علامه میرزا فخرالدین نراقی دانشمند متفکر از دیار نراق

میرزا فخرالدین بن محمد بن احمد بن مهدی بن ابی ذر نراقی از اعاظم فقهای امامیه متولد نراق در 60 کیلومتری دارالمومنین کاشان جامعیت قابل توجهی در علوم مختلف اسلامی از جمله ادبیات عرب، فقه ، اصول، علوم قرآن و حدیث ، رجال، درایه، فلسفه و کلام اسلامی داشته است .

علامه میرزا فخرالدین نراقی دانشمندی بزرگ ، استادی متبحّر و فقیهی مسلّم و جامع در علوم اسلامی نوه علامه آیت العظمی ملا احمد فاضل نراقی و نوه دختری علامه فخر المحققین آیت اله میرزا ابوالقاسم جیلانی فرزند ملا محمد حسن مشهور به میرزای قمی( 1151 ه . ق – 1231 ه.ق ) از علمای نراق و کاشان و مفاخر جهان تشیع در نیمه اول قرن 14 هجری است.

 
اخلاقیات میرزا فخرالدین نراقی/خلیق، حلیم، متواضع و کارگشا در امور مردم

میرزا فخرالدین نراقی گذشته از تعلیم و تربیت شاگردان و تالیف آثار ارزشمند عالمی خلیق ، حلیم، بسیار متواضع و از محبوبیت فوق العاده ای در میان مردم کاشان برخوردار بوده است. میرزا فخرالدین نراقی امام جماعت ، صاحب ارشاد و هدایت مردم از طریق جلسات تفسسیر قرآن و مواعظ نافع خود در منبر برای مردم بوده و همواره خانه وی ملجا و مامن مطمئنی در مرافعات و اختلافات آنها بوده است.

 

خانواده و بستگان/خاندان نراقی از اعاظم فقهای نراق کاشان و علمای بزرگ جهان اسلام هستند

علامه میرزا فخرالدین نراقی فرزند حاج محمد(متوفی به 1297 هجری قمری) ملقّب به «عبدالصاحب» و متخلّص به «صاحب» که در علوم مختلف صاحب نظر و از معروفترین فرزندان علامه ملا احمد مشهور به فاضل نرافی مولف مستند الشیعه در فقه استدلالی و معراج السعادة در اخلاق و دیگر آثار گران سنگ است.

 

 

 جلال الدین محمد و میرزا ابوالقاسم نجم الدین برادران علامه میرزا فخرالدین نراقی

 

حاج محمد عبدالصاحب نراقی پدر علامه فخرالدین نراقی صاحب آثار ارزشمندی چون «مشارق الاحکام در فقه امامیه ، مراصد در اصول فقه ، انوار التوحید در حکمت الهیه، رسالات ناتمام در طهارت و صلواة و دیوان اشعاری مشتمل بر 2 هزار و 200 بیت» است . علامه میرزا فخرالدین نراقی دارای دو برادر دیگر به نامهای جلال الدین محمد از علمای بزرگ معاصر بود.

ایشان صاحب کتاب المعتضد در فقه استدلالی و میرزا ابوالقاسم نجم الدین (1319 ه.ق) صاحب کتاب شعب المقال در علم رجال ، تسهیل الدلیل در فقه استدلالی ، آثار الرحمة در علامات الظهور در علم کلام ، تفریغ الفواد لمعرفة المبدا و المعاد ، جنان الجنان در اخلاق و صاحب نظر در علوم عقلی مثل ریاضیات و منطق و فلسفه بود که هر دوی این بزرگوار در قبرستان شیخان قم در جوار حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه (س) جنب جدبزرگوار مادریشان آیت اله میرزا ابوالقاسم جیلانی معروف به میرزای قمی مدفون هستند.

شهاب الدین فرزند علامه میرزا فخرالدین نراقی

علامه میرزا فخرالدین نراقی دارای فرزندی به نام میرزا شهاب الدین متوفی به 26 شوال سال 1350 هجری قمری بوده است که وی نیز از علمای بزرگ خاندان نراقی و معاصران مرحوم شیخ آقا بزرگ تهرانی بوده که پس از درگذشت پدرش مرجعیت مردم کاشان را به عهده داشته است.

مرحوم شیخ آقا بزرگ تهرانی صاحب کتب گران سنگ «الذریعة و طبقات اعلام الشیعه» میرزا شهاب الدین نراقی را از شاگردان مرحوم «محقق خراسانی صاحب کفایة الاصول» و از معاصرین خود دانسته است . میرزا شهاب الدین ابتدا در حوزه علمیه کاشان نزد والد بزرگوارش و پس از آن به نجف اشرف عزیمت کرد و از محضر علامه ملا محمد کاظم خراسانی فرزند ملا حسین هروی مشهور به آخوند خراسانی ( 1255 ه.ق – 1329 ه.ق)کسب علم نمود تا اینکه به درجه اجتهاد نائل شد.

میرزا شهاب الدین نراقی دارای آثار ارزشمندی از جمله کتاب البدائیه در مبحث بداء در علم کلام است.
پیکر میرزا شهاب الدین نیز پس از وفات در کنار پدر بزرگوارش جنب مقبره علامه محقق میرزا ابوالقاسم قمی صاحب قوانین در قبرستان شیخان شهر مقدس قم به خاک سپرده شد.

 

حوزه های درسی میرزا فخرالدین نراقی

میرزا فخرالدین نراقی مدیر مدرسه سلطانی(امام خمینی) کاشان پس از رحلت پدر بزرگوارش عالم ربّانی مرحوم آیت العظمی علامه میرزا محمد نراقی بود.

اساتید علامه میرزا فخرالدین نراقی:

والد ماجدش میرزا محمد نراقی و علامه محمد مهدی نراقی(معروف به آقا بزرگ) برادر علامه ملا احمد نراقی از اعاظم خاندان نراقی و مراجع و فقهای عصر قاجاریه از جمله اساتید میرزا فخرالدین نراقی بودند.

 

 شاگردان علامه میرزا فخرالدین نراقی : شاگرد علامه از اساتید حضرت امام خمینی (ره)بوده است

 

آیت اله ملا عبدالرسول مدنی کاشانی متوفی به سال 1366 هجری قمری والد ماجد مرحوم آیت اله العظمی حاج آقا رضا مدنی کاشانی از مراجع تقلید معاصر که در علم و فقاهت در میان عالمان عصر خود از شهرت خاصی برخوردار بود و متبحر در غوامض علوم بود، آیت اله العظمی سید فخرالدین امامت متوفی به سال 1392 هجری قمری و آیت اله العظمی سید محمد حسین رضوی کاشانی از مراجع بزرگ معاصر متوفی به سال 1343 هجری شمسی مولف آثار گرانبهایی چون حاشیه بر مکاسب، حاشیه بر شرایع و شرح بر منظومه استادش آیت العظمی آقا سید محمد علوی بروجردی را از شاگردان علامه میرزا فخرالدین نراقی بودند .

آیت اله حاج شیخ محمد سلیمانی از علمای بزرگ معاصر متوفی به سال 1345 هجری شمسی و مرحوم آیت اله العظمی میرزا ابوالقاسم کبیر قمی متوفی به سال 1353 هجری قمری استاد بسیاری از مراجع عظام تقلید همچون «معمار کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام سید روح الله خمینی(ره) و آیت اله العظمی سید محمد رضا گلپایگانی(ره)» از دیگر شاگردان بزرگی بودند که در مکتب درس علامه میرزا فخرالدین نراقی پرورش یافتند و تربیت شدند.

آثار و تالیفات علامه میرزا فخرالدین نراقی

 

وی کتاب «شرح بر قواعد علامه حلی »، منظومه ای در ابواب فقه به زبان عربی با نام «فریدة الاحکام» چاپ شده در سالهای گذشته و «رساله عملیه» به زبان فارسی با نام «منهج الرشاد» به طبع رسیده در سال 1313 هجری قمری از جمله آثار علامه میرزا فخرالدین نراقی است.

*شرح بر قواعد علامه حلی از شرح های مبسوط در بین شروح نوشته شده است

شرح بر قواعد علامه میرزا فخرالدین نراقی را که در بین شروح نوشته شده بسیار ارزشمند و بی نظیر است یکی از آثار برجسته وی است . آرا و دیدگاههای فقهی خاصی که در این کتاب به چشم می خورد دلالت بر نبوغ علمی و فقهی علامه میرزا فخرالدین نراقی دارد.

 کتاب « شرح بر قواعد الاحکام فی معرفة الحلال و الحرام علامه حلی» اثر میرزا فخرالدین نراقی یک دوره کامل فقه استدلالی است که به جهت اتقان و ارزش علمی آن می تواند مورد توجه علمای بزرگ شیعه باشد و مورد استفاده حوزه های علمیه، دانشگاه ها، نهادهای قضایی کشور و موسسات علمی و پژوهشی قرار بگیرد.

تدوین پایان نامه های دانشگاه پیام نور کاشان از متن شرح بر قواعد علامه

میرزا فخرالدین نراقی شرح بسیار مبسوط و گسترده ای بر کتاب قواعد علامه حلّی به زبان عربی نوشته است و در حال حاضر نسخه خطی آن به قطع رحلی در 5 مجلّد به زبان عربی در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران موجود است گفت:خوشبختانه اخیرا دانشگاه پیام نور کاشان طی یک حرکت علمی فرهنگی اقدام به بازخوانی، تصحیح و تعلیق این شرح در قالب تدوین پایان نامه در رشته کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی نموده است.

تا کنون بیش از 10 پایان نامه کارشناسی ارشد در ابواب مختلف فقهی کتاب شرح بر قواعد علامه حلی از میرزا فخرالدین نراقی نوشته شده است و پیش بینی می شود حدود 20 پایان نامه دانشگاهی دیگر از این کتاب در 20 جلد تدوین و آماده چاپ شود.

پایان نامه های حاصل از بازخوانی، تصحیح و تعلیق شرح بر قواعد علامه حلی از میرزا فخرالدین نراقی در فقه استدلالی اثری بسیار ارزشمند و گران سنگ است که می تواند منبع بسیار مناسبی برای تحقیقات حوزوی و دانشگاهی در این رشته قرار بگیرد.

علامه فخرالدین نراقی در نگاه علما

این مصنف، مولف، محقق و مترجم بیش از 30 کتاب در موضوعات مختلف علمی یادآورشد: «اعتماد السلطنه در کتاب المآثر و الاثار»از علامه فخرالدین نراقی به عنوان عالم بزرگ خاندان نراقی در کاشان یاد کرده است که مرجعیت تامّه مردم کاشان را به عهده داشته است.

 

  شیخ آقا بزرگ تهرانی در ص 24 جلد 17 کتاب طبقات اعلام الشیعه» از خاندان نراقی به عنوان یکی از دودمان های بزرگ علمی جهان اسلام یادکرده است که آثار بسیار ارزشمندی در حوزه های مختلف علوم اسلامی از خود به جای گذارده و خدمات بسیار ارزشمندی به حوزه علوم و معارف اسلامی داشته است و همچنین از وی و دیگر بزرگان این خاندان از علمای بزرگ جهان اسلام یادکرده است.

وی گفتار آیت اله سید محمد حسین رضوی کاشانی در صفحه 117 و 216 کتاب عندبیل در مورد میرزافخرالدین نراقی را یادآور شد و گفت: آیت اله سید محمد حسین رضوی کاشانی در این کتاب با عناوین اسوة العلما، قدوة الفقها و سید المتبحّرین فی العلوم الاسلامیة »از مقامات بلند علمی و عملی میرزا فخرالدین نراقی با عظمت یاد کرده است.

مرحوم سید جمال الدین اسدآبادی نیز زمانیکه به کاشان سفر کرده طی ملاقاتی که با علمای این دیار داشته از مقام بلند علمی میرزا فخرالدین نراقی به عظمت یاد کرده است .

علامه میرزا فخرالدین نراقی مدفون در قبرستان شیخان قم

میرزا فخرالدین نراقی متوفی در 25 شوال سال 1325هجری.قمری(110 سال قبل) بنا به وصیت خودش پس از تشییع جنازه باشکوه در کاشان که با حضور علمای معاصر وی و تعطیلی تمام بازاریان و کسبه این شهر برگزار شد در قبرستان شیخان قم در جوار حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه(س) و مجاورت آرامگاه جدّش میرزا ابوالقاسم جیلانی (میرزای قمی) به خاک سپرده شد.

 

 عباسعلی فراهتی عضو شورای فرهنگ عمومی شهرستان کاشان و پژوهشگر علوم اسلامی

بازنویسی : سایت سلحشوران شهر نراق