خاص این شیرینی خوش طعم باعث شده که این تحفه ی کم نظیر به قفسه های سوغات محلی نراق راه یافته و به عنوان سوغات در اختیار همگان قرار گیرد.
نحوه تهیه بودِل در نراق :
خُرفه، نخودچی، شاهدانه، شکر را به مقدار مساوی مخلوط و با آسیاب برقی یا سرکو سنگی آسیاب می کنیم تا به صورت پودر در آید. سپس با افزودن مقدار دلخواه پودر گشنیزو بادیان(رازیانه) آن را معطر و طعم دار می کنند و به عنوان شیرینی محلی مصرف می شود .

4- سایر سوغات شهر نراق

سایر سوغات نراق عبارتند از:
بادام(کاغذی ومعمولی) ، گردو، عسل ، برگه الگ وزردآلو(الگاله وترشاله) ، لواشک و... است و در مغازه های فروش سوغات محلی و اقامتگاه بوم گردی خانه نخجیر در دسترس میهمانان و گردشگران می باشد .
در پایان انتظار دارد که مردم عزیز شهرمان خصوصا راهنمایان گردشگری نسبت به فرهنگ سازی و معرفی سوغات منحصر به فرد نراق از هیچ گونه کوششی دریغ ننمایند و به داشته هایمان افتخار کنیم .

سایت سلحشوران شهر نراق از محقق و پژوهشگر و نویسنده گرانقدر جناب آقای مرتضی علی آقایی از بابت تهیه این پست قدردانی می نماید .

دعوتنامه بهائیان از مُلا اسدالله در محفل روحانی نراق 105 سال قبل - سند شماره 242

نامه : نمره(شماره) 3
2411(علامت اختصاری)

1335 قمری(برابر 1295 شمسی)
خدمت جناب آقا مُلا اسدالله دام مجده را با کمال احترام زحمت می دهد که وجود حضرتعالی در محفل لازم شده است که در مسئله شرکت سَرکار با جناب آقا محمد هاشم تحقیقاتی بشود و رفع کدورت بگردد .
لهذا خواهشمندیم در لیل سه شنبه سیزدهم ربیع الثانی(13 ربیع الثانی 1335 برابر 17 بهمن 1295) به خانه جناب معاون التجار(میرزا فضل الله نراقی فرزند محمدجواد در نراق) تشریف بیاورید و اعضاء محفل را ممنون محبت خود بفرمائید .
زیاده زحمت است .

 مهر : محفل(محفل بهاییت) روحانی نراق

 پی نوشت دعوتنامه :
هوالله    

به فرمایشات فوق متن اطاعت دارم .
اقل فانی اسدالله

آشنایی با واژه های راجی شهر تاریخی نراق (2)

 ‍‍گویش راجی یا راژی یا رازی یا رایجی لهجه‌ای است که بقایای آن در منطقه تیمره از مناطق مرکزی ایران و در شهرهایی چون دلیجان، نیم‌ور، محلات، نراق، میمه ،جوشقان قالی، وزوان، زیادآباد، اذان و ونداده و ابیانه صحبت می‌شده و اکنون فقط در بعضی مناطق شهر دلیجان،نراق و شهر وزوان اصفهان بقایای بعضی لغات آن برجای مانده‌است.که در ادامه به گزیده ای از آنها اشاره می شود.

۱-لیچار      سخنان بیهوده وبی معنی

۲-مَظَنّه        حدس،گمان، تخمین

۳- طوق         گردنبند

۴-تیپا         نوک پا،ضربه زدن به چیزی با نوک پا

۵-مُلتَفِت            متوجه

۶-مُلاّ            مکتب

۷-شَلیتَه        دامن کوتاه چین دار پهن که روی لباس می پوشند

۸-سَلیتَه        زن گستاخ وزبان دراز

۹-دورت بگردم       تشویق،قربان صدقه رفتن

۱۰-اُردِنگی         لگد،تیپا

۱۱-آسُّونه        درگاهٔ خانه،آستانه

۱۲-هشتی     رواق،دالان که بعد از ورودی خانه است وسقف هشت ظلعی دارد

۱۳-عارِض        شکایت

۱۴-اُرد             دستور بی جا

۱۵-یارُو          اشاره به کسی که برای گوینده وشنونده هر دو شناخته شده است

۱۶- ریزَه        وَردنه نانوایی

۱۷-گُوگَل        گله گاو

۱۸-جول       زیر انداز کهنه

۱۹-تَخدَه           تخته

۲۰-زَقُوم         خیلی تلخ،ترش یا شور

۲۱-مُکّاری          کرایه دهنده چهار پا

۲۲-تیارت       شکلک در آوردن،تظاهر

۲۳-دَل        سگ ماده،ماچَه سگ ،هر نوع جانور ماده

۲۴-  ‌دِق کردن       از قصه مردن

۲۵-دِق کُش        آنکه از دق بمیرد

۲۶-دَق دَق       دق الباب کردن،صدای کوفتن کوبَه در ورودی خانه

۲۷-دَق        صدای بر خورد دو چیز

۲۸-بُوردَه         سنگ بزرگ

۲۹-قالباف خانه       اتاق مخصوص قالی بافی

۳۰-گُلَه به گُلَه          همه جا

۳۱-پُورپُور کردن      با بی میلی علف خوردن،نشانه از سیری یا بیماری دام

۳۲-علف چَر      محل چرای دام که علف زیاد دارد

۳۳-قایم موشکی       نوعی بازی سنتی

۳۴-چِخِه      صوت راندن سگ گله

۳۵-کُرفَه     گوسفندی که دیرتر از فصل متعارف به دنیا آمده ورشدش کمتر از حد معمول است.

۳۶-غُلُّ وغُل     جوش آمدن

۳۷-تُوبره        کوله پشتی چوپان

۳۸-کُرَه بُز        نوعی نا سزا گفتن،آدم پدر سوخته

۳۹-کَل کَل      پرحرفی،پر گویی،بحث بیهوده

۴۰-کَلَّه گرگی     پولی که شکارچی گرگ با نشان دادن سرِگرگ از چوپان می گیرد

۴۱-سر چوبی      سرباری،پولی که خریدار به عنوان حق الزحمه بارگیری دام و...به چوپان می دهد

۴۲-بالاخانه       اتاق طبقه دوم ساختمان

۴۳-آکِلِه          خوره،جذام

۴۴-پِلِکیدن     به آهستگی راه رفتن

۴۵-شَوچَر       به چرا بردن گوسفندان در شب

۴۶-نهال به زمین خورده      نوعی نفرین به معنی جوان مرگ شده،جونم مرگ شده

۴۷-بَند         جاده صعب العبور با شیب زیاد

۴۸-پنج دری       تالار پذیرایی سنتی،اتاق پذیرایی که شامل پنج در به طرف حیات منازل تاریخی وسنتی دارد

۴۹-سه دری      اتاق نشیمن دارای سه در که جلوی آنها ایوان قرار گرفته وانتهای آن فضایی به نام پستو می باشد.

۵۰-درِبَچه      درهای کوچک دولنگه در طرفین ورودی اتاق های سنتی که به عنوان نورگیر از آنها استفاده می شود

۵۱-اُروسّی       پنجره های مشبک چوبی که به صورت عمودی وکشویی بالا می رود وپاشنه ندارد

۵۲-تُغَلی        گوسفند ماده یک سال

۵۳-نربز         بزِنر اخته،بز جلورو گّله

۵۴-بزِنر         کَل ،شامل :یک بُر،دوبُرو...برای تولید مثل گله

۵۵-گُوگَلان        شبان گاو،چوپان گاو

۵۶-دوکارد       قیچی پشم چینی گوسفند

۵۷-گاویار       کسی که با گاو وگاو آهن سنتی(خیش) زمین شخم می زند

۵۸-گاویاری       کارِگاویار

۵۹-نوچ         نَه

۶۰-بیل داری       شخم زدن زمین با بیل

۶۱-کُرَگا           پاشنه درهای چوبی قدیمی

۶۲-کُلُوندون         قفل های چوبی در های دولنگه قدیمی

۶۳-سَرِنگاه        محل دپو کردن کود

۶۴-دماغت چاقه        سرِحالی

۶۵-هیمَّه دان        انبار هیزم وچک وچیله

۶۶-هَواد          آوار

۶۷- کِفِد راس       نوعی احوال پرسی

۶۸-هان       فرمان حرکت به الاغ

۶۹- هیش شا     فرمان ایست به الاغ

۷۰-پابَند       طنابی که با میخ طویله به دست الاغ می بندند

۷۱-بلانِسوَت(نسبت)      دور از شما

۷۲-آلَه            نصف،نیمه

۷۳-آسّین     دستکش چرمی کنکر وتیغال چینی

۷۳-قُوت            غذا، خوراکی

۷۴-مَری       متضاد وحشی،در مورد دام آرام گفته می شود

۷۵-آشُورمَه      بالا بغدادی،وسیله چهار گوش پنبه ای یا مویی و... که رونَکی پالان الاغ را ثابت نگه می دارد

سایت سلحشوران شهر نراق از نویسنده و محقق ارزشمند جناب آقای مرتضی علی آقایی فرزند علی اکبر از بابت تهیه این پست قدردانی می نماید .

نامه 105 سال قبل آقا صادق از بُناب آذربایجان به فضل الله نراقی معاون التجار در نراق مبنی بر وضعیت اسفبار گرانی در مراغه و ارسال 4 صفحه نوشته عباس افندی ملقب به عبدالبها به خانم پارسونز - سند شماره 241

 به : نراق - گیرنده فضل الله نراقی معاون التجار
از : بُناب آذربایجان - فرستنده صادق
 فدایت شوم
دو پُست قبل کارت پُستال مرحمتی رسید زیارت کنید ؛ بعد از زیارت کردن چون مَشعر(شعور – خبردهنده) بر سلامتی وجود مسعود(خوشبخت) محترم و آقازادگان و زادگان گرامی بود نهایت خوشوقتی حاصل گشت .
از اخبارات مُلکی و ملکوتی(نزاع اصالت وجود و اصالت ماهیّت) استفسار(پرسیدن) فرموده بودید یک قانون صحیح از آمریکا آمده بود یک نسخه از آن را ایفا(وفا کردن به عهد) تقدیم می دارد که جُرات فرمائید . ( نامه عبدالبهاء به خانم پارسونز مورخ 4/10/1912 که راه حلی بر مشکلات اقتصادی جوامع بشری را پیشنهاد می کند .)

پیغام حضرتعالی را به میرزا مختار رسانیده جمع آوری حاصل باغ مَقذ(پَسِ دو گوش) از آقا سید محسن خبری نیست .... در روسیه حبس هستند و میرزا خان صدیق الایاله ..... باشی حاجی مخبرالملک حاکم مراغه شده است.
آقا میرزا اسدالله هم در مراغه هستند و حاجی نقی تاجر باشی مدتی بود آقای مکرم الملک حاکم ساوجبلاغ آنرا حبس کرده بودند و علی آقا پسر ........ ابراهیم خاله اوغلی ...... بوده آقای کرم الملک هزار تومان از پسر ملک التجار خاله اوغلی و هزار تومان هم از حاجی نقی تاجر باشی جریمه گرفته مرخص نمودند .
اکنون تاجر باشی به تبریز رفته اند ؛ ولایت گرانی است ؛ نان شش قَران ده شاهی ؛ جو چهار قران ده شاهی ؛ این مَواجب کفاف یومیّه را نمی کند ؛ خداوند ترحم و رحم فرماید ؛ امورات خیلی سخت شده است .

 قسمت هامش نامه
عیال آقا سید فتح الله از ساوجبلاغ به بُناب آمده از آن پرسیدم که خانه حضرت معاون التجار (در نراق) خراب شده است؟ گفته اند آبادی ..... چند خانه در آنجا نشسته اند خانه سلامت هست .
تا حال دو مرتبه از طرف سردشت و بانه نزاع بوده و مغلوب ؛ هر دو طرف شده است ؛ ولی امروز ناحیه اَمن اَمان است .
اطاق عدلیه ... ... تشکیل و مدرسه و .... منعقد شده است ؛ خیلی منظم مرتب خانه . عیال سلام به اهل خانه محترمه می رسانند .
بنده زادگان به عرض سلام و پایبوسی مصدع هستند ؛ از قول اینجانب خانواده محترم و آقازادگان را سلام مخصوص برسانید

خاصه احبای(پیروان) ایشان ..... فردا فرد بگیرید ... و ذاکر شوید مدت است از قزوین خبر ندارم از ملکوتی .......... بدهید شاید دستچین فرمایند .

 فرستنده نامه : صادق
تاریخ : 22 شوال 1335(برابر 20 مرداد 1296)

 روی پاکت نامه : حضور مبارک بندگان جناب مستطاب عمده التجار والاعیان آقای میرزا فضل الله معاون التجار نراقی دام اقباله مشرف شود
مورخ 22 شوال مکرم 1335

 سایت سلحشوران شهر نراق از استاد حاج سید مجتبی غفاری فرزند سید محمود از بابت بازخوانی نامه 105 سال قبل سپاسگزار می باشد .