تشییع و خاکسپاری پیکر مطهر شهید گمنام در حوزه علمیه الغدیر شهر نراق (1395/5/9) به روایت تصاویر - 3

تشییع و خاکسپاری پیکر مطهر شهید گمنام در حوزه علمیه الغدیر شهر نراق (1395/5/9) به روایت تصاویر - 2

تشییع و خاکسپاری پیکر مطهر شهید گمنام در حوزه علمیه الغدیر شهر نراق (1395/5/9) به روایت تصاویر - 1

حاجیه خانم سیّده نقیبیان به فرزند شهیدش علی اصغر عبدالهی پیوست

سلام بر تو که آلاله پرورى مادر
گلوى فاجعه را خشم خنجرى مادر
سلام بر تو که خورشید احترامت کرد
بهشت گستره‏ ى خویش را به نامت کرد
سلام بر تو که در راه دل پسر دادى
براى پیشکشى پاره‏ى جگر دادى
تو را قسم به گل پرپرت بگو با من
چه آمده است بگو بر سرت بگو با من
بگو که عقده‏ ى دل واشود ، جوان داده !
کویر آینه دریا شود ، جوان داده
بگو چگونه زمین را به اشک خود شستى
ندانم ابر شدى یا به اشک خود شستى
بگو گلوى شهیدت ستاره باران بود
شب عروج ، خدا در دل تو مهمان بود
چگونه آن همه شب سوختى و دم نزدى
مدام دیده به در دوختى و دم نزدى
بگو کتاب شهادت همیشه یارش بود
دعاى خیر تو آن شب به کوله‏ بارش بود
شهید داده ! فقط عاشق است مى‏داند
که عشق چیست ، شبیه چه چیز مى‏ماند
نهنگ از دل مرداب سخت بیزار است
ستاره‏ى سحر از خواب ، سخت بیزار است
اگر چه خواب خوشى باز از پسر دیدى
بلند قامت او را بدون سر دیدى
مباد ! آنکه به یاد شهید گریه کنى
به جاى خالى او روز عید گریه کنى
چگونه تیغ خدا در نیام مى‏ماند ؟
دلى که پخته شود خشک و خام مى‏ماند؟
چنان که کوه ز موج بلا نمى‏ترسد
غزا کننده زحکم قضا نمى‏ترسد
بدان که مرد خطر را امید مى‏داند
و روز کشته شدن را چو عید مى‏داند
کسى که عشق بورزد به فکر هستى نیست
که در شراب سلامت نشاط مستى نیست
زمانه‏اى که سر سوزنى تفاهم نیست
سرودن از گل و آیینه کار مردم نیست
چنان که از دل شب آفتاب مى‏جوشد
حقیقت است که مثل شراب مى‏جوشد
اگر چه مدعیان حربه‏اى دگر بزنند
گل شهید تو را خارها به سر بزنند
به هوش باش ! زمین بى‏خدا نمى‏ماند
و بوى لاله ز گل‏ها جدا نمى‏ماند
قسم به نام بلندت که قوت دل‏هاست
در این جهنم نامردمى خدا با ماست
به نام نامى‏ات این مثنوى بلند افتاد
همیشه نام تو خورشید آسمانم باد

دوشنبه 11 مرداد 1395مراسم تشییع پیکر پاک مومنه حاجیه خانم سیّده نقیبیان فرزند سید مرتضی راس ساعت 9 صبح به آدرس :

30 میتری نیروی هوایی – خیابان 27/8 یا شهید طباطبایی – پلاک 11 – حومه پارک پیروزی برگزار می گردد .

   

                               مرحوم حاج رضا عبداللهی                       مرحومه حاجیه خانم سیّده نقیبیان

مراسم ختم روز چهارشنبه 13 مرداد 1395 از ساعت 17 لغایت 19 در مسجد حسنی واقع در 30 متری نیروی هوایی - ایستگاه سنگکی (خیابان حافظیه) منعقد خواهد شد .

متوفی مادر شهید بزرگوار علی اصغر عبدالهی فرزند رضا می باشد که فرزندش طی عملیات بیت المقدس و آزادسازی خرمشهر آسمانی شد .

 

همچنین مرحومه مادر بزرگ شهیدان حمیدرضا عابدینی فرزند علی اکبر و سید بهرام موسوی فرزند سید محمود می باشد .

سلحشوران شهر نراق مصیبت وارده را به خاندان معزا تسلیت می گوید .

برگزاری مراسم شبی با شهید گمنام در گلزار شهدای شهر نراق (1395/5/8) از دریچه دوربین

برگزاری هجدهمین یادواره شهدای شهر نراق (1395/5/7) به روایت تصاویر - 2

برگزاری هجدهمین یادواره شهدای شهر نراق (1395/5/7) به روایت تصاویر - 1

برگزاری هجدهمین یادواره 80 شهید و 6 شهید گمنام در شهر نراق

پنج شنبه 7 مرداد 1395 در آستانه سالگرد شهادت امام جعفر صادق علیه السلام هجدهمین یادواره 80 شهید شهر نراق و شش شهید گمنام در مسجد جامع نراق برگزار می گردد .
مردم شهید دوست شهرستان دلیجان از جمله شهر نراق خودشان را آماده برپایی مراسم نموده اند .

شهر با نصب بنرهای مختلف آذین بندی و پشت شیشه ی ماشین ها با شعارهای حماسی و شهدایی نوشته شده و هر فرد قدم مثبتی بر می دارد تا برای نکوداشت نام و یاد خاطره شهدا ثوابی ذخیره عقبای خود نماید .

پیشایپش از جناب سرگرد محمد شریفی فرمانده حوزه مقاومت ثارالله شهر نراق و سربازان زحمتکش و یاران ایشان به جهت فعالیت های موثرشان در برپایی هر چه بهتر یادواره کمال تشکر داریم .

نراق یعنی همیشه جاویدان

7 مرداد 1395 هجدهمین یادواره شهدای شهر نراق از توابع شهرستان دلیجان در استان مرکزی و شش شهید گمنام برگزار می گردد .

به روح 80 شهید و 6 شهید گمنام درود و صلوات نثار می کنیم .

از مجموع 80 شهید ؛ مقبره 32 شهید در نراق و 48 شهید در شهرهای تهران ؛ قم ؛ الیگودرز و ورامین خاکسپاری شده اند و سنگ یادبود در گلزار شهدای زادگاهشان نراق نصب گردیده است .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

48 یادبود شهیدان در گلزار شهدای شهر نراق

 

 

 

 

  

 

به روح پاک و مطهرشان صلوات نثار می کنیم :

اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم

مروری بر خاطره های مردم شهر نراق 37

جبهه دارخوین - سال 1360

از راست : شهید عبدالله محمودی فرزند علی - شهید مهدی عباسی فرزند غلام محمد - شهید محمدرضا بخشی فرزند عباس - شهید عباس رمضانی فرزند حسن - شهید مصطفی طالبی فرزند حسین

تهران - سال 1318 شمسی (عکس مربوط به 77 سال قبل از اهالی شهر نراق)

از راست : مرحوم حاج سید محمود غفاری فرزند سید جعفر - حاج حسین اکبری فرزند حبیب الله

شهر نراق - سال ....

مرحوم حاج ملاغلامحسین فروغی فرزند ملا محمد تقی (1271 - 1357)   - داریوش(نصرت الله) فروغی فرزند.....(کودک)

دانش آموزان دبستان فارابی روستای مشهد اردهال - اردیبهشت سال 1357

کفیل دبستان فارابی مشهد اردهال و آموزگار کلاس سوم ابتدایی آقای سلطانعلی جعفری فرزند محمد اهل شهر نراق

شهر نراق - سال ...
مرحوم استاد حسن شریفی فرزند ابراهیم ابن حسن ابن شریف و همسرش مرحومه سیده طاهره میرقاسمی فرزند ...

کارت دانشجویی مهندس و پاسدار شهید محمدرضا باقری نراقی فرزند غلام در انستیتو تکنولوژی دانشگاه زنجان

باقری نراقی متولد 1341 تاریخ 10 اردی بهشت 1361 طی عملیات بیت المقدس و آزادسازی خرمشهر به شهادت رسید .

شهر نراق - سال ...

سرکار خانم زیبا(لیلا) جوادی فرزند عباس و همسرش مرحوم امیدعلی عظیمی فرزند صفر ابن عظیم

شهرداری نراق - سال 1373

از راست : مرحوم علی اصغر عابدینی فرزند شکرالله - مرحوم حاج ابوالقاسم ایزدی فرزند حسین

تهران - سال ....

ایستاده از راست : محمد اکبری فرزند حسین - سهراب اکبری فرزند عباس - مهدی اکبری فرزند عباس - بیژن نوروزی فرزند سلطانعلی - مرحوم محمد نوروزی فرزند علی

نشسته از راست : غلامرضا نوروزی فرزند علی - مرحوم حاج ماشاالله نوروزی فرزند عبدالله - اکبر اکبری فرزند نعمت الله - سلطانعلی نوروزی فرزند علی

شهر نراق - سال ...

مرحوم ماشاءالله علی آقایی فرزند یوسف

روستای جاسب از توابع دلیجان استان مرکزی - سال 1359

اسامی فرهنگیان از راست : آقایان مرتضی محمودی فرزند علی اهل شهر نراق - مرتضی سروش دبیر ریاضی اهل محلات -شعبان یوسفی فرزند ابوالقاسم اهل شهر نراق - سید بزرگ جلالی آموزگار دبستان ابتدایی اهل شهر دلیجان- حسین نجفی اهل شهر دلیجان

شهر نراق - سال....

از راست : آقامیرزا حسین غفاری(1296 - 1356) فرزند عبدالباقی ابن میرزا حسن - آقا میرزا ابراهیم غفاری فرزند عبدالباقی ابن میرزاحسن

شهر نراق - سال 1367

از راست : ذوالفقار قجری فرزند مصطفی - مرحوم حاج علیرضا صالحی فرزند رضا - اصغر صالحی فرزند علیرضا

انتقال اهدایی های مردم فداکار شهر نراق به جبهه های نبرد حق علیه باطل مقطع پدافندی عملیات محرم و عملیات والفجر مقدماتی – زمستان 1361
راننده دفاع مقدس حاج اصغر لطفعلی به همراه حجت الاسلام علی اکبر حیدری و اکبر حبیبی و غلامعباس حسینی وسایل مورد نیاز جبهه ها که زنان و مردان نراق تهیه کرده بودند به جبهه انتقال دادند و بعد با سلحشوران شهر نراق ملاقات داشتند .

از راست : علی پریشانی فرزند عبدالله – مرحوم اکبر حبیبی فرزند غلامحسین پدر سه رزمنده دفاع مقدس – مرحوم محمد لطفی فرزند عباس – مرحوم علی اکبر حیدری فرزند حسین امام جمعه فقید شهر نراق – علیرضا پریشانی فرزند حسین – احمد غریبی(طاهری نژاد) فرزند سلطانعلی – اصغر لطفعلی فرزند حسین
نشسته از راست : علی قجری فرزند فرج الله – علی اکبر کمره ای فرزند باقر – عباس(غلامعباس) حسینی فرزند علی

این عکسها گویای خاطرات قشنگ زندگی است .خاطراتی که هنوز با وجود گذشت سالها از آن  بوی تازگی و عطر خوش مهربانی می دهد . هنوز هم که هنوز است وقتی  آلبوم خاطرات آن روزگار را مرور می کنیم اشک شوق و لبخند دلنشین  دوستی با هم در می امیزند و ساعت ها وقتمان صرف مرور این خاطرات می شود.

خاطرات خوش گذشته را با هم ورق می زنیم تا.............

سلحشوران شهر نراق

عقدنامه صبیه رئیس التجار نراقی و یکی از علمای نراق متعلق به 120 سال قبل

علاقمندی و تشویق های پی در پی کاربران سلحشوران شهر نراق در اقصی نقاط جهان باعث می شود همچنان به دنبال مطالب بِکر و منتشر نشده باشیم .
هدیه اینبار ما انتشارعقدنامه با اهمیت مربوط به دو خاندان معزز و قابل احترام در شهر نراق متعلق به 120 سال پیش می باشد.

صمیمانه از دوست خوبمان جناب مهندس کامران نراقی پور فرزند آقاحسام الدین ازبابت ارسال این سند ارزشمند و با اهمیت تقدیر و تشکر می نماییم .

سلحشوران شهر نراق از جناب آقای حاج سید مجتبی غفاری فرزند سید محمود از بابت بازخوانی عقد نامه کمال قدردانی را می نماییم .

بسم الله خیر الاسماء

به تاریخ یوم غدیر خُم که از اعیاد شریفه متبرک و از ایّام سعیده محترمه است دوشنبه هجدهم شهر ذی الحجه الحرام سنه 1318 مطابق سال فرخ تال ...... خیریّت دلیل من هجرت النّبویّه علی هاجر آلاف الثناء و التحیّه
الناکح بندگان شریعت ارکان ملجاالاسلام و المسلمین العالم الکامل الامجد سرکار شریعتمدار فرض آثار
المنکوحه محجوبه حجاب عفت و مستوره نقاب عصمت علیا مخدره عاقله بالغه باکره رشیده مختاره المراه صبیه مرضیه جناب مستطاب مستغنی القاب آقا حبیب الله رئیس التجار نراقی
والصداق مبلغ سیصد و هفتاد و نه تومان رایج خزانه مبارکه مظفرالدین شاه قاجار ... مُلُکه روپیه ده عدد ویکتوریان کلا بر ذمّه شخص معظم اله بموجب .... ذیل السطر :

هدیه کلام الله مجید 1 جلد 15 ریال

نقد ما فی الذمه از قرار فوق 12 تومان

طلا و حمرا و غیر مسکوک به پنج مثقال 20 تومان

مسینه آلات صحیح پرداخته 5 من به وزن شاه 20 تومان

لباس حریر و زربافت دو دسته 30 تومان

رختخواب قلمکار دسته 14 تومان

فرش اطاق تخته 25 تومان

ماده گاوسلیمه( اعضاء) راس 15 ریال

گوسفند از جنس معز فقط موازی 6 راس 10 تومان

از مدار و مجاری آب قنوات علیا و سفلای قصبه نراق مدار در ده شبانه روز مجری المیاه(محل عبور آب) هفت سَرَچه از جمله 1500 سَرَچه بمبلغ هفتاد تومان باغ معنب و شجر موروثی واقع در دشت سفلای قصبه نراق مشهور به باغ میرک مستغنی عن التحدید و التوصیف همگی و تمامی یک ربع از جمیع کل یکدرب همان باغ میرک شهره مع هر نحو اشجار و اعنمامی که متعلق به باغ مزبور است من حیث لا یخرج عنها شیئی سیّما جدار و مجرا و عمارت و غیره مشاعا بقدر الحصر به ثمن مبلغ یکصد تومان رایج معلوم از خانه موروثی که مشهور است به خانه مرحوم حاج عبدالباقی واقع فی محله علیا شهره نراق که فی محل و نوع ها غنی از تحدید و توصیف است

همگی و تمامی نیمدانگ شایع کامل از جمله ششدانگ از تمامی همان خانه حاجی عبدالباقی شهره مشاعا لا مفروزا با کافه توابع ولو حق شرعیه آن خصوصا باغچه و مهمان خانه و حصار طویله و ممر و مدخل و مشاعات و متفرعات(توابع و لواحق) و حوضخانه ها و غیره من حیث لا یخرج و عنها شیئی هر یک بقدر حصه مبلغ هفتاد و پنج تومان رایج معلوم و جملتان صداق سیصد و هفتاد و نه تومان می باشد تا واضح بوده باشد .

الشهود التوکیل والتعریف والحضار جنابان مستطابان سعادت مابان

جناب دایی مشهدی محمدرضا
جناب آقا ابراهیم ولد ایشان
عالیحضرت حاجی حبیب الله
شیخ جلال حاجی محمد تقی
آقا علی اکبر حاجی ملا آقاجان
اقل محمد تقی ابن مرحوم ملا میرزاجان(تاریخ فوت 3 ربیع الاول 1335)

توضیحات سلحشوران شهر نراق

1- عروس خانم مریم فاضلی فرزند حاج حبیب الله نراقی متولد 1267 دارای شناسنامه شماره 1652 می باشد . مریم فاضلی تاریخ 31 اردی بهشت 1337 در سن 70 سالگی به علت عارضه قلبی دارفانی را وداع گفت و در قبرستان نو شهر قم به شماره قبر 21748 خاکسپاری گردید .
پدر مریم خانم به نام حاج حبیب الله نراقی فرزند حاج محمد مهدی تاجر نراقی در زادگاهش به حاج رئیس یا رئیس التجار نراقی مشهور و نام همسرش بلقیس بود .
در واقع نام فامیلی مریم خانم به تبع همسرش در زمان شناسنامه دار شدن به شهرت فاضلی سِجِلد ثبت و دریافت کرده است .

2- داماد حجت الاسلام آقا محمد فاضلی سال 1249 هجری شمسی در شهر نراق متولد و دارای شناسنامه شماره 1653 می باشد .
مادرش خاور سلطان خانم و پدرش ملا محمد رضا ابن ملا ابوالحسن بن ملا محمد مهدی نراقی(نوه علامه ملا محمد مهدی) می باشند .

آقا محمد شنبه تاریخ 24 اسفند 1319 در سن 70 سالگی فوت نمود و پیکر پاکش از زادگاهش نراق به قم منتقل و در قبرستان نو به شماره قبر 39258 دفن گردید . روی سنگ قبرش حکاکی شده :

آرامگاه ابدی مرحوم علییّن مکان زهده الفقهاء الکرام العامل الفاضل الکامل آقای آقا محمد نَجل مرحوم آقای ملا محمدرضا طاب ثراه .
تاریخ 23 آذر 1368 دخترش خاور فاضلی(ابوالحسنی) در روی قبر پدر خاکسپاری گردید . ایشان به آقا محمد مجتهد مشهور و امام جماعت مسجد جامع نراق بود .

برادر آقامحمد به نام حجت الاسلام آقاحسین فاضلی نراقی(28 محرم 1296 ه . ق - فوت 5 صفر 1355 ه . ق ) از عالمان بزرگ و هم درس آیت الله سید حسین بروجردی بود که در سن 59 سالگی فوت و همچنان پس از 82 سال مردم اخلاقیات او را تکریم کرده و یکی از برکات معنوی شهر نراق محسوب می کنند و شب های جمعه در مراسم اهل قبور به گرد مقبره اش در شاه سلیمان شهر نراق گرد آمده و صلوات و فاتحه به روحش نثار می کنند .

شایستگی های قاری قرآن و کارمند ارزشمند دانشگاه آزاد اسلامی نراق

قبل از انقلاب در ماه های مبارک رمضان دعاهای مخصوص و ادعیه های لازم و آوای قرائت قرآن با صدای گرمش از بلندگوی مسجد جامع شهر نراق به گوش مومنین می رسید و پس از انقلاب نیز این صدای دلنشین در رمضان های بعد گوارای روزه داران می باشد .

  

مهدی عباسی

سلحشوران شهر نراق از ایشان خواست معرفی کوتاهی از خود در دفاع مقدس را مرقوم نماید که اینچنین نوشته است :

اینجانب مهدی عباسی فرزند علی(سلطانعلی) سال 1339 در شهر زیبای نراق از توابع شهرستان دلیجان در استان مرکزی متولد گردیدم .
قریب پنج ماه از جنگ تحمیلی عراق بر علیه ایران نگذشته بود که دفترچه آماده به خدمت را دریافت و از تاریخ 19 بهمن 1359 لغایت 19 بهمن 1361 راهی خدمت مقدس سربازی گردیدم .

پس از سپری کردن دوره آموزشی از پادگان لشکرک تهران در لشکر 92 زرهی اهواز سازماندهی و رهسپار جبهه های استان خوزستان گریدم .
اوایل فروردین 1360 در پادگان شهید دغاغله اهواز انواع دوره های آموزشی از جمله : مین ؛ تخریب ؛ نصب پُل های استراتژیکی شناور ؛ پی ام پی گردان مهندسی و ... را به همراه سایر ارتشیان قهرمان به مدت یک ماه گذراندیم .

از اردیبهشت 1360 تا پایان خدمت به مدت 21 ماه افتخار حضور در جبهه های جنوب از جمله سوسنگرد؛ بستان ؛ هویزه ؛ خرمشهر و ... را در کارنامه دارم که به مرور خاطرات تلخ و شیرین آن را برای سایت سلحشوران شهر نراق ارسال خواهم کرد .
ارزشمندترین افتخاری که به عنوان یک ایرانی و به عنوان یک جان بر کف نراقی همراه دارم کارت ایثارگری ارتش جمهوری اسلامی ایران است که نشاندهنده عِرق ملی و دفاع مقدس از دین و مملکت می باشد .

شیرین ترین خاطره ام آزادسازی خرمشهر تاریخ 3 خرداد 1361 طی عملیات بیت المقدس بود که خوشحالی زائد الوصفی در رزمندگان و مردم ایجاد کرد .
تلخ ترین خاطره ام شهادت مظلومانه یکی از همسنگرانم به نام ستوان وظیفه .....هانی بود که اواخر خدمت سربازی مقابل دیدگانم با اصابت ترکش خمپاره ارتش بعث عراق پَرپَر شد . هانی اهل منطقه نارمک تهران و نامزد داشت .

از راست : مهدی عباسی در سالهای دفاع مقدس ، ناشناس

در پایان سلامتی و پیروزی تمام سلحشوران و مرزداران میهن اسلامی و طول عمر با عزت مقام معظم رهبری را از خداوند متعال خواهانم .

سلحشوران شهر نراق از مومن بزرگوار و قاری قرآن و کارمند شایسته دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر نراق جناب آقای مهدی عباسی قدردانی می نماید .

عکس و اسناد تاریخی و قدیمی شهر نراق متعلق به 85 سال قبل (25)

این عکس جذاب سال 1310 گرفته شده و پیام های زیبایی از محتویات عکس از جمله همدلی و وفاق در خانواده های نراقی در تصویر قابل مشاهده است .

آقایان عبدالله غفاری و آقاعلیخان ابوالحسنی باجناق هستند . 

از راست :

مرحوم میرزا عبدالله غفاری فرزند میرزا محمد تقی خان ابن حاج محمد ولی خان

مرحومه مرحمت خانم غفاری فرزند فتح الله

مرحومه طوبی غفاری فرزند ... همسر آقا فتح الله غفاری

مرحومه بهجت خانم غفاری فرزند فتح الله همسر آقا علیخان ابوالحسنی

مرحوم آقا علیخان ابوالحسنی فرزند فرج الله ابن اسدالله ابن ابوالحسن نایب الحکومه نراق

مرحوم هدایت الله رضوانی فرزند محمد حسین نراقی بن مشهدی محمدعلی بن محمدرضا

قنات های کُهن شهر تاریخی نراق

نراق بخشی از دلیجان در استان مرکزی از مراکز با اهمیّت در ارتباط با قنات می باشد . از نویسنده ارزشمند جناب آقای مرتضی علی آقایی درخواست کردیم قلم روان و زیبایش را در این باب به نگارش در آورد که مطالب تحقیقاتی و با اهمیت ذیل در خصوص قنات را ارائه فرمود :

قنات و نقش آن در جامعه

قنات محلی است که انسان توانست برای اولین بار توسط حَفر آن آب را از اعماق زمین به سطح زمین آورده و مورد استفاده کشاورزی ومصرف شرب و... قرار دهد. ایرانیان نخستین، اولین کسانی بودند که قنات را اختراع کردند و سپس این فناوری رابه کشورهای دیگر منتقل نمودند. پژوهشگران معتقدند که بهره برداری از قنات ابتدا در ایران صورت گرفته و قدمتی در حدود 5000 الی6000 سال دارد .

امروزه متاسفانه به دلیل حَفر چاه های عمیق و نیمه عمیق وحتی بعضا بدون مجوز، بهره برداری بی رویه از منابع آب ها ی زیر زمینی با کاهش شدید سطح آب سفره ها در دشت های مختلف کشور روبرو بوده ایم واین مسئله موجب از دست رفتن وخشک شدن تعداد زیادی از قنوات کشور شده است و به عبارت دیگر تعادل بیلان آب های زیر زمینی که طی سالیان متمادی توسط قنوات حفظ شده بود به یک باره طی چند ساله به هم خورد وامروز شاهد معضلات زیادی در بخش آب های زیر زمینی هستیم .

بر اساس آمار یونسکو بیش از 65 در صد قنوات جهان متعلق به ایران است. در شهر نراق از توابع شهرستان دلیجان استان مرکزی تعداد 95 رشته قنات وجود دارد که در حال حاضر حدود80 رشته آن فعال می باشند و مابقی در اثر خشکسالی و یا پایین رفتن سطح آب سفره های زیر زمینی در اثر حفر چاه های عمیق و نیمه عمیق مانند قنوات احمدآباد، قنات مزرعه آبشتا و قنات پایین محمد آباد خشک شده اند .

 

سعی داشتیم مطالب را صرفا به قنوات نراق اختصاص دهیم ولی به دلیل گستردگی مطالب ونقش ارزنده ای که قنات در زندگی مردم چه در حال وچه در گذشته ایفا کرده و با فناوری خاصی ابداع شده به صورت کلی تر به آن بپردازیم تا دوستان بیشتر در جریان این مهم وچگونگى ساختار آن قرار بگیرند تا توانسته باشیم رضایت خاطر آنان خصوصا نسل جوان را فراهم سازیم .

تاریخچه قنات

قنات که توسط مقنیّان ایرانی اختراع شده ، هزاران سال قدمت دارد. قدمت بسیاری از قنات های ایران ، از پنج تا شش هزار سال متجاوز است و عمری برابر با تاریخ کهن ایران دارد. با وجود اینکه چندین هزار سال از قدمت آن می گذرد، مع هذا هنوز هم این روش استفاده از آب، در قسمت های مهمی از روستاها و مناطق مسکونی و کشاورزی و دامداری کشور معمول ومتداول است.

حتی یکی از ارکان اصلی کشت و زرع در نواحی خشک را تشکیل می دهد. این اختراع که امروز شهرت جهانی پیدا کرده، بعدها از ایران به بسیاری از کشورهای جهان انتقال یافت و مورد استفاده مردم در دیگر نقاط دنیا قرار گرفت .

قنات در گستره تاریخ

پژوهشگران معتقدند بهره برداری از قنات ابتدا درایران صورت گرفت و در دوره هخامنشی توسط ایرانیان به عمان، یمن وشاخ آفریقا راه یافت. سپس مسلمانان آن را به اسپانیا بردند. مهم ترین وقدیمی ترین قنات ها در ایران، افغانستان و تاجیکستان قرار دارد. در حال حاضر در 34 کشور جهان قنات وجود دارد ولی 40 هزار قنات موجود در ایران چند برابر بیشتر از سایر قنات ها در سایر کشورهای جهان است. مهمترین قنات های ایران در استان های کویری خراسان، یزد ، کرمان، مرکزی وفارس وجود دارد .

قنات (کاریز یا کهریز) یکی از شگفت انگیزترین کارهای دسته جمعی تاریخ بشری است که برای رفع یکی از نیازهای مهم وحیاتی خود یعنی آبرسانی به مناطق کم آب وتامین آب شرب انسان، حیوان و زراعت و با کار گروهی ومدیریت و برنامه ریزی بوجود آمده است. این پدیده شگفت انگیز آبرسانی از دیر باز و از عصر آهن به عنوان یکی از منابع تامین آب شرب و کشاورزی در مناطقی که با خطرات خشکسالی در فلات ایران رو برو بوده اند نقش کلیدی وموثری در نظام اقتصادی وحیاتی کشور داشته وموجب شکوفایی اقتصاد کشاورزی وایجاد کار و فعالیت های متعدد شهری و روستایی و باعث آرامش مردم بوده است .

به گواه تاریخ وکشفیات باستان شناسی این فن آوری مهم از ابتکار ویژه ایرانیان بوده و بتدریج به سایر نقاط جهان، از جمله مناطق اروپای غربى، شمال آفریقا ، چین وحتی به بخش هایی از آمریکای جنوبی چون شیلی راه یافته است .
تاریخ قنات در ایران به طور مشخص به دوره ی ایران باستان وما قبل کتابت و به عصر آهن بر می گردد .

از مطالعه کتب قدیم و آثار باستانی ایران پی می بریم که کندن قنات و احیای آن و آبیاری و زراعت کاری مقدس محسوب می شده است.در "وندیداد"که زرتشتیان آن را کتاب الهی می دانند وبعضی نیز آن را دارالمعارف فرهنگ باستان محسوب می کنند چنین جملاتی وجود دارد :

سوگند یاد می کنم به جاری کردن آب خنک در خاک خشک (قنات) وعمارت راه و سوگند یاد می کنم به زراعت وکاشتن درخت میوه .

  

آقای"گوبلو"، دانشمند فرانسوی که حدود 20سال در ایران اقامت داشت و در زمینه آب تحقیق کرده است این سیستم باستانی دست یابی به آب زیر زمینی را قابل مطالعه می یابد و بر این اساس وقتی به وطن خویش (فرانسه) بر می گردد موضوع دکترای خود را قنات انتخاب می کند و با سفرهای متعدد به نقاط مختلف جهان از 534 منبع علمی، تحققی، کتاب تز دکترای خود را تحت عنوان:"قنات فنی برای دستیابی به آب در ایران "می نویسد.او در نوشته ی خود ثابت می کند که قنات اختراع ایرانیان است و ده ها قرن هم قدمت دارد در حالی که چینی ها فن قنات را تازه چند قرن پس از ایرانیان آموخته اند.

گوبلو در کتاب خود که درسال 1979 انتشار یافته می نویسد :
همه چیز دال بر آن است که نخستین قنات ها در محدوده فرهنگی ایران ظاهر شده اند و انگیزه اصلی از حفر قنات باور و فرهنگ یک جانشین و توسعه کشاورزی وآبادی بوده است به طوری که این صنعت در میان ترک های شرقی و اعراب که فرهنگ کوچ نشینی داشته اند رونق یافته است .
گوبلو دهها صفحه از کتاب خود را به بررسی صادر شدن فن قنات از ایران به دیگر کشورهای شرق و غرب اختصاص داده است.

اسامی معادل قنات

در ایران وسایر کشورهای جهان برای قنات بیش از 27 نام وجود دارد. در ایران لغت کاریز نسبت به سایر واژه ها رایج تر بوده وهست. پس از پایان حفر قنات و آماده سازی آن برای آنکه به درستی ومناسب بودن شیب کف کوره پی ببرند در ابتدای قنات مقداری کاه می ریختند تا بدین صورت سرعت آب قنات را بدست آورند.به همین علت قنات را کاریز نامیدند و به مرور زمان به نام هایی چون کهریزو کاریز، کاه رز تبدیل شده است .

عجایب قنات ها در ایران

قنوات دارای عجایب باورنکردنی در برابر دنیای مدرن امروزه هستند. بر اساس گزارش وزارت نیرو، تعداد قنوات در ایران به حدود 36300 قنات می رسد. میانگین طول این قنوات6 کیلومتر ومیانگین مجموع عمق میله چاه های هر قنات حدود 4 کیلومتر می باشد. با در نظر گرفتن این آمار به عنوان تقریبی نسبی برای همه قنوات در کل ایران حدود 376068 کیلو متر کوره و میله چاه قنات موجود می باشد. با نظر گرفتن قطر دهانه هر میله حدود 1 متر ، اگر خاک تخلیه شده از حفر قنوات را جمع آوری نمایند تپه ای به امتداد 160کیلومتر، پهنای 185 متر و ارتفاع 20 متر به وجود می آید. بنا براین طول کلی قنوات حدود 904 برابر خط استوا و حدود 9709 در صد فاصله ماه تا زمین است.

اگر ما می خواستیم دستمزدی براى کسانی که چنین سیستم هیدرولیکی را ایجاد کرده اند در نظر بگیریم ، میزان دستمزد آنها بیش از میلیاردها دلار می شد .


چند نمونه از قنات های ایران

در حال حاضر عمیق ترین قنات ایران قنات قصبه گناباد است با حدود 340متر عمق مادرچاه آن، وطولانی ترین قنات در منطقه ی یزد قرار دارد با طول 100کیلومتر. قنات قصبه گناباد پیشینه تاریخی 2500ساله دارد و بیش از 2000 هکتار از اراضی کشاورزان این شهرستان را به صورت سنتی آبیاری می کند. در قنات قصبه با31333 متر طول، 340 مترعمق و470 حلقه چاه که در دوران هخامنشیان و یا قبل از آن حفرشده است با یک محاسبه سر انگشتی می توان گفت 56 هزار تن خاک وسنگ برای حفر مادر چاه و چاه های عمودی اتصالی و کانال افقی سراسری توسط کارگران ومقنیان جا به جا شده است وجا بجایی این حجم خاک بدون تردید کمتر از عظمت اهرام مصر نیست .

قنات قصبه به عنوان عمیق ترین قنات دنیا، میراث فرهنگی و تمدن عظیمی است و بدون شک یکی از عجایب تمدن بشری به شمار می رود، قنات قصبه از نظر طول (60کیلومتر) دومین قنات بعد از قنات "زارچ"یزد محسوب می شود و پر آب ترین قنات ایران ، قنات اکبرآباد فسا است وقدیمی ترین قنات ایران ، قنات ابراهیم آباد اراک می باشد و عجیب ترین قنات ایران قنات دو طبقه "مون" اردستان است که حدود 800سال پیش احداث شده است. این قنات چاه های مشترک ولی مادر چاه هاو مظهر (سرقنات) متفاوت دارد. قنات های تهران و ری که دشت ورامین را آبیاری می کردند تا30سال قبل جزءپر آب ترین قنات های دنیا بودند ولی در20 سال گذشته به دلیل تخریب مادر چاه هاو عدم لایروبی از رونق افتاده اند. تاریخ حفر این قنات ها به دوره قاجاریه بر می گردد .

قنات های منحصر به فرد شهر نراق در استان مرکزی

قنات عباس آباد: این قنات دو طبقه بوده ولی اکنون به علت خشکسالی تنها یکی از این طبقات دارای آب می باشد .
قنات نصرت آباد : این قنات ابتدا یک طبقه کنده شده ولی به علت دژ بودن زمین طبقه زیرین آن حفاری شده که در سال های پرآبی از هر دو طبقه آب جاری می شود .
قنات بیدشک پایین : این قنات دو رشته دارد ودر حال حاضر از هر دو رشته آن آب جاری می باشد.

یکی از مشهورترین قنات های شهر دلیجان در استان مرکزی

در شهر دلیجان یک رشته قنات به نام "قنات بهریار" وجود دارد که شامل چهار حلقه مادرچاه و طول 3/5 کیلومتر و دارای دو شاخه بزرگ و کوچک است که در یک محل در انتهای سر چشمه به هم می پیوندند.

بر اساس مستندات موجود و مطالعات باستان شناسی این قنات مربوطه به قبل از دوره صفویه و سده های ششم و هفتم قمری است و در اردیبهشت سال 1394 به ثبت رسیده است .


کار گروه حفر قنات

یک گروه مقنّی به 5 نفر تقسیم می شود:

کلنگ دار (مقنّی) که در واقع سر گروه نیز هست و به حفر زمین می پردازد
گِل کِش که گِل های کَنده شده توسط کلنگ دار را به گِل بند می سپارد
گِل بند که گِل ها را به بالا می فرستد
چرخ کِش که چرخ را بالا می کشد
پا چرخی که سطل ها را می گیرد وخالی می کند

گاهی اوقات در کنار این ها یک سر استاد مقنّی هم هست که از دور بر کارها نظارت می کند .

کلنگ دار (مقنّی) به دلیل حساسیّت و اهمیت کارش از پایگاه اجتماعی خاصی در جامعه برخوردار است زیرا همیشه احتمال ریزش کار وجود دارد وبیشترین خطر کلنگ دار را تهدید می کند. به خاطر همین کلنگ دارها که برای حفر قنات می روند وصیّت می نویسند و غسل می کنند وسعی می کنند که لباس سفید به تَن کنند. چون اگر قنات ریزش کند کسی نمی تواند او را بیرون بیاورد و آن لباس سفید در واقع کفن آنها می شود. به همین خاطر مقنّی ها همیشه از قداست خاصی در نزد افکار عمومی بر خوردارند. آنها می بایست واجد یک سری شرایط اخلاقی خاص باشند. به عنوان مثال می بایست همیشه آدم پاک وطاهری باشند .

مقنّی ها چطور از وجود آب در یک منطقه در زیر زمین با خبر می شدند؟
در واقع چطور به وجود آب آن هم در اعماق خاک پی می بردند؟

به طور خلاصه یکی از چیزهایی که باعث می شود مقنّی به وجود آب پی ببرد روییدن علف های مخصوصی هستند که اگر جایی سبز شوند نشان می دهد ریشه شان در آب است. وقتی مقنّی ها مادر چاه را حفر می کنند دقیقا جای آن را می دانند.

دهه 40 نیروهای حقوق بگیر آمریکایی که فراوان در ایران حضور داشتند در ادارات کشاورزی استان مرکزی در زمان حکومت پهلوی دلارهای کلان می گرفتند تا از تجربیاتشان استفاده شود . اینجا منطقه اردهال است و کارشناس آمریکایی و دخترش که همراهش بود با کرایه کردن ماشین آقای ابراهیم عضایی به قنات های منطقه رفته ا ند تا از اطلاعات تجربی و ذی قیمت استاد رمضان عظیمی به نفع خود بهره برداری و به پای فن و عمل خویش قلمداد نماید

سمت راست مرحوم ابراهیم عضایی و سمت چپ مرحوم رمضان عظیمی

  شروع حفر قنات نیز از مظهر (سر قنات) است. آنها برای اینکه بفهمند تا چه حد مسیر را درست حفر می کنند همیشه به پشت سر خود توجه می کنند. اگر نور را پشت سرشان دیدند بدان معنی است که درست حفر کرده اند در غیر این صورت متوجه می شوند که راه را اشتباه رفته اند .

قنات چیست

قنات یک کانال زیر زمینی است که آب را از آبخوان یا سفره ی آب زیر زمینی به اراضی پَست منتقل می کند. قنات متشکل از چند چاه که به صورت عمودی در یک سطح شیب دار حفر شده اند و این چاه ها در زیر زمین با یک کوره یا کانال با شیب ملایم تر از شیب زمین به یکدیگر متصل می شوند .

عمق اولین چاه (مادرچاه) که معمولا در یک مخروطه آبرفتی فرو رفته است بیشتر از سطح آب زیر زمینی می باشد. این چاه ها با فواصل 20 تا 200 متری میان تره کار و خشکه کار قنات قرار دارند .
همچنین چاه های نیمه عمیق که در کف با شعاع خاص عریض می شود و به وسیله پمپ آب از آنها خارج می شود حالت خاصی از یک قنات است که پمپ به جای "خشکه"کار وظیفه به سطح آوردن آب را انجام می دهد .

خشکه کار
فاصله بین محل تقاطع کف کوره و قنات یا سطح ایستابی تا مظهر قنات خشکه کار نام دارد وشامل تمام میله ها و طول کوره در این فاصله است و به عبارتی خشکه کار را قسمتی از قنات در نظر گرفته اند که هنگام حفر خاک آن خشک است .

تره کار

فاصله محل تقاطع کف کوره قنات با سطح ایستابی، تره کار نامیده می شود.تره کار شامل کوره قنات ومیله هایی است که دراین مسیر قرار گرفته می باشد. کف کوره قنات در قسمت تره کار زیر سطح ایستابی قرار گرفته است.

به همین علت آب از زمین های اطراف به دلیل اختلاف ارتفاع ، در کوره قنات نشت می کند.در اصل تره کار قسمت آبده قنات است. از این رو طول کوره و همچنین ضخامت لایه آبدار در این قسمت از قنات نقش بسیار مهمی در میزان آبدهی دارند .

ساختار قنات

کوره : کوره یا تونل قنات مجرایی است تقریباً افقی که برای دسترسی به آب سفره های زیر زمینی وانتقال این آب به سطح زمین حفر می شود.ابعاد این راهرو به گونه ای است که کارگران بتوانند به راحتی جا به جا شده وفعالیت نمایند.ارتفاع آن حدود90 تا 150 سانتیمتر و عرض آن کمتر از نصف ارتفاع است .

سرقنات : سرقنات یا خروجی قنات محلی است که راهرو قنات وسطح زمین به هم می رسند و به آن مظهر قنات هم گفته می شود یعنی محلی که آب در آن ظاهر می گردد .

میله چاه : چاه هایی که عمود ی هستند که تا کوره قنات برای اتصال سطح زمین با کوره افقی قنات ادامه پیدا کرده اند.کاربرد اصلی این چاه ها تخلیه خاک حاصل از کندن کوره قنات به سطح زمین می باشد. آنها همچنین به تهویه کوره قنات وتامین اکسیژن بیشتربرای کارگران کمک می کنند، این چاهها با فراهم آوردن امکاناتی جهت ارسال امکانات وابزار مورد نیاز وتخلیه ضایعات نقش مهمی را در مرمت و باز سازی قنات ایفا می کنند.

میله چاه ها برای کاهش زمان مورد نیاز برای ساخت وساز ویا تعمیر قنان ، وکاهش هزینه های مربوط به آن می شوند.قطر این میله جاه ها بین 80 تا 100 سانتیمتر است وفواصل بین آنها بین 20تا 200 متر است.در حقیقت هر چه عمق میله جاه بیشتر باشد فاصله آنها از یکدیگر نیز بیشتر می باشد .

مادر چاه : به دورترین میله چاه از خروجی قنات که در نقاط بالا دست حفر شده است مادر چاه گفته می شود.مادر چاه عمیق ترین چاه می باشد که جریان زیاد آب در آن نشان دهنده آب دهی خوب قنات می باشد. اگر سطح آب به زیر مادرچاه برسد دیگر آبی در کوره قنات جریان پیدا نمی کند و قنات کم کم خشک می شود.اگر قنات گسترش یابد ونیاز به حفر چاه جدید احساس شود، چاه جدید به عنوان مادرچاه در نظر گرفته می شود .

  

به طور خلاصه می توان گفت که آخرین میله چاه ، مادر چاه نامیده می شود.عمق مادر چاه ها در قنات های مختلف متفاوت است وعمیق ترین آن در ایران قنات قصبه ی گناباد با حدود 300 متر است .

مزرعه : مزرعه منطقه زیر کشتی که پایین تر از خروجی قنات قرار دارد واز آن قنات مشروب می شود.وسعت این منطقه به عامل مختلفی بستگی دارد از جمله آبدهی قنات، کیفیت خاک، آب وهوای محلی و غیره .

اگر میزان جریان آب در خروجی قنات کافی نباشد برای افزایش حجم آن، آب را در استخر (سِخل) ذخیره می کنند تا با سرعت و جریان بالاتری براى آبیاری مزارع استفاده شود. مدار آبیاری در مناطق مختلف متفاوت است و معمولا بین12روز یا 15 روز می باشد. لازم به ذکر است که مدار آبیاری نوعی برنامه مدیریت آب برای سهامداران آب قنات است و براساس اینکه نوبت آبیاری مزرعه چه کسی است از آب قنات استفاده می شود. به عنوان مثال، اگر مدار آبیاری 12روز است هر کشاورزی هر 12روزبه اندازه تعیین شده حق استفاده از آب قنات را دارد.

ساعت آبی

از ابتدای اختراع قنات، تعیین زمان و تقسیم عادلانه آب بین سهامداران توسط "میراب" با ابزار ساعت آبی یا فنجان انجام می شد. یک ساعت آبی متشکل از :

- کاسه یا فنجان (دقیقه شمار)
- دیگ پر از آب
- سنگ ریزه های کوچک
- محاسبه گر انسانی یا میراب
- محل استقرار که به آن اتاق فنجان می گفتندومیراب به طور دایمی در آن استقرار داشت .

فنجان عبارت است از یک کاسه کوچک با روزنه ای (سوراخ) در وسط آن و چند درجه یا علامت عددی در بدنه داخل آن که بر روی آب دیگ قرار می گیرد. آب از راه منفذ به داخل کاسه وارد شده و پس از چندی (فنجان ها استاندارد یکسانی نداشتند) آن را پر می کردودر نتیجه در آب فرو می رفت.طول مدت پر شدن ظرف به روزنه وسنگینی کاسه بالا بستگی داشت .میراب با پر شدن هر بار فنجان و فرو رفتن به داخل دیگ یگ فنجان یا هفت دنگ و نیم (7/5دقیقه امروزی) محاسبه می کرد که ما به گویش محلی"سرچه)می گوییم.البته سرچه نراق معمولا 11/5دقیقه است.با هر بار پر شدن فنجان وغرق شدن در آب میراب یک سنگ داخل ظرف سفالی می انداخت.

وقتی که باغ مورد نظر آبیاری می شد سنگ ها شمارش می شد.مثلا اگر کسی 10 سنگ داشت یعنی 75 دقیقه آب مصرف کرده است.و نوبت به نفر بعدی می رسید.بعضی مواقع هم که کشاورز نیاز آب مصرفی او به اتمام می رسید با داد زدن (جارزدن) یا شیپور یایک صدای قرار دادی به میراب و یا نفر بعدی نوبت آب را اعلام می کرد. محل استقرار دایمی فنجان و مدیر آب (میراب) خاته فنجان بوده است.البته در موقعی که آب نسبتا زیاد بود ممکن بود میراب ظرف اندازه گیری را برای سهولت به جای دیگر ببرد .


معایب قنات

درزمین های هموارو نواحی که آب زیر زمینی شیب کافی ندارد ونیز زمین های خیلی سست و ماسه ای امکان حفر قنات نیست. آب قنات، به طور دایم جریان داردو قابل کنترل نیست.روی این اصل، مدام باعث تخلیه آب زیر زمینی می شود.درفصولی که به آب نیاز نیست ویا احتیاج آن خیلی کم است، امکان جلوگیری ازجریان و یا کنترل آن وجود ندارد.

قنات به خاطر اینکه در سفره های آب زیر زمینی کم عمق استفاده می شودو این منابع هم غنی نیست ودارای نوسان زیاد است ، لذا قنات نسبت به تغییرات سطح آب زیر زمینی خیلی حساسیت دارد.در فصول گرم گیاه به آب بیشتری نیاز دارد و نیز در فصول وسالهای خشک ، آب قنات کم می شود.قنات نسبت به چاه در مقابل سیل وزلزله و امثال اینها آسیب پذیر است و خرابی در قنات ها بعضی مواقع طوری است که احیای مجدد آنها یا ممکن نمی باشد ویا از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نیست.

مزایا-احیا و مرمت سازی قنات

طبق آمار یونسکو حدود 60 در صد قنوات موجود در 35کشور جهان ، متعلق به ایران است.و همچنین بیشتر قنوات کشور به ترتیب در استان های خراسان رضوی، خراسان جنوبی، یزد، اصفهان ، مرکزی، کرمانشاه و همدان قرار دارند و بر حسب آخرین اطلاعات جمع آوری شده توسط وزارت جهاد کشاورزی در حال حاضر حدود 27390 رشته قنات در کشور وجود داردکه آب دهی سالیانه آنها متجاوز از 3/8 میلیارد مترمکعب می باشد. لذا حدود10 در صد اب های مصرفی در بخش کشاورزی از طریق قنوات استعمال می شود که سهم آن در تولید بخش، حدود 14 در صد می باشد.

 

متاسفانه در سالیان گذشته به دلیل حفر چاههای عمیق و نیمه عمیق و جتی بعضا بدون مجوز ، بهره برداری بی رویه از منابع آب های زیر زمینی ، با کاهش شدید سطح آب سفره ها در دشت های مختلف کشور روبه رو بوده ایم و این مسئله موجب از دست رفتن و خشک شدن تعداد زیادی از قنوات کشور گردیده است (افزون بر 40هزار رشته) و به عبارت دیگر تعادل بیلان آب های زیرزمینی که طی سالیان متمادی توسط قنوات حفظ شده بود به یک باره در طی چند ساله به هم خورده و امروز شاهد معضلات زیادی در بخش های آب های زیز زمینی کشور هستیم.

نکته مهم اینکه فعالان در امر لایروبی و مرمت قنوات کشور افرادی سالخورده و قدیمی می باشند که متاسفانه با توجه به تحولات سالها ی گذشته و تغییر ات به وجود آمده در روش های استحصال آب، اقدامی جهت تجربیات آنان به نسل جوان صورت نگرفته وبیم آن مى رود که با از دست دادن آنها این شاهکار استحصال آب نیز به فراموشی سپرده شود.

محاسن و مزایای قنات

سیستم استخراج در قنات طوری است که آب بدون کمک وهزینه فقط با استفاده از نیروی ثقل از زمین خارج می گردد.با توجه به چاهها و قنات های موجود، آب قنات در مقابل آبی که از چاه استخراج می شودارزانتر تمام می شود.

آب قنات دایمی است و در موقع اضطراری کشت و احتیاج زراعت در موقع حساس به آب، قطع نمی شود.منابع آب زیر زمینی توسط قنات دیر تمام می شودو استفاده طولانی دارد، هر چند به طور دایم چه مصرف شود و چه نشود خارج می گردد.قنات دارای مزایای بسیار زیادی است که در اینجا فقط به تعداد محدودی از آنها اشاره شد.

مقنیّان پیشکسوت شهر نراق

از مقنیّان پیشکسوت شهر تاریخی نراق و یا افرادی که به نوعی با قنات و سایر فناوری های حفاری در این رشته فعالیت داشتند را می توان به افراد ذیل اشاره کرد :

1- مرحوم استاد حسن شریفی فرزند ابراهیم ابن حسن ابن شریف
2- مرحوم استاد عبدالرحمن شریفی فرزند ابراهیم ابن حسن ابن شریف
3- مرحوم تقی کریمی فرزند رضا ابن کریم مشهوربه تقی شاطر
4- مرحوم استاد یوسف رضایی فرزند باقر ابن اسماعیل
5- مرحوم استاد اسماعیل شریفی فرزند عباس ابن ابراهیم
6- مرحوم استاد امید علی عظیمی فرزند صفر ابن عظیم
7- مرحوم استاد رمضان عظیمی فرزند صفر ابن عظیم
8- استاد علی جعفری فرزند رضا ابن علی
9- استاد علی اکبر حمزه ای فرزند محمود
10- مرحوم استاد علی اکبر کریمی فرزند تقی
11- مرحوم حسین پیشه ور فرزند فتح الله
12- آقای عبدالمبین حمزه ای فرزند محمد
13- آقای حسن نبی زاده فرزند یوسف ابن نبی
14- آقای قاسم حمامی فرزند مصیب ابن حسن
15- آقای غلامعلی ماهجان فرزند حسین
16- مرحوم عباس اسماعیلی فرزند محمد جعفر
17- آقای قربانعلی یوسفی نراقی فرزند محمد ابن صفر
18- آقای سید حسین میرقاسمی فرزند سید جواد
19- مرحوم محمد اکبری فرزند اکبرمشهور به محمد اکبر
20- مرحوم علی محمد توکلی فرزند رضا
21- مرحوم ماشاالله علی آقایی فرزند یوسف ابن علی
22- آقای یوسف علی آقایی فرزند یوسف ابن علی
23- آقای مرتضی علی آقایی فرزند علی اکبر ابن یوسف
24- استاد غلامعلی شریفی فرزند عبدالرحمن
25- آقای عباس عظیمی فرزند امیدعلی ابن صفر
26- آقای علی اکبر عظیمی فرزند امیدعلی ابن صفر
27- مرحوم استاد رضا رضایی فرزند یوسف(نوه استادعلی جراح)
28- مرحوم محمد حمزه ای فرزند غلام(پدر عبدالمبین)
29-مرحوم رضا شریفی فرزند عباس(مشهوربه رضا ملاعباس)

30-  مرحوم سلطانعلی شریفی فرزند حسن

31-

     

                    مرحوم اسماعیل شریفی   مرحوم عبدالرحمان شریفی   مرحوم حسن شریفی   مرحوم یوسف رضایی

یکی از قنات های محمد آباد به نام "قنات نو"که در حال حاظر خشک است توسط مرحوم استاد امیدعلی و دامادش آقای علی جعفری وهمکاری آقایان علی اکبر و عبدالمبین حمزه ای حفر شده ، همچنین قنات مزرعه غدیر به مالکیت مرحوم غدیر محمدی را استاد امید عظیمی کنده اند.
این دو قنات قدمتی زیر 100سال دارند.

یکی از قنات های مزرعه پودنا (پودنا سه حلقه قنات دارد) بنا به گفته بزرگان ، جای آن را مرحوم استاد یوسف رضایی انتخاب کرد و مرحوم استاد امیدعلی عظیمی آن را حفر کردند.

        

           مرحوم امیدعلی عظیمی   مرحوم رمضان عظیمی     مرحوم علی اکبر علی آقایی    یوسف علی آقایی
نام این قنات پایین پودنا است که قرار بود استاد امید در وسط مزرعه فعلی پودنا حفر کند وحتی مادر چاه آن هم توسط استاد امید کنده شد و در 8 متری هم به آب رسید ولی چون این قنات نمی دانسته کل اراضی را از نظر پستی و بلندی آبیاری کند به پشنهاد مرحوم استاد یوسف جای قنات مشخص شده و مرحوم استاد امید با ظرافت خاصی نسبت به حفر آن اقدام نموده است.بر اساس برخی از گفته ها قنات های مزرعه قند و نبات را هم مرحوم استاد امیدعلی حفر نموده است .

همچنین بر اساس همین گفته ها استاد عظیمی در دلیجان، جاسب ؛ اردهال و روستاهای اطراف آن قنات هایی حفر نموده است. بعد از انقلاب اسلامی آن مرحوم به دلیل داشتن تخصص در امور قنات و آب به عنوان کارشناس تجربی قنات در جهاد سازندگی دلیجان مشغول به کار شده و خدمات شایانی در این خصوص از خود در مناظق جنگی و استان سیستان و بلوچستان به یادگار گذاشته است .
مرحوم استاد امیدعلی و برادرش استاد رمضان از معدود مقنی هایی بودند که در نراق و شهرها و روستاهای اطراف آن در احیای قنوات لایروبی آنها نقش ارزنده ای داشتند و به علت داشتن صداقت و تخصص از محبوبیت خاصی در میان کشاورزان نراق و خصوصا حومه برخوردار بودند و به همین علت بیشتر از خانواده خود دور بودند.

جبهه تنگه زلیجان استان خوزستان - سال حدود 1362
از راست : مرحوم استاد امیدعلی عظیمی نراقی - جهادگر محمدرضا شفیعی - حجت الاسلام علیرضا نظری - ناشناس - شهیدعباس محمدی - شهید هادی شفیعی

از مهمترین کاری که برادران عظیمی انجام داده اند همکاری در حفر چاه نیمه عمیق در نراق است که حالت خاصی از یک قنات را دارد با این تفاوت که آب از آن به وسیله پمپ بالا می آید. از آنجائیکه استاد امید آشنایی کامل با مناطق آب خیز نراق را داشت به پیشنهاد مرحوم روح الله شنتیایی خیّر معروف محل حفر چاه را در محله بالای نراق جنب دبیرستان حاج عباس معصومی در نظر گرفت و اراکی ها با دستگاه حفاری چاه را حفر نمودند و به آب رساندند.

از آنجایی که استاد امید مجری این کار بود و از طرفی چون کف چاه نیاز به عریض شدن داشت که دستگاه حفاری نمی توانست این کار را انجام دهد مرحوم استاد امید ادامه کار را به برادرش استاد رمضان واگذار نمود و نامبرده در شرایطی کاملا سخت و با زحمات طاقت فرسای خویش نسبت به عریض نمودن شعاع کف چاه که به گویش محلی همان"انباری" می شود کار را به اتمام رساند و آماده بهره برداری نمود .

با حفر این چاه وساخت منبع و لوله کشی آب شهر توسط مرحوم شنتیایی ، شهر نراق از نعمت آب آشامیدنی برخوردار گردید .

نزدیک به نیم قرن آب آشا میدنی نراق از این آب تامین می شد. با گسترش شهر نراق و افزایش جمعیت آن و از طرفی شرایط اقلیمی و کم شدن آب چاه نیاز به حفر چاه دیگری احساس شد و یک چاه دیگر در محل دشت بالا درمحل "دَم دهنه" امتداد جاه قبلی حفر گردید وبا ساختن یک منبع آب دیگر آب این چاه هم به سیستم آبرسانی شرب شهر نراق پیوست و متعاقب آن هم چاه دیگری در محل"آسیاب برج" و ساخت منبع آب دیگر مشکل آب شرب نراق تامین گردید .

چند سال قبل آب چاه قدیم نراق جنب دبیرستان معصومی به علت نشت فاضلاب منازل اطراف به داخل آن ، غیر قابل شرب اعلام گردید و این چاه جهت آبیاری فضای سبز نراق به شهرداری واگذار شد .

مجددا شهر با کمبود آب شرب مواجه گشت و می بایست کمبود آن به هر طریقی جبران شود که در این رابطه سازمان آب مقدمات حفر چاه دیگری را در قسمت غربی مزرعه آبشتا در محل ورودی دره بالیجان آغاز کرد و با راه اندازی و تکمیل آن ، لوله کشی از محل مذکور به شهر نراق انجام شد و در سال 1394 به بهره برداری رسید .

از کارهای مهم دیگر استاد رمضان ، حفر کانال سیل بند نراق بود که با همکاری مرحومان تقی کریمی و استاد حسن شریفی توانست این پروژه را با حداقل هزینه به اتمام برساند. اگر چه انجام چنین کاری امروزه نیاز به دوربین های پیشرفته، کارشناس و مهندس دارد ولی نامبردگان تمام ابزار کارشان یک عدد ریسمان کار و چند عدد چوب به اندازه دسته بیل بود که به طور ذهنی نقشه کار را تنظیم و کار کندن کانال را از دو طرف شروع کردند و توانستند در یک نقطه بدون اشتباه به هم برسند و کانال را از دو طرف سوراخ نمایند.این کار به طور ذهنی و بدون هیچگونه نقشه ای انجام شد.

تمام کار مقنیان با فناوری خاص انجام می شد که رمز آن را فقط خودشان می دانستند و کار به این سادگی هم نبود که ما امروز تصور می کنیم. برای مثال حفر یک کنده (محل نگهداری) گوسفند که هم در ارتباط با کار مقنی ها بود براى خود اصولی داشت که حتما باید در شروع کار رعایت می شد .

شیبی که در راهرو ورودی کنده وجود داشت برای خود علتی داشت وگر نه صاف می کندند. در این رابطه باید بیشتر با حرفه مقنی گری آشنا شویم ؛چون کار مقنی صرفا به حفر قنات و لایروبی نیست و تمام کَنده هایی که امروز در شهر تاریخی نراق جلوه نمایی می کندحاصل دسترنج این عزیزان است که برای ما به یادگار مانده است .

کَنده چیست؟

کَنده در لغت به معنی کَندن یا حفر کردن و عبارت است از یک کانال زیرزمینی بن بست با فضای محدود که در قدیم از آن برای نگهداری گوسفند و سایر چهار پایان استفاده می شد و در حال حاضر نیز به همین منظور استفاده می شود .

کَنده دارای یک حلقه چاه از داخل به سطح زمین دارد که عمل تهویه هوا را انجام می دهد و در موقع ضد عفونی باعث می شود مواد سوختنی در آن راحت تر بسوزند. در قدیم برای ضد عفونی کَنده از بوته های کلو، جاز، گِوَن و... استفاده می کردند و قبل از فرا رسیدن زمستان آنها را به داخل کنده می بردند و می سوزاندند.انجام این کار باعث ضد عفونی واز بین رفتن هر نوع آفت وجانوران موذی و غیره می شد. امروزه این کار با عمل سمپاشی آنجام می گیرد .

از طرفی در طرفین کنده کانال های کوچک به شکل اتاقک حفر می کردند که "دستک"نام داشت و جای نگهداری بَره و بزغاله های کوچک و گوسفندانی که در مراحل زایمان بودند استفاده می شد تا بره یا بزغاله های آنان زیر پای سایر گوسفندان از بین نروند .

کَنده دارای یک راهرو ورودی شیب دار با شیب بالای50 در صد داشت و بعد از آن درب ورودی قرار می گرفت. علت اینکه راهرو ورودی کَنده را شیب دار می کندند به این معنا بود که ضخامت ارتفاع خاک کنده (گرده) از سطح کنده زیادتر گردد و باعث ریزش (طبله) کردن خاک نگردد.انجام این کار بستگی به تجارب حفر کننده داشت و هر کسی قادر به انجام این کار نبود .

آقای استاد علی اکبر حمزه ای که خود در این رابطه یک پیشگام است در مورد چگونگی حفرکنده و اقدامات اولیه آن چنین می فرماید :

زمینی که برای حفر کَنده در نظر گرفته می شود باید برای این کار مناسب باشد. زمین های خاکی سُست برای این کار مناسب نیست و خطر ریزس خاک از سقف وجود دارد. سپس نفشه اولیه را پیاده می کنند. به این صورت که نقشه ای به ابعاد 6 متر طول و 1/5مترعرض روی زمین می کشند و سپس شروع به کندن زمین طبق نقشه می کنند.هر یک متر کندن به طرف جلو باید نیم متر ارتفاع به سمت پایین داشته باشد به صورت شیب و همین طور دو متر به طرف جلو باید یک متر ارتفاع و تا شش متر به طرف جلو باید سه متر ارتفاع در قسمت پایانی راهرو داشته باشد.

بدین صورت یک گودال مستطیل شکل شیب دار کنده ایم که در انتهای آن دیواری نمایان شده با ارتفاع 3متر و عرض 1/5 متر . از روی این دیوار ورودی کَنده را به طول 1/8 متروعرض یک متر(به طوری که یک الاغ بتواند با بار خاک از آن خارج شود) ایجاد می کنیم و بعد از آن عرض کُنده را به دلخواه (حدود 4 متر) و ارتفاع آن 2متر و طول آن را هر چقدر خواستیم حفر می کنیم.

البته ابعاد داخل کنده اختیاری هستند ولی ارتفاع نباید کمتر از دو متر باشد .و سپس یک حلقه چاه براى تهویه ایجاد و اگر طول کنده زیاد باشد دو حلقه چاه حفر می کنیم . به این صورت کار به اتمام می رسد و پس از نصب درب ورودی که غالبا چوبی یا آهنی است مورد بهره برداری قرار می گیرد .

کَنده های معروف نراق

کَنده شیرعلی ، سید کاظم، عزیز در مزرعه آبشتا، کنده سید معدی و سید ماشاالله در روکیه، کنده حسین در احمد آباد و غیره .


سازه های مرتبط با قنات


آب انبار: آب انبار، حوض یا استخر سر پوشیده ای است که برای ذخیره آب معمولا در زیر زمین ساخته می شد. امروزه هنور تعدادی از آب انبار های زیر زمینی باقی مانده .
در مناطق کم آب وکویری، آب انبار معمولا به وسیله آب باران ، چویبارهای فصلی یا آبهای هدایت شده توسط قنات پر می شد.آب بیشتر در زمستان ذخیره شده و در تابستان مورد استفاده قرار می گرفت .


یخچال : یخچال سازه دیگری مرتبط با قنات است که برای تولید ونگهداری یخ ساخته می شد. یخ در فصول سرد بویژه در زمستان در استخر یخچال درست می شد. پس از تولید یخ ، آنها را شکسته و در مخزن (چال) انبار می کردند و در فصل گرما به کار می بردند. برای تهیه یخ در این یخچال ها ، در شب های سرد زمستان ، آب قنات ها یا نهرها به استخر یا حوض یخ بندی که در کنار یخچال قرار داشت ، هدایت می شدند. پس از تشکیل یخ در این حوض یخ ها شکسته می شد و برای نگهداری به درون مخزن یخچال (معروف به پاچال یا چال یخ ) ریخته می شد و در فصل گرما مورد استفاده قرار می گرفت .


آسیاب آبی : ساختار این آسیاب به گونه ای بود که نیروی جنبشی آن از آب قنات یا رودخانه تامین می شد، به این صورت که آب را در "تنوره"آسیاب که به گویش محلی به آن"ناسار"می گویند وبه شکل مخروطی وارونه بود می بستند و از ته آن مجرایی داشت که آب با فشار حرکت پره های مخصوص را به سنگ آسیاب منتقل می کرد و آرد تولید می شد.


حمام خرینه ای:علت اینکه حمام های قدیمی را پایین تر از سطح زمین می ساختنداین بود که بتوان آب مصرفی آن را از طریق آب جاری تامین نمود و این کار جز جریان اب به داخل خزینه امکان نداشت و بدین صورت خزینه ها و حوضهای حمام های قدیم از جریان آب قنوات یا رودخانه ها تامین می شد.

ابزار و وسایل جهت حفر قتات

1- چرخ چاه

اصلی ترین ابزار برای حفر چاه، حفرقنات و لایروبی ابزاری ساده است. اما از نظر فنی پیچیدگی های مهمی دارد و برای بالا کشیدن خاک از چاه استفاده می شود. در قدیم تمام این وسیله از چوب ساخته می شد. امروزه برخی از قطعا ت آن بخصوص محور میانی و پایه ها از میله آهنی است. نحوه استقرار آن هم سر چاه بسیار مهم است وباید طوری نصب شود که طناب مربوط ظرف محتوی خاک را درست از مرکز حلقه چاه بیرون بیاورد و به دیواره چاه گیر نکند .

برای این کار مقنی 3 عدد سنگ کوچک بر می داشت و سر چاه می ایستاد یک سنگ در دست چپ و دیگری در دست راست و سنگ سوم وسط سنگ های هر دو دست . دست ها را طوری تنظیم می کرد که سنگ وسط درست در مرکز حلقه چاه قرار بگیرد سپس سنگ وسط را به داخل چاه رها می کرد و سپس هر دو دست خویش را کاملا باز می کرد و سنگ ها را روی زمین رها می کرد. هر جا که سنگ ها می افتاد همان جا را برای پایه چرخ چاه انتخاب می کرد و پس از نصب پایه ها چرخ را مستقر می نمود. در ضمن یک طنابی هم به یکی از پایه های چرخ می بست که "پا بند"می گفتند و کارش ثابت نگه داشتن چرخ چاه بود .

2- طناب

جهت بالا کشیدن خاک و همچنین بالا کشیدن مقنّی در مورد ضروری استفاده می شد. و استحکام آن برای مقنی خیلی مهم بود .

3- دَلو

ظرفی لاستیکی مانند سطل با دستگیره فلزی که معمولا درزهای آن با میخ دوخته می شد.این دَلوها معمولا از تیوپ های بزرگ و یا از لاستیک تراکتور ساخته می شد.و برای بالا کشیدن خاک از چاه استفاده می شد .

همچنین از پوست گوساله و بز هم دَلو درست می کردند. این دلو نسبت به دلو لاستیکی وزن کمتری داشت و کار کردن هم با آن آسا نترو با سهولت انجام می شد. دهانه های دلو گشاد بود و برای باز نگه داشتن آن چوپ انار را به صورت حلقه در می آورند ودر جوف دهانه قرار می دادند و دسته آن هم از طناب بود .

4- کلنگ و بیلچه

این دو ابزار وسایل اصلی مقنیان است. بیلچه در همه حال یکسان است ولی نوع کلنگ به تناسب فضای کار و جنس خاک فرق می کند.

برای خاک نرم از کلنگ سبک و جاهای سفت و محکم از کلنگ سنگین استفاده می شد و در جاهایی که لایه سنگ وجود داشت از قلم و چکش هم استفاده می شد. بیلچه هم برای خاکبرداری بود و در جاهایی که خاک زیاد بود از کج بیل هم استفاده می شد .

5- چراغ

معمولا داخل قنات تاریک است و چراغ نقش تعیین کننده دارد. در قدیم از چراغ های روغنی و پیه سوز استفاده می کردند و برای پیش گیری از دم گرفتگی در آن ها روغن منداب می ریختند. بعدها چراغ موشی آمد که با نفت کار می کرد و آن هم معایبی داشت و با گذشت زمان چراغ های کارپیتی که با سنگ کارپیت کار می کرد جایگزین آن گردید .

6- پابند

پابند به یکی ار پایه های چرخ چاه بسته می شد و برای ثابت نگه داشتن چرخ در موقع تخلیه خاک استفاده می شد و کار مقنی را هنگام پایین رفتن به داخل چاه به وسیله طناب آسان تر می نمود .

سایر قنوات موجود در نراق

1- قنات عباس آباد 2- قنات نصرت اباد 3- قنات بیدشک پایین 4- قنات احمد آباد 5-قنات محمد آباد بالا6-قنات محمد آباد پایین7-قنات بیچاره8-قنات بهشت آباد بالا 9-قنات بهشت آباد پایین10-قنات اوستا رحمان 11-قنات سید اسدالله 12-قنات کَشه مجید13-قنات کَشه سید مرتضی 14-قنات روکیه15-قنات دره بالیج16-قنات امین آباد17-قنات شریف آباد 18-قنات زین الدین19-قنات زعیم 20-قنات سالوار21-قنات کلیله22-قنات ولوله (بلبله) 23-قنات مزرعه آقا 24-قنات مزرعه عباس 25-قنات رحیم آباد 26-قنات شاغلو27-قنات قبله28قنات چشمه رود29-قنات کالدر پایین30-قنات کالدر بالا31-قنات پا سنجده32-قنات بنجه پایین33-قنات بنجه بالا34-قنات عبدالله 35-قنات پامیل36-قنات مسلم آباد 37-قنات لطف الله بالا 38-قنات لطف الله پایین 39-قنات دره خلیل بالا 40-قنات دره خلیل پایین41-قنات پودنا بالا42-قنات پودنا پایین43-قنات لجنه44-قنات دشت پایین علیا45-قنات شازده بالا 46-قنات شازده پایین47-قنات منظریه48-قنات رضاییه49-قنات آصف آباد 50-قنات حاج الله داد51-قنات سرچه52-قنات لاستون53-قنات یوسف آباد 54-قنات صادق آباد 55-قنات حسین آباد 56-قنات علی آباد57-قنات غدیر58-قنات مزرعه قنات 59-قنات چاله کوشکه60-قنات آقا خان61-قنات آفرضی62-قنات گلیجه پایین63-قنات گلیجه بالا64-قنات شوره کن65-قنات کدورا66-قنات طالبه67-قنات بیدشک بالا68-قنات لانه69-قنات خندان(قند و نبات)بالا 70-قنات خندان(قند و نبات)پایین71-قنات عابدین72-قنات کوچیکه گنداب73-قنات گنداب بالا74-قنات چشمه کنار75-قنات قاشمیان بالا76-قنات قاشمیان پایین77-قنات گلیجه اوسا علی 78- قنات چاله مَرغَه مشهور به کریم جعفری79 -قنات کندقه بالا 80 -قنات کندقه پایین81- قنات سفلی کله قند 82- قنات علیاء کله قند83-قنات علیاء کله قند

منابع مورد استفاده :

1- اطلاعات شخصی آقای مرتضی علی آقایی با توجه به شناختی که از قنات دارد

2- کتاب های تاریخ شهر نراق

3- درباره قنات-ویکی پدیا، دانشنامه آزاد

4- همه چیز در باره قنات
www.sotunafraz.com.

5- ساعت آبی-ویکی پدیا، دانشنامه آزاد
https://Fa.m.wikipedia.org.


6- مرکز بین المللی قنات وساره های تاریخی آبی
www.icqhs. org.

7- قنات-دانشنامه رشد،آب شناسی
www.daneshnameh.rosht.ir.

8- همه چیز در باره قنات؛ سایت دانش آموزی نجات آب
www.danab.kwpa.ir

9- سایت سلحشوران شهر نراق


سلحشوران شهر نراق از نویسنده شهیر جناب آقای مرتضی علی آقایی فرزند علی اکبر اهل شهر نراق از بابت مطالب تحقیقاتی در خصوص قنات از جمله قنات های منطقه ارزشمند نراق که مدت چهار ماه وقت صرف گردید تشکر وافر دارد . نوشته کلان در خصوص قنات های شهر نراق برای اولین بار توسط نویسنده در این سایت نمایش می گردد .

هر گونه بهره برداری از متون در خصوص قنات های شهر نراق منوط به ذکر نام نویسنده و سایت سلحشوران شهر نراق می باشد .

شهدای تیر ماه شهر نراق

نراق بخشی از شهرستان دلیجان در استان مرکزی واقع است . از بین هشتاد شهید گلگون کفن شهر نراق شش شهید بزرگوار در تیر ماه طی دفاع مقدس به شهادت رسیدند :

1- محمد رضا بخشی فرزند عباس متولد 1341 تاریخ 24 تیر 1361 طی عملیات رمضان در جبهه پاسگاه زید به شهادت رسید .

2- علی اصغر آقازمانی فرزند علی محمد متولد 1331 تاریخ 7 تیر 1360 طی عملیات بمب گذاری اعضای سازمان تروریستی مجاهدین خلق در حزب جمهوری اسلامی در سرچشمه تهران به همراه دکتر بهشتی و بیش از 72 تن از یاران انقلاب به شهادت رسید .

3- احمدرضا محمودی فرزند یوسف متولد 1345 تاریخ 13 تیر 1361 طی عملیات رمضان در جبهه کوشک به شهادت رسید .

4- محسن عابدینی فرزند علی اکبر متولد 1346 تاریخ 31 تیر 1364 در جبهه شیخ صله شهرستان ثلاث باباجانی استان کرمانشاه به شهادت رسید .

5- سید محسن هاشمی فرزند سید حسن متولد 1346 تاریخ 19 تیر 1367 در ارتفاع مرزی سورکوه بانه و مریوان استان کردستان به شهادت رسید .

6- حمید رضا رزاقی فرزند قنبر متولد 1347 تاریخ 23 تیر 1367 در رودخانه کوزران کرمانشاه به شهادت رسید .

به روح پاک و مطهرشان صلوات نثار می کنیم :

اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم

تهیه و تنظیم از سلحشوران شهر نراق

دو بانوی شهیده عفاف و حجاب شهر نراق

نراق بخشی از شهرستان دلیجان در استان مرکزی دو نفر از زنان مومنه اش در ارتباط با حفظ حجاب و عفاف به درجه رفیع شهادت نایل گردیده اند :

1- خانم مومنه و خداترسی به نام نازنین غفاری فرزند آقا فتح الله همسر میرزا جواد غفاری فرزند عبدالباقی سال 1297 شمسی در قشون کِشی رجبعلی بهرامسری آسترکی فرزند آرستم ( تولد 1270 زَزُم الیگودرز – فوت 1306 وَرزَنه گلپایگان) برای حفظ حجاب و عفاف و مقابله و فرار از چنکال ظلم آنها مورد تیراندازی یاغی ها قرار گرفت و مظلومانه به شهادت رسید و در قبرستان چهارطاقی که اکنون به پارک تبدیل شده خاکسپاری گردید .

تنها دختر پاکدامن و مومنه ی شهیده حجاب نازنین خانم به نام کوکب خانم غفاری همسر یکی از خیّرین نیکوکار نراق به نام مرحوم حاج سید محمود غفاری فرزند سید جعفر بود .
شهیده نازنین خانم خواهر مومنه ای به نام بهجت غفاری(همسر آقا علی خان ابوالحسنی نایب الحکومه نراق) داشت که در مسافرت عتبات عالیات عراق در کربلا جان به جان آفرین تسلیم نمود و در قبرستان شهر کربلا خاکسپاری گردید .

**********************************************

2- مقاومت خانم های نراقی در مقابله با کشف حجاب اجباری در 80 سال پیش منجر به شهادت یکی از زنان مومنه گردید :

خانمی به نام طاووس مداح فرزند کربلایی کاظم متولد 1314 هجری قمری (1276 شمسی) در کوچه ای که به نام حاج شیخ عباس مشهور است مورد تعقیب مامورین حکومت رضا شاه پهلوی قرار می گیرد . طاوس دخترش به نام نصرت مداه(مداح) را در آغوش گرفته و با چادر و حجاب فرار می کند .

مامورین به شتاب خود می افزایند و طاووس خانم مسیر خود را به سمت منزل آقای حسین خان یوسفی فرزند محمد یوسف تغییر می دهد و لیکن دم درگاه او را متوقف می کنند .
مامورین به طرز وحشتناک چادر از سر او می کشند که مشارالیها نقش بر زمین می شود . دخترش نصرت که وحشت زده شده بود روی بدن مادر افتاده و گریه کنان فریاد می زند ننه ؛ ننه ولی هیچ جوابی نمی شنود .

محل شهادت شهیده حجاب نراق خانم طاوس مداح

خانم طاووس مداح از ترس و وحشت دِق کرده و به تعبیری سنکوب یا سکته می کند و مامورین هراسان پیکر بی جان شهیده حجاب طاووس را رها کرده و به زنان همسایه اجازه می دهند جنازه متوفی را انتقال دهند . پیکر نامبرده پس از ادای احترام و تشییع در قبرستان که اکنون به نام پارک بسیج نام گذاری گردیده خاکسپاری می گردد .

همسر طاووس خانم به نام درویش شِکَرعلی مداح فرزند درویش اسماعیل و نام مادرش صاحب جان اهل روستای جوشقان قالی از توابع بخش قمصر کاشان بود .

سنگ قبر 137 ساله در صحن بقعه شاه سلیمان شهر نراق

متاسفانه کم توجهی به نماد و آثار تاریخ و فرهنگ درکُهن شهر نراق افزایش چشمگیری داشته و اغلب مکان های قدیمی تخریب گردیده است .

سنگ قبرهای پیشینیان و سنگ نبشه های بسیار ارزشمند با قدمت 500 سال به بالا در بقعه شاه یحیی تخریب و به جای آنها از سنگ مرمر استفاده گردید . ضریح چوبی و با اهمیت شاه یحیی نیز به جای نگهداری در موزه از بین برده شد .

تمام سنگ های قبور قدیمی و سنگ نبشته های صحن و اطراف بقعه شاه سلیمان نیز مدتی است تخریب گردید . چند فقره از این سنگ ها از روی آنچه که دلسوزی مطرح شده به انباری منازل انتقال یافته و تعدادی در محوطه بقعه رها گردیده است .
برای نمونه به یکی از سنگ قبرها متعلق به یکی از تُجار مشهور نراق مربوط به 137 سال قبل اشاره می گردد :

وفات مرحمت پناه جنت و رضوان مکان حاج عبدالغفار ولد مرحوم مغفور حاجی مهدی تاجر نراقی شهر شوال 1300

توضیحات سلحشوران شهر نراق

نوشته های روی سنگ قبور حاکی از این دارد که نراق در یکی دو قرن پیش و بیشتر از آن دارای بازار پر رونق اقتصادی بوده و کسب و کار در آن رواج وافری داشته است .

نراق با وجود افراد تحصیلکرده و دانشمندان و مشاهیرش در راه ابریشم قرار داشت و در کتب تاریخی ارزشمندی این شهر را به واسطه وجود تاجرسرا و انبارهای مملو از آذوقه ستوده اند .

آیت الله میرزا شهاب الدین نراقى از مشاهیر شهر نراق (6)

نراق بخشی از دلیجان در استان مرکزى به شهر مشاهیرخیز و علم و ادب مشهور است.

به یکی دیگر  از  یکصد مشاهیر شهر نراق می پردازیم: 

آیت الله میرزا شهاب الدین نراقى فرزند میرزا نصرالله بن احمد فاضل نراقى از سلسله جلیله روحانیت بود و در نراق و به ویژه شهر کاشان شهره بود .

ایشان حفید(نوه) علامه ملا احمد نراقى و به شمس العلماء زبانزد عام و خاص بود.  شمس العلما  داماد حاج ملا ابوالقاسم شریعت معروف به آخوند نیاسرى و  داراى فرزندى به نام نصرالله شمس می باشد .

میرزا شهاب الدین نراقى در سال ١٣٢٣ هجرى شمسى رحلت نمود .
از زمان رحلت این عالم روحانى و پرهیزگار  70 سال می گذرد.

منابع: 

سایت سلحشوران شهر نراق

شجره نامه نراقى ها

کتاب علما و دانشمندان کاشان صفحه ٣٩٨

کتاب تلخیص مرصادالعباد و چند مقاله صفحه ١٩۴ 

تهیه و تنظیم سلحشوران شهر نراق

برگزاری نماز عید فطر در محوطه حوزه علمیّه الغدیر شهر نراق

تا حدود نیم قرن قبل نماز عید فطر مردم متدین و مذهبی شهر نراق در زمین رو باز به نام پا سنگ ملا اقامه می شد . دره پاطاق به این مکان اشرافیت دارد . پا سنگ ملا در اثر ایجاد کمربندی سال 1391 در دور شهر شکل قدیم خود را از دست داد و در حال حاضر حومه حوزه علمیه الغدیر واقع شده است .

پا سنگ ملا یکی از شش مکان عبادت و راز و نیاز عالم جلیل القدر حجت الاسلام آقا حسین فاضلی(1296 قمری – 1355 قمری) فرزند ملا محمدرضا مجتهد ابن ملا ابوالحسن ابن ملا محمد مهدی نراقی(نوه ملا محمد مهدی) است که در گذشته به دلیل سجایا و فضایل معنوی لقب برکت شهر نراق خطاب می گردید . مقبره ایشان جنب بقعه شاه سلیمان قرار دارد و همچنان مورد احترام بی شائبه علاقمندان هست . با حضور آقا حسین نماز و دعای طلب باران به نام استسقاء خوانده می شد .

آیت الله سید ابوالحسن موسوی همدانی (دبستانی) فرزند سید محمد ( 1308 – 1386 ) امام جمعه فقید همدان که از سال 1342 الی 1353 به مدت 11 سال امام جماعت شهر نراق بود آخرین نمازهای عید فطر را در عبادتگاه رو باز پا سنگ ملا اقامه می نمود .

با ساخت و تاسیس حوزه علمیه الغدیر شهر نراق از سال ... نماز عید فطر در محوطه رو باز آن اقامه می شود . حجت الاسلام سید علی اکبر حسینی راد امام جمعه محبوب شهر نراق اول شوال 1437 برابر با 16 تیر 1395 نماز عید فطر را با حضور انبوه نمازگزاران اقامه فرمود .

سلحشوران شهر نراق از عکس های جناب آقای میثم کاظمی فرزند غلامرضا از مراسم با شکوه نماز عید فطر مردم متدین کهن شهرنراق تشکر می نماید.

عکس و اسناد تاریخی و قدیمی شهر نراق متعلق به 109 سال قبل (24)

وزارت داخله ؛ اداره جنوب ؛ ساوه
با تلفن گفته شود ؛ خیلی فوری است
تاریخ: شهر ربیع الثانی 1328 (برابر اردی بهشت 1289)

آقای سالار شجاع *

البته از شرارت رجبعلی * دزد معروف در حدود محلات و غارت گری او مستحضر شده اید :
مطابق خبری که امروز رسیده است قوای ژاندارمری با مشارالیه در نراق مشغول جنگ هستند .

چون عده ژاندارمری در نراق کم است ؛ محتاج به مساعدت هستند . نظر به امتحانی که شما در مواقع مهم در خدمتگزاری داده اید ؛ به صدور این تلگراف به شما امر میشود که بلادرنگ با هر قدر سوار که مستعد و حاضر دارید ؛ فورا به قم حرکت کرده و از آنجا خودتان را به نراق رسانده ؛ با قوای ژاندارمری به قلع و قمع مشارالیه اقدام نمایید .
می دانید رجوع این خدمت به شما واسطه اعتماد و اطمینانی است که دولت به کفایت و رشادت شخص شما دارد .
البته با کمال عجله و شتاب باید شخصا با سوارهای خودتان حرکت نموده و ورود خودتان را در قم تلگرافا اطلاع بدهید .

شهر ربیع الثانی 1328 ( برابر اردی بهشت 1289شمسی )


توضیحات سلحشوران شهر نراق

1- سالار شجاع از خوانین ایلات شاهسون که در جریان تشکیل کمیته دفاع ملی و ملحق شدن نایب حسین کاشی به ملیّون در برابر قوای روس به یاری خوانین شتافت و در ایجاد استحکامات بدانها یاری رساند . (کتاب نایبیان کاشان به نقل از کتاب طغیان نایبیان)

2- رجبعلی خان بهرامسری آسترکی فرزند آرستم سال 1270 شمسی در روستای زَزُم الیگودرز استان لرستان دیده به جهان گشود . به جهت زورمندی و تبحر در تیراندازی سَر به طغیان نهاد و در سن 26 سالگی با فراهم کردن قشون به غارت و دزدی و چپاول به حقوق و نوامیس مردم مبادرت ورزید . رجب یاغی در اکثر درگیری ها با قوای دولتی و نیروهای محلی جان سالم بدر برد تا نهایتا پس از 11 سال ظلم و جفا در حق و حقوق مردم سال 1306 شمسی توسط نوکرش حسنعلی برگله در مزرعه ای بین فرج آباد و قریه کهریز از توابع خمین استان مرکزی کُشته شد . زمانی که رجب لر کشته شد 36 ساله بود .