برق رسانی و نحوه تاسیس کارخانه برق شهر نراق از آغاز تا کنون

از سال های دور تا 65 سال قبل در شهر نراق مردم جهت روشنایی خود از چراغ های موشی ؛ بادی ؛ پیه سوز ؛ لََمپا و گردسوز و چراغ روغن سوز استفاده می کردند .

تاریخ 4 تیر 1334 نقطه عطفی در زندگی مردم شهر تاریخی نراق ایجاد شد و برق رسانی به وسیله موتور برق شادی را به خانه های اهالی به ارمغان آورد .
 

برای راه اندازی موتور برق نیاز به مکانی در کنار آب و حوض بود که این مکان با داشتن چاه آب شرایط مطلوب را دارا بود . فلذا مسجدی از جنس کاهگل در میدان نراق که در حال تخریب بود برای استفاده موتور برق مورد امعان نظر قرار گرفت .
 

این مسجد کوچک که به مسجد میدان مشهور بود سال 1321 شمسی به صورت سنتی ساخته شد و زمین آن را همسایه ها از قرار هر کدام چند متر وقف نمودند که از جمله آنان مرحوم حاج غلامحسین قاسمی فرزند کریم ؛ مرحوم نوروز محمودی فرزند صادق بن محمود ؛ محمد صادق بن محمود ؛ مرحومه مریم محمودی فرزند صادق همسر حسن کمره ای بودند .

مکان قدیم مسجد و کارخانه برق نراق

این مسجد تاریخ 11 بهمن 1332 شمسی برای عبادت مومنین در حال استفاده بود چون مرحوم شکرالله یوسفی فرزند هاشم بر بام این مسجد رفته و مردم را برای اتفاقی در چاله نخجیر مطلع و فراخوان داده بود .
تاریخ 4/4/1334 دیوارهای به جا مانده مسجد غیر قابل استفاده را تخریب کردند و ساختمان موتورخانه را به صورت چهار دیواری و تک اتاق ساخته شد . حوض آبی در کنار موتور وجود داشت که به وسیله واترپُمب عمل می کرد .
 

اولین موتور برق را یکی از اهالی روستای کُرَجار (مهدی آباد فعلی) به نام آقای وَهَب طهماسبی فرزند حسین که آن زمان اصطلاحا موتوردار می گفتند با سرمایه شخصی وارد شهر نراق کرد . انشعاب برق و توان سرویس دهی موتور به 200 مشترک تعلق می گرفت فلذا به اهالی که وضعیت مالی بهتری داشتند و زودتر تقاضا کرده بودند فروخته شد .
اولین قبوض برق نراقی ها تیر ماه 1334 و مانند فاکتور در دو نسخه صادر می شد که روی قبوض نام برق طهماسبی قید شده بود .
میرزا وَهَب کرجاری از مومنین متمول و خیرخواه بود که در مقطع قحطسالی مدتی با کمک انسان های خیراندیش نان روزمره اهالی کاشان را تامین می کرد . ایشان دهه 40 بدرود حیات گفت و در قبرستانی در کاشان خاکسپاری گردید .
 

نام موتور برق اشکودا و کمپانی سازنده آن همچنان در کشور چک قرار دارد . اولین سَرمکانیک یا مهندس که در واقع مسئول راه اندازی موتور برق محسوب می شد آقای زمانی بود . ایشان داخل میدان قطعات را به یکدیگر متصل و پیچ و مهره کرد و داخل اتاق انتقال داد .
وی از مسلمانان اهل تسنن بود و جهت اقامه نماز و مراسم های مذهبی به مسجد جامع می آمد و با مردم ارتباط شایسته ای داشت . بعضی از اهالی نیز مهندس زمانی را آذری زبان و او را ارمنی می پنداشتند . نیروی کمکی او آقای زنگنه اهل همدان بود .
صدای یکنواخت تق تق موتورخانه خصوصا برای همسایه هایی که نزدیک بودند آسیب رسان بود ولی بهره مندی جمیع مردم از نعمت برق آنان را راضی داشت و شکوه ای نمی کردند .

کم کم تیرهای سیاه چوبی بلند برق در خیابان و کوچه ها نصب و سیم کشی معابرانجام شد و برق وارد منازل مردم گردید . آن مقطع تلویزیون و یخچال و کلا وسایل برقی وجود نداشت . فقط رادیو باطری دار کاربرد فراوان داشت و مورد استفاده قاطبه مردم بود .

برای سیستم سیم کشی در منازل یک مغازه الکتریکی در بازار شمس السلطنه نراق روبروی قهوه خانه استاد نعمت الله اکبری افتتاح شد به نام الکتریکی برقعی که از اهالی شهر قم بود و نام مغازه برقعی را با ذغال و خط خوش بالای مغازه نوشته بود .

آقای زمانی ماموریتش پایان یافت فلذا سال بعد تاریخ 7 تیر 1335 دو نفر به اسامی رضا مشهور به رضا برقی احتمالا اهل خمین و آقای اصغر رضایی فرزند استاد حسن اهل شهر نراق در کارخانه برق اشتغال یافتند .

مرحوم اصغر رضایی مشهور به اصغر برقی

آن دو به سرعت کار را از زمانی یاد گرفتند . مدتی بعد رضا هم نراق را ترک کرد و مدتی نیز آقای سید رضوی از اهالی قم در کنار آقای رضایی فعالیت برق رسانی را ادامه دادند .

سال 1339 آقای سید علی هندی فرزند سید ابوالحسن متولد 1298 اهل تهران برای اداره کارخانه برق به نراق آمد . همسر اول ایشان قبلا با داشتن چندین فرزند فوت نموده فلذا با بانو خانم دلال زاده فرزند سیف الله از اهالی آران بیدگل کاشان ازدواج کرد و همسرش از ازدواج قبلی دو فرزند به اسامی فاطمه و احمد فائضی فرزندان علی داشت .

مرحوم سید علی هندی مشهور به هندی پور

 احمد که متولد 1336 است با خواهرش در مدارس شهر نراق تحصل کردند و آنها مجموعا تا سال 1353 به مدت 14 سال در نراق بودند . آقای هندی که در نراق به هندی پور شناخته شده می باشد از نراق به کاشان نقل مکان کردند و چهار سال بعد در اوایل انقلاب برای همیشه به تهران بازگشت. آقای سید علی هندی نهایتا تاریخ 14/2/1380 فوت و در قطعه 212ردیف 20 شماره 11 بهشت زهرا(س) تهران خاکسپاری گردید .
 

                                                          احمد فائضی                                 مرحوم سید علی هندی مشهور به هندی پور

علقه و شناخت بستگان مرحوم هندی پور به نراق تا جایی است که آقای محمد کاظم فائضی فرزند احمد سال 1384 رشته کامپیوتر را در دانشگاه آزاد اسلامی نرق به تحصیل پرداخت .
ده سال بعد از راه اندازی برق نراق در سال 1344 تصمیم گرفته شد اداره امور برق را توسعه دهند فلذا مقابل مسجد بازار شمس السلطنه ساختمانی را با حوض بزرگ احداث گردید و موتور برق از میدان به محل جدید که حدود 50 متر فاصله دارد انتقال یافت . مالک یا مستاجر اولیه این ساختمان آقای مهدوی کارمند اداره قند و شکر شهرستان محلات بود که به صورت محدود کنتور نسبتا ضعیف در ازای مبلغ مشخص در اختیار مشترکین قرار داد . برای مردم شهر نراق این محل به نام کارخانه برق مشهوریت یافت . بسیاری از نمازگزاران مسجد بازار نراق(مسجد والیعصر عج) ضمن احوالپرسی و خسته نباشی به هندی پور در حوض زیبای کارخانه و آب گوارایش وضو ساخته و در مسجد نماز اقامه می نمودند .
 

برای اداره امور کارخانه برق شیفت بندی صورت گرفته و میزانی گازوئیل هفتگی سهمیه بندی گردید . موتور برق بر اساس زمانبندی که مردم هم اطلاع داشتند شبانه 5 ساعت مثلا از ساعت 17 الی 22 روشن می گردید .

یک ربع مانده به خاموشی آقای اصغر برقی یکی دو مرحله سیکنال می زد و برق را خاموش و روشن می کرد و در واقع هشدار می داد تا دقایقی دیگر برق قطع خواهد شد .
بر این اساس مهمانی ها خصوصا در زمستان و پای کرسی ها را زودتر جمع و جور می کردند و به منازل باز می گشتند و یا افرادی که در منزل شخصی خودشان بودند فعالیت های مورد نیازشان در روشنایی را سرعت می بخشیدند .
فقط ماه مبارک رمضان برق تا پس از اقامه نماز صبح روشن می ماند و قطع نمی شد .
 

اصغر برقی برای خودش حکایت هایی در زادگاهش داشت و روزمره که بعضی از مردم در میدان و حوالی منزلش ایشان را می دیدند شوخی بارِدی(مزاح) می کردند و اصغر آقا با خنده های همیشگی اش شادی را در دل های مردم افزون می کرد .
یکی از شیرین کاری های اصغر برقی این بود که نوک زبانش را می توانست به نوک بینی اش برساند و بعضا خلق الله به جهت اجرای مسابقه دور او جمع می شدند و با تمرین های پی در پی موفق به انجام این کار نمی شدند و وی پیروز همیشگی میدان بود .

در این مقطع مردم برای هر کیلو وات مصرفی برق خود 6 ریال(شش ریال) به شهرداری کمک می کردند.

چهار خبر از روزنامه اطلاعات در بیش از 45 سال قبل در خصوص برق نراق را مشاهده فرمائید :

* به خبر شماره 17 تاریخ 17/3/1348 خبرنگار روزنامه اطلاعات آقای سید مصطفی غفاری فرزند سید محمود توجه کنید :

تا چندی پیش برق این بخش وضع مرتبی نداشت تا اینکه از طرف سازمان برنامه و شهرداری نراق 2 موتور به قدرت 150 کیلو وات(یکی 50 و یکی 100) خریداری و تقریبا روشنایی این بخش سامان بخشید . ولی اهالی انتظار دارند این برق شبانه روزی باشد تا بتوانند در روز هم از این نعمت بهره مند شوند .

* به خبر شماره 78 تاریخ 4/6/1348 خبرنگار روزنامه اطلاعات آقای سید مصطفی غفاری فرزند سید محمود توجه کنید :

عده ای از اهالی ضمن مراجعه به دفتر روزنامه مطالب زیر را عنوان و تقاضای رسیدگی نمودند :
نراق محلی است که جزء شهرداری های درجه 2 می باشد ولی شهردار ندارد .
بهمین جهت از بیشتر کارهای عمرانی عقب افتاده است . آیا ما گناهی داریم > عوارض می دهیم ؛ هر نوع کمک دیگر از طرف استانداری می شود ولی هیچ استفاده ای نمی شود .
گرانی برق یکی دیگر از خواسته های ماست . نرخ برق در نراق با توجه به سایر شهرستان ها عادلانه نیست و تازه اینکه بیش از 5 ساعت برق نداریم . شهرداری بایستی ترتیبی دهد تا این برق حداقل تا صبح روشن باشد .

* به خبر شماره 43 تاریخ 17/4/1350 خبرنگار روزنامه اطلاعات آقای سید مصطفی غفاری فرزند سید محمود توجه کنید :

سیم کشی شبکه برق شهر نراق بزودی تکمیل و مورد بهره برداری قرار می گیرد. سیم کِشی قبلی بسیار خراب و با وزیدن باد ؛ بَرق قطع می گردد . اهالی انتظار دارند که بزودی سیم کِشی تمام و تحویل شهرداری گردد .


* به خبر شماره 63 تاریخ 14/6/1350 خبرنگار روزنامه اطلاعات آقای سید مصطفی غفاری فرزند سید محمود توجه کنید :

سیم کشی جدید برق شهر نراق پایان یافت و از پیمانکار تحویل گرفته شد و به زودی از آن بهره برداری می گردد . شهردار نراق اظهار داشت چون برق خانه ها باید به سیم کشی جدید وصل شود بایستی مشترکین جهت انشعاب سیستم کابل خریداری نمایند که هر موقع برق نراق منطقه ای شد دیگر احتیاج به انشعاب مجدد نباشد . از سیم کشی جدید برای اوایل مهر 1350 همزمان با جشن های شاهنشاهی بهره برداری خواهد شد .
 

سال 1354 برق منطقه ای شد و کارخانه توسط آقای مهدوی تحویل اداره برق گردید و مردم نیز از نعمت برق در طول شبانه روز بهره مند گردیدند . مِلک کارخانه برق در مالکیت شهرداری نراق بود که قبل انقلاب با کرایه ماهیانه 600 ریال (شصت تومان) در اجاره برق اصفهان( باختر فعلی) قرار داشت .
اصغر استاد حسن اشتغالش در شهرداری نراق ادامه یافت . وی مامور شیفت و نوشتن کنتورهای برق شد تا اینکه با 25 سال سابقه کار در سال 1360 بازنشسته گردید .
 

آقای اصغر رضایی فرزند حسن متولد 1 مهر 1302 و تحصیلات ششم ابتدایی قدیم را داشت . سرانجام تاریخ 5 مهر 1385 در سن 83 سالگی به دلیل سکته مغزی فوت و در وادی السلام شهر نراق سر بر تیره تراب نهاد .

بعد از انقلاب اسلامی فرد دیگری که برای برق رسانی به مردمان خونگرم نراق و دلیجان زحمات طاقت فرسایی کشید آقای علی رجبی مشهور به علی برقی بود . ایشان علی رغم نبود امکانات مثل بالابر با کفشهای مخصوص به نام رکاب و کمربند صعودی که به ریسک بالایی برای صعود همراه بود در سرما و گرما خود را ملزم به روشن نمودن منازل مردم می دید.
 

رکاب برای بالا رفتن از تیر چوبی برق

تنها چیزی که باعث انجام چنین کارهای مشقت باری بود عشق به مردم و انجام وظیفه بود . همچنین جابجایی و نصب تیرهای برق سیاه چوبی نیز در سنوات قبل توسط همین مردان بی نظیر و با دست انجام می شد .
 

علی رجبی فرزند حسین( داماد مرحوم لطف الله ایزدی) ابتدا در کارخانه کابل سازی تهران بود که سال 1346 در شرکت برق تهران استخدام گردید . مدتی نیز در کاشان سکونت داشت تا اینکه سال 1355 به اداره برق شهرستان دلیجان منتقل گردید . ایشان تاریخ 1 مهر 1321 در شهر نراق متولد و تاریخ 18 مهر 1378 در سن 57 سالگی و قبل از بازنشستگی بدرود حیات گفت و در قبرستان دلیجان خاکسپاری گردید .
 

مکان قبلی کارخانه برق شهر نراق

مرکز فرهنگی هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شهر نراق تاریخ 22 بهمن 1376 تاسیس و در ساختمانی استیجاری متعلق به آقای علیرضا سعادت فرزند ... استقرار یافتند . سال 1379 با مساعدت مجموعه شهرداری که آن مقطع آقای علیرضا سلطان محمدی(اهل شهرستان خمین) شهردار نراق بود مکان کارخانه برق در اختیار کانون پرورش فکری قرار گرفت.
 

مکان قبلی کارخانه برق شهر نراق

 موتورهای سنگین برق از سالن خارج شد . حوض آب داخل حیاط پُر و هموار گردید و محیط برای تربیت نونهالان آماده شد و همچنان در حال فعالیت می باشند . در اذهان کهنسالان این مکان همچنان به نام کارخانه برق سابق خاطراتی را در برایشان متبلور می سازد .
در اوایل سال 1356خورشیدی استان تهران بطور جداگانه تشکیل شد و استان مرکزی شامل قم ، ساوه ، محلات ، تفرش ، خمین به مرکزیت اراک شکل یافت . در سال 1356 یک مولد از نوع مان به قدرت 1500کیلووات و تعدادی دیزل سیّار در نیروگاه دلیجان نصب و با احداث شبکه فشار متوسط نیروی برق شهرستان های نراق، محلات ، نیمور و باقرآباد نیز از طریق نیروگاه دلیجان تامین شد .
 

آقای علی اصغر مرادی در حال رفع مشکل برق رسانی

در سال 1361 با احداث پُست 63 کیلوولت در جوار نیروگاه سابق ، برق دلیجان نیز به شبکه سراسری متصل و به عنوان زیر مجموعه برق منطقه ای تهران ادامه فعالیت داد و همزمان نیز برق رسانی به سایر روستاها آغاز شد . در سال 1370 با تاسیس شرکت برق منطقه ای باختر ، برق دلیجان نیز از زیر مجموعه برق تهران خارج و زیر مجموعه شرکت مذکور گردید .
 

به دلیل فعالیت های عام المنفعه نظام جمهوری اسلامی به رهبری معمار انقلاب حضرت سید روح الله خمینی(ره) و سپس حضرت آیت الله سید علی خامنه ای(دام ظله العالی) در حال حاضر شبکه برق نراق با بیش از ۱۷۰۰ مشترک از پُست شهرک صنعتی شهرستان دلیجان تامین می گردد. با احداث خط جدید که از سمت بقعه متبرک زبیده خاتون(س) برای تامین برق روستاهای مشهد اردهال و خاوه کشیده شده منجر به پایداری دو چندان برق نراق شد که در صورت ایراد در خط قبلی در کمترین زمان از خط مذکور تامین برق خواهد شد .

کارمندان نراقى شرکت توزیع نیروی برق از ابتدا تا کنون در سطح ایران عبارتند از :


1- مرحوم اصغر رضایی فرزند حسن

2- مرحوم على رجبى فرزند حسین

3- شهید على اصغر رحیمى فرزند على

4- امیر(سعید) ایزدى فرزند عباس

5- غلام محمد پیشور فرزند عباس(حسینعلى)

6- سید موسى موسویان فرزند سید نظام الدین

7- على اصغر مرادى فرزند مسلم

8- فرهاد رجبی فرزند علی

9-

 

تهیه کنندگان : محمد عضایی ، حسین عضایی

 

از آقای سید موسی موسویان فرزند سید نظام الدین اهل شهر نراق که در تهیه قسمتی از این مطالب با ما همکاری نمودند، قدردانی می شود .

جمع آوری مطالب و تحقیق در خصوص برق رسانی شهر نراق مدت شش ماه طول کشید و سلحشوران شهر نراق افتخار دارد که برای اولین بار مطالب گردآوری شده را جهت تنویر افکار عمومی خصوصا همشهری های خونگرم و مهربان نراق و دلیجان انتشار دهد .