میرزا محمد تقی خان غفاری نراقی متمولی خداپرست

دو قرن پیش در اثنای جنگ ایران و روسیه یکی از تجار مشهور نراق به نام محمد ولی خان در گمرک نوار مرزی مشغول فعالیت بود که در افواه مردم به میرزا محمد ولی خان باجگیر(مالیات گیر) مشهور بود .

به دلیل اشغال کشورش و تنفر از حرکات وقیحانه نیروهای روس سرزمین آذربایجان را ترک و به زادگاهش نراق که یکی از مراکز بزرگ علم و فرهنگ و تجارت در مسیر راه ابریشم بود بازگشت .

  

نمایی از منزل تاریخی غفاری ها در کهن شهر نراق

ایشان در نراق زندگی تشکیل داد و به مکه مکرمه و مدینه منوره مشرف و حاجی شد و زین پس به حاج محمد ولی باجگیر(مالیات گیر) خطاب گردید .
حاج محمد ولی برادر نداشت ولی خواهری به نام گوهر داشت که با میرزا عبدالباقی طبیب غفاری فرزند میرزا حسن ازدواج نمود و صاحب اولاد شدند. یکی از فرزندان حاج محمد ولی خان به نام میرزا محمد تقی خان متولد حدود سال 1229 شمسی از جمله مردان نیک روزگار خویش بود .

مرحوم میرزا محمد تقی خان نراقی

111 سال قبل فردی مومن و پاکسرشت به نام میرزا محمد تقی خان در نراق می زیست که در تاریخ این خطه نامش به نیکی ثبت گردیده است . ایشان در نراق در مدیریت کشت و زرع تبحر داشت و هر جا حضور می یافت به تولید و فرآوری فعالیت می کرد و افرادی را به اشتغال وا می داشت .

سکینه غفاری مشهور به خانم بزرگ

میرزا محمد تقی خان با یکی از زنان مومنه و پاکدامن نراق به نام سکینه غفاری مشهور به خانم بزرگ ازدواج نمود . مدتی بعد از نراق به روستای گل زرد از توابع الیگودرز مهاجرت نمود و تقریبا قسمت اعظم زمین های زراعی آنجا را تحت اجاره خود درآورد و رعیت های زیادی را به تولید مایحتاج عمومی مشغول نمود .

گل زرد روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان الیگودرز در استان لرستان و در دهستان خمه قرار دارد و بر اساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال 1385 جمعیت آن 281 نفر بود .

همسر و دختران میرزا محمد تقی خان اهل شهر تاریخی نراق

از راست : خانم آغا غفاری - شوکت غفاری - سکینه غفاری (خانم بزرگ) همسر میرزا محمد تقی خان - فاطمه غفاری

بر اساس سند معتبر مربوط به 111 سال پیش قراردادی بین خانم فاطمه بیگم زوجه مرحوم حجت الاسلام آقا میرزا محمد باقر صدرالعلماء با آقا میرزا تقی خان فرزند حاج محمد ولی تاجر بزرگ نراق منعقد می گردد که برای تنویر افکار عمومی سند مذکور نمایش می گردد :
تاریخ ... شهر جمادی الاول 1327 (... اردیبهشت 1288)

بسم اله وله الحمد قد صدرالعتراف عنها دامت شوکتها و عفتها بما فضل فی الورقه
فبعد. به اجاره صحیحه شرعیه ملیه اسلامیه دادند گماشتکان صدر نشین مسند عفت و عصمت و قدرافزای محفل نجابت و اصالت حضرت علیه عالیه متعالیه فی بیت الشریفه فاطمه بیگم خانم دامت برکاتهامتعلقه مرحوم علیین مکان حجت الاسلام آقای آقامیرزامحمد باقرصدر العلماء طاب الثراه یحل الجنت الماواء به عالیجاه فخامت اکتناه مقرب الخاقان آقامیرزاتقی خان خلف مرحمت پناه حاجی محمدولی تاجر نراقی طاب الثراه .

مقرنا بقبوله همگی و تمامی چهاردانگ مفروز از ششدانگ قریه گل زرد (از توابع الیگودرز استان لرستان) من محال کرار عراق مع کافه ملحقات و منضمات و متعلقات چهار دانگ مرقوم ابتدا و از تاریخ ذیل لغایت مدت یکسال تمام هلالی به مال الاجاره مبلغ پانصد تومان وجه نقدی فضل رایج خزانه عامره و موازی یکصد خروار گندم بی عیب که انشااله تعالی گندم مرقوم را به هر کس حضرت علیه موجره مسطوره حواله بفرمایند بعد از رفع محصول کارسازی نمایند و قبض الواصل دریافت نموده که در عین محاسبه محسوب دارند .

و پانصد تومان نقدی را ابتدا از اول ماه سرطان که ماه اول تابستان است الی ده ماه از قرارقسط الشهور متساوی در هر ماهی پنجاه تومان موصوف به تاجر مرقوم حواله نمایند در طهران تسلیم گماشتگان حضرت علیه نمایند و قبض الوصول دریافت دارند و شروط فی ضمن العقد آنکه مالیات و عوارضات و پول سرباز و غیره ........در عهده مستاجر مزبور است .

که از خود بدهد مدخلیت ......علیه ندارد و شرط دیگر آنچه پول سرانه و مالیات باغ ذکور و سایر وجوهات به هر اسم و رسم و به هر عنوانی از عناوین از هر قبیل که مرسوم و متداول و معمول سنواتی است که از رعیت دریافت و وصول می شود تماما متعلق به خود مستاجر معزی الیه است و مدخلیتی به حضرات علیه ندارد .

صیغه شرعیه مراتب مسطوره بینهما جاری شد .
و کان وقوع ذالک فی تاریخ ....شهر جمادی الاول 1327 ( ... اردیبهشت 1288 )

میرزا محمد تقی خان مردم را دوست داشت و حقی از کسی ضایع نمی کرد و به حقوق فردی ظلم نمی نمود و تلاشش راستی و درستکاری بود . مردم روستای مذهبی و مومن گل زرد به او احترام قایل بودند و حتی کدخدای آنجا او را ستایش می کرد .

یکی از روزهای زیبای خدا اهالی اطلاع یافتند که قشون یاغی و چپاولگری به گل زرد حمله می کنند و اگر فردی مقابله و مقاومت کند کشته خواهد شد . میرزای نراقی هر آنچه که امکانات و اندوخته داشت را رها و به همراه خانواده گل زرد را به سمت تهران ترک می نماید.

سمت راست  میرزا محمد تقی خان نراقی - جوان پسر کدخدای - کد خدای روستای گل زرد الیگودرز استان لرستان . سال 1327 هجری قمری ( 1288 هجری شمسی)

روز بعد قشون خیانت پیشه لرها با اسب و تفنگ و نیروهایش گل زرد را مورد تاخت و تاز قرار داد و آسیب های فراوان وارد می کنند .
چند روز بعد داماد میرزا به نام علی نیکزاد نراقی به گل زرد عزیمت و اسب ها و امکانات باقیمانده را به نراق انتقال می دهد ولی میرزا محمدتقی خان دست از تلاش و کوشش برنداشت و با اینکه در تهران سکونت یافت در ورامین زمین های زراعی زیادی را در قلعه ایرج که دژی باستانی است اجاره کرد و به زیر زراعت برد . یکی از دامادهایش علی نیک زاد نراقی نسبت به رعیت ها و زمین های کشاورزی سرکشی داشت .

شهر ساری استان مازندران – سال 1310(85 سال قبل)
کودکان ایستاده از راست : رضا نیک زاد نراقی فرزند علی – محمود نیک زاده نراقی فرزند علی – نصرت نیک زاد نراقی فرزند علی
مردان نشسته از راست : عبدالله غفاری فرزند میرزا محمد تقی خان – میرزا محمود طبیب زاده غفاری فرزند عبدالباقی – میرزا علی محمد غفاری فرزند میرزا محمد تقی خان – علی نیک زاد نراقی فرزند محمدرضا

فرزندان میرزا محمد تقی خان به دلیل اینکه از خاندان صاحب نفوذ حاجی عبدالغفار بودند بعدا شهرت غفاری بر خود نهادند. میرزا محمدتقی نهایتا به پا درد مبتلا و خانه نشین گردید و نهایتا در سن 62 سالگی سال 1291 شمسی از دار دنیا رحلت نمود و پیکرش در قبرستان امامزاده معصوم تهران بین گمرگ و سه راه آذری خاکسپاری گردید.

از راست : مرحوم علی اصغر طبیب زاده - سکینه غفاری مشهور به خانم بزرگ    - عبدالله رضوانی

همسرش سکینه (خانم بزرگ) نیز سال 1336 شمسی زمانی که در منزل فرزندش عبدالله غفاری در شهر اهواز مرکز استان خوزستان بود فوت نمود و جنازه اش در قبرستان اهواز خاکسپاری گردید . همان سال فرزندش عبدالله به اصفهان منتقل شد.

حاصل زندگی سکینه( خانم بزرگ) و میرزا محمد تقی چهار دختر و دو پسر بود :

1- خانم آغا غفاری فرزند میرزا محمد تقی خان
خانم آغا غفاری و همسرش میرزا فضل الله خان نام داشت . فضل الله یکی از روسای دادگستری تهران در زمان احمد شاه بود و زمان فوت در یکی از قبرستان های تهران دفن گردید .

مرحومه خانم آغا غفاری

آنها دارای چند فرزند بودند :
ایران خانم و همسرش دکتر علی اکبرخان شریف فرزند حسین نراقی
ملاحت خانم و همسرش فضل الله غفاری فرزند آقا میرزا علی محمد
شرافت خانم و همسرش عبدالله رضوانی فرزند فضل الله

     

          عبدالله رضوانی                   مرحوم میرزا محمود طبیب زاده غفاری              جمشید طبیب زاده

خانم آغا غفاری پس از فوت همسرش میرزا فضل الله خان فرزند ... با آقای میرزا محمود طبیب زاده غفاری فرزند میرزا عبدالباقی بن میرزا حسن ازدواج نمود و فرزندانشان علیرضا – علی اصغر – جمشید و توران طبیب زاده نام دارند .

2- فاطمه غفاری فرزند میرزا محمد تقی خان

فاطمه همسر آقای میرزا حسین غفاری(1269 – 1/1/1356) فرزند عبدالباقی طبیب بن میرزا حسن بود .

 

فاطمه غفاری                         میرزا حسین غفاری

فرزندانشان علی اکبر - علی اشرف– بتول– شمسی و ملوک می باشند . سه تن از دامادهای یاد شدگان آقایان اسدالله غفاری ؛ سلطانعلی غفاری و نعمت الله تیموری می باشند .

   

فاطمه خانم تاریخ 28 مرداد 1368 در سن 90 سالگی دار دنیا را ترک و در وادی السلام زادگاهش شهر نراق خاکسپاری گردید .

3- تاج خانم غفاری فرزند میرزا محمد تقی خان
تاج خانم غفاری همسر پسر خاله اش آقای علی نیک زاد نراقی فرزند محمدرضا بود . این زوج از اهالی شهر نراق مدتی در ساری استان مازندران زندگی می کردند و آقای نیکزاد در اداره دارایی ساری اشتغال داشت .

                                                                             رضا نیکزاد                            

دختر این خانواده به نام نصرت خانم(همسر علیرضا طبیب زاده غفاری فرزند میرزا محمود بن میرزا عبدالباقی) که متولد 1304 می باشد جنگ جهانی دوم و اشغال ساری در شهریور 1320را به یاد می آورد .

شهر نراق - سال 1333

از راست : عبدالله رضوانی - عبدالله غفاری - حسینعلی طبیب زاده- میرزاعلی محمد غفاری - حسین غفاری

فرزندان دیگر این خانواده احمد و دیگری محمود نیک زاد که در اداره ورزش اشتغال داشت پس از فوت در قبرستان قائم شهر خاکسپاری گردید . مجدیه نیک زاد متولد  1294 و جزو اولین زنان تحصیل کرده ای بود که به کسوت دبیری نائل آمد و پس از فوت در شمال کشور دفن شد . اختر نیک زاد نراقی تاریخ 15 آبان 1383 فوت و در قطعه 66 ردیف 72 شماره 56 بهشت زهرا(س) تهران به خاک سپرده شد .

علی نیکزاد نراقی

علی نیک زاد نراقی همسر تاج خانم غفاری تاریخ 6 بهمن 1352 فوت و در قطعه 7 ردیف 113 شماره 10 بهشت زهرا(س) تهران خاکسپاری گردید .تاج خانم نیز پس از مرگ در بهشت زهراء تهران به خاک سپرده شد .

4- شوکت غفاری فرزند میرزا محمد تقی خان
شوکت همسر آقای ابراهیم طبیب زاده غفاری فرزند میرزا عبدالباقی بن حسن بود .

 

مرحومه شوکت غفاری

مشارالیها متولد 1285 شمسی و تاریخ 26 شهریور 1381 در سن 95 سالگی دارفانی را وداع گفت و در کنار قبر خواهرش فاطمه در وادی السلام شهر نراق خاکسپاری گردید .

        

مرحوم ابراهیم طبیب زاده      نصرت الله طبیب زاده      حسینعلی طبیب زاده      عزت الله طبیب زاده

فرزندانشان حسینعلی – نصرت الله و عزت الله  نام دارند . هنگامی که پدرش میرزا محمد تقی خان در سال 1291 شمسی فوت می کند شوکت خانم شش ساله بود .

5- میرزا عبدالله غفاری فرزند میرزا محمد تقی خان
سال 1280 هجری قمری در شهر نراق متولد گردید. مدیر آمار چندین شهر و استان از جمله اهواز ، ساری ، اصفهان و کاشان را بر عهده داشت و از چهره های با نفوذ که برای پیشبرد فرهنگ و تعلیم زادگاهش خیلی تلاش نمود.

    

میرزا عبدالله غفاری

وی تاریخ 16/2/1353 فوت و در قطعه 2 ردیف 6 شماره 1 بهشت زهرا(س) تهران خاکسپاری گردید. همسرش مرحومه مرحمت غفاری فرزند فتح الله و طلعت تاریخ 29 اسفند 1373 فوت و در قطعه 2 ردیف 7 بهشت زهرا(س) تهران دفن می باشد . پسرشان به نام پرویزدر جوانی فوت نمود .

   

                              احمد غفاری                        منوچهر غفاری                               تقی غفاری

فرزندان دیگرشان منوچهر – تقی – احمد و پروین غفاری نام دارند .

6- میرزا علی محمد غفاری فرزند میرزا محمد تقی
همسرش ماشال خانم(ماشاءالله) غفاری فرزند محمد علی تاریخ 1 مهر 1367 فوت و در قطعه 110 ردیف 124 شماره 30 بهشت زهرا(س) بهشت زهرا تهران خاکسپاری می گردد .

 

میرزا علی محمد غفاری

میرزا علی محمد پس از فوت در یکی از قبرستان های تهران خاکسپاری می گردد .

 

حبیب الله غفاری  

اسامی فرزندانشان عبارتند از : فضل الله ، شکرالله ، اسدالله ، رضا ، اقدس ، نعمت الله ، حبیب الله و عنایت الله

منزل غفاری ها در شهر تاریخی نراق - سال 1390

از راست : احمد غفاری فرزند غبدالله - منوچهر غفاری فرزند عبدالله - حسن غفاری فرزند جواد

سلحشوران شهر نراق از انسان های شایسته ای که مساعدت نمودند تا این پست تاریخی و ارزشمند تکمیل گردد و در حین شش ماه تحقیق دوشادوش ما بودند قدردانی می نماییم :

  

آقای علی اکبر غفاری فرزند حسین و فرزند برومندش آقا فریدون غفاری

 

آقای حسن غفاری فرزند جواد

 

آقای علیرضا طبیب زاده غفاری فرزند محمود و همسر مکرمه اش خانم نصرت نیکزاد نراقی فرزند علی

آقای عزت الله طبیب زاده غفاری فرزند ابراهیم و صبیه محترمشان سرکار خانم افسون(آفتاب) طبیب زاده

آقای سید مجتبی غفاری فرزند سید محمود