میل یا برج نگهبانی در گردنه شهر نراق به عظمت یک تاریخ

به گزارش سایت سلحشوران شهر نراق میل یا برج نگهبانی یا قلعه دیده بانی بناهایی هستند که در مسیراصلی جاده های مال رو و بعد ماشین رو برای بالا بردن ضریب امنیتی و حفاظت از کاروان هایی که بین شهرها و قصبات به معامله و تجارت مشغول بودند ساخته شد .

همچنین میل ها برای راهنمایی تجار و مسافرین احداث ومعمولا در شب ها با روشن کردن آتش بر فراز آن ها کاروان ها را در انتخاب مسیر راهنمایی می نمودند . شهر نراق از قرن ها پیش با توسعه جاده ابریشم به مسیری پر رفت و آمد تجاری برای کاروان ها تبدیل شد . حکومت های وقت برای اینکه امنیت راه ها را تامین نمایند تا بتوانند از طریق دریافت مالیات سودی حاصل نمایند مجبور بودند در مسیر راه های اصلی امکانات و نیازهای امنیتی کاروان ها را تامین نمایند .

میل گردنه شهر تاریخی نراق

میل ها عموما تا بیش از 4000 سال هم قدمت داشته اند . میل حومه گُدار شهر نراق در زمان شاه عباس یکم(978 قمری – 1038 قمری) فرزند شاه محمد خدابنده پنجمین شاه از دودمان صفوی وجود داشته است . شاه عباس بزرگ نسبت به متخلفین سخت گیر بود فلذا در زمان سلطنت او برج های نگهبانی تقویت و یا تعداشان مضاعف گردید تا امنیت نسبی در جاده ها و شهرها بوجود آمد .

  

میل گردنه شهر تاریخی نراق

سلحشوران شهر نراق افزود : میل نراق ساختمانی است مخروطی شکل که بر فراز گردنه نراق در نقطه استراتژیک بنا گردیده است . عمده ترین وظایف میل بانان حومه نراق که انسان های قوی هیکل و از طرف دولت ها مسلح بودند مبارزه با راهزنان از جمله تعدی گران گردنه یا گدار بود که کمینگاه یا اصطلاحا دزدگاه مناسبی برای غارت اموال و اجناس کاروانیان محسوب می شد .

نمایی از خانه رئیس و برج قدیمی آن در شهر تاریخی نراق

در این راستا برج های دیگر برای پوشش جاده ها و امنیت قافله های عبوری وجود داشته که نزدیکترین آن به میل گردنه نراق در منطقه بدیع آباد شهرستان نیاسر کاشان استان اصفهان و از سوی دیگر میل دَربند کوه عَنبر شهرستان محلات نزدیک کوه شهابیه در استان مرکزی قرار داشت .

 

بنابر این میل گدار شهر نراق از بلندی های محلات تا جاسب و تا بخش زیادی از مشهد اردهال و سوک چم کاشان را تحت پوشش دیده بانی خود قرار می داد . فلذا در مواقعی که میل بانان بر فراز این بنا آتش روشن می کردند تمامی کاروان های تجاری در مسیر می توانستند مسیر خود را انتخاب و چنانچه منطقه به هر دلیل نا امن بود میل بان ها موظف بودند با علامت های مخصوصی که توسط دود و آتش اعلام می شد کاروانیان را از خطر آگاه سازند .

برج در چاله سرخ واقع در شهر تاریخی نراق

میل نراق در 7 کیلومتری شرق این کهن شهر در بالای گردنه گُدار در محور نراق - مشهد اردهال و نیاسر کاشان قرار دارد . این میل با مصالح سنگ و ملات ساروج با معماری کله قندی یا مخروطی شکل در دو طبقه به ارتفاع 10 متر احداث شده که در حال حاضر دو سه متر آن در اثر ریزش و بی توجهی تخریب و همچنان در حال از بین رفتن است .

 

از آنجا که در زمان صفویه و قاجاریه کاشان و نراق دارای رونق اقتصادی بودند، این میل برای راهنمایی کاروانیان و برقراری امنیت جاده ای خصوصا گُدار ساخته شده است . قطر داخلی این میل در پایین بیش از 3 متر و در بالا یک متر است. ضخامت دیوارها نیز از پایین به بالا کم می‌شود و قسمت داخلی آن با گچ اندود شده است .

نمایی از خانه رئیس و برج قدیمی آن در شهر تاریخی نراق

میل گردنه نراق یا برج نگهبانی که نراقی ها بعضا به پای میل هم نام می برند در نقطه‌ای قرار دارد که بر تمامی دشت و کوه‌های اطراف اشرافیت دارد. به طوری که از شرق به منطقه مشهد اردهال، از غرب به شهر نراق و از شمال‌غرب به بخشی از جاسب مسلط است .

  

میل سر سوراخ جاسب(لادوزا- آتش)در شهر تاریخی نراق 

 
سال هاست این مکان در زمستان و تابستان مامنی برای دوری از سرما و گرمای چوپانان زحمتکش قرار می گیرد. ساختن چای آتشی در کف میل و نظاره کردن منطقه بزرگ حال خوشی در دل ایجاد کرده و خستگی از تن بیرون می برد . متاسفانه دو سه سال قبل سودجویان کَف میل را مورد تفحص قرار داده و اشیای ارزشمند و تاریخی را به غارت برده اند. اثرات کنده کاری شده و کشف عتیقه جات در این اثر کم نظیر مشهود است .

میل گردنه شهر تاریخی نراق

میل گردنه شهر نراق تاریخ 10 دی 1381 به شماره 6972 از سوی سازمان میراث فرهنگی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید . در خصوص میل گردنه نراق و مزرعه حومه آن متعلق به آقای یوسفی در افواه مردم در بیش از یک قرن پیش اشعاری به یادگار سینه به سینه نقل شده :

مزرعه ای که پای میل است
رعیتش معطل یک بیل است
خرمنش آشانه موش است
بنده گاوش جفت خرگوش است
برداشتش یک پُشته ی پوش است

سلحشوران شهر نراق همچنین افزود : علاوه بر میل گدار در شهر تاریخی و کهن نراق میل یا برج های نگهبانی یا قلعه ها ی دیده بانی دیگری هم مورد استفاده بوده که اثر و آثار بعضی از آنها همچنان مشهود می باشد . بعضی آنها عبارتند از :

 

محمدآباد – احمدآباد – آل – بیدشک – تلخ آب – چِکچِکه – حصار ابرام – جان جانه – بنجه – حاج آقاجانی – حسین آباد – دزدان – رئیس – سَر سوراخ جاسب(لادوزا- آتش) – شیخ – کَندقَه – گَرینان – لاویه(لانه) – منزل آقاعلیخان نایب الحکومه – دَرِ چاله سرخ – مقابل بقعه شاه سلیمان – نصرت آباد – صادق آباد و ... .

امید است مسئولین ذی ربط در بازسازی و مرمت بنای ثبت شده میل سَر گردنه و سایر میل ها و برج های شهر تاریخی نراق همت گماشته تا از تخریب بیشتر جلوگیری گردد .