وسیله سِرکو به جای چرخ گوشت و آسیاب برقی در شهر نراق
نراق بخشی از شهرستان دلیجان در استان مرکزی قدمت بیش از 3000 ساله دارد و از شهرهای کُهن و تاریخی ایران است . تا قبل از ماشینی شدن بسیاری از وسایل و امکانات ازابزارهایی استفاده می کردند که یکی از آنها سِرکو بود .
سِرکو در گویش محلی به آن سنگ کوب یا سرکو کوبی نیز گفته می شود نوعی هاون سنگین بود و تا 20 سال قبل در تمام خانه های اهالی نراق در کوبیدن و لِه کردن مایحتاجی که نیاز به آسیاب کردن مواد خوراکی بود استفاده می گردید .
سِرکو وسیله ای است سنگی و حفره
دار تو خالی و دارای یک دسته سنگی می باشد که زنان زحمتکش نراق در نبود برق
و یا هم زن و عدم وجود دستگاه های خُرد کننده به جای چرخ گوشت استفاده می
نمودند .
یکی از بیشترین مصارف از سِرکو برای کوبیدن گوشت بود به این
معنی که تکه هایی از گوشت گوسفند را داخل آن می انداختند و با دسته سنگین
آنقدر روی آن می کوبیدند تا گوشت له شود و بعد برای تهیه شِفته (کوفته) و
یا کتلت آماده می گردید .
معمولا اغلب خانه ها سِرکوی کوچک داشتند که قابل حمل و نقل بود و برای
احتیاجات روزانه از آن استفاده میکردند ولی سرکوهای بزرگ و سنگین هم وجود
داشت که به سختی قابل حمل بود و در مکان های ثابت منزل قرار می گرفت .
برای تهیه مواد اولیه جوزغند شهر نراق که
گران ترین سوغات محلی ایران محسوب می شود نیز در گذشته از وسیله سِرکو استفاده
می شد . یعنی قند ؛ نخودچی ؛ خُرفِه و ... را با این وسیله خُرد می کردند
تا به پودر گردد و آنگاه زنان سختکوش آن را داخل میوه الک آغسته می کردند .
خانم های محترم نراقی برای تهیه بودِل که یکی از قاووت های محلی است نیز از موادهای خُرد شده در سِرکو استفاده می کردند .
ساخت کاچی که خیلی خوشمزه و دلچسب است و اکثرا برای زنان تازه زا به مصرف می رسد نیز مواد اولیه اش در سِرکو آماده می گردید . امروزه چرخ گوشت و آسیاب برقی و ... جایگزین سرکو گردیده است .
اکنون سِرکو به عنوان جنس عتیقه در نقطه ای از دکور منازل نراقی ها به عنوان یادگار مادر و مادر بزرگ ها مورد استفاده قرار می گیرد .
متاسفانه
چندی است توسط عده ای زیبا پسند از جمله دانشجویان گرانقدر سرکوهای قدیمی
که قدمت یکی دو قرن دارد را به عنوان کالای یادگاری و یا در ازای مبالغی
خریداری و از نراق خارج می کنند .
از نویسنده شهیر شهر نراق جناب
آقای مرتضی علی آقایی فرزند علی اکبر و چند نفر از خانم های محترمه ی شهر
نراق در تهیه این پست متشکریم .
خسته نباشید، واقعا دست مریزاد. واقعا منظره بسیار جالب و دیدنی و همچنین زحمات شما ستو دنی است.یاد آن روزها به خیر.چقدر لذتبخش بود زمانی که می دیدیم زنان زحمت کش شهرمان با چه شور و اشتیاقی گوشت و یا مواد غذایی دیگر را در سرکو می کوبیدن و از آن کوفته( شفته )درست می کردند. چقدر خوردن آن لذت بخش بو د.بودل می کوبیدن ، گرد جوزغند درست می کردندو...مثل اینکه دیروز بود.چقدر زیباست یاد آور سنت های قدیم شهرمان خصوصا برای نسل امروزی. این سنت ها باید دست به دست شود تا فرزندان ما بدانند که پدران ما دران ما چگونه زندگی می کرده اند.باعث افتخار است که امروز می بینیم فرزند این دیار این سنت ها را به تصویر می کشد و زنده می کند، چیزی که هیچکدام از ما به فکر آن نیستیم.خدا یار و یا ورت باد.