نامه میرزا نعمت اله نراقی فرزند محمدجواد از ملایر به برادرش فضل اله نراقی معاون التجاردر نراق در خصوص لول مالی و اداره تحدید ولایات ثلاث 106 سال قبل - سند شماره 305

نمره .. از ملایر الی نراق
مورخه 11 شوال 1334(برابر 20 مرداد 1295)
بروجرد - میرزا نعمت الله نراقی
حضور جناب مستطاب اجل آقایی آقای معاون التجار(فضل اله نراقی) تاجر نراقی روحی فداه مشرف شود

تصدقت شوم ؛ بعد از حمد و ثنای محبوب یکتا جَلَت عَظَمته( بزرگ است عظمت او) واظهار عبودیت و چاکری معروض می دارد دو دستخط شریف نمره 4 در بروجرد ۲۱ رمضان(برابر 31 تیر 1295) و نمره 5 در ملایر ۱۰ شوال(برابر 19 مرداد 1295) واصل و زیارت شد .

اینکه تاکنون جواب تاخیر افتاد علت این است که حقیر جهت آوردن آمیرزا یدالله به ملایر جهت لول مالی در همان روزها از بروجرد به ملایر آمده ولی اکنون امورات را بدرجه مرتب نموده ؛ خیال دارم مراجعت به بروجرد نمایم و شرح آن این است اولا جناب آمیرزا احمدخان(میرزا احمد خان نراقی فرزند محمد مهدی ابن زین العابدین نراقی) با شاهزاده رکن الدوله و دو نفر دیگر اداره تحدید ولایات ثلاث( اصطلاح ولایت ثلاث در تقسیم‌بندی‌های کشوری دوره ناصرالدین‌شاه قاجار ایجاد شد و شامل دولت‌آباد (شهر ملایر)، نهاوند و تویسرکان می‌شد) را که نهاوند ؛ ملایر ؛ تویسرکان باشد با رشت به اجاره از دولت گرفته اند و از اول اسد(برج اسد برابر مرداد) ایشان میرزا علی اکبر خان(اهل نراق و از اقوام میرزا احمد خان) را جای خودشان در اداره بروجرد گذارده حرکت به ملایر نمودند و چون اداره بروجرد وجه باندرول(اتیکت - برچسب) را نظر به امر خزانه داری نصف نقد نصف هم دو ماه و نیم می گیرند و لول ۵۳ وارد رشت می شود رشت ۴۹ بلکه ۴۵ را دارد برای لول مال صرف ندارد بروجرد لول جهت رشت بمالند .
جناب رئیس برای رواجی(رونق) اداره ملایر و ثلاث خبر دادند که ما منات(پول – سکه) را که ۲/۵ است ۳ عوض وجه باندرول(اتیکت) قبول می کنیم به این جهت لول مال های بروجرد بعضی نهاوند رفتند و بعضی ملایر ؛ حقیر هم با میرزا یدالله ملایر آمدیم در سرای نو حجره گرفته ام و فعلا ده یوم(روز) است مشغول لول مالی هستیم .

قریب ده هزار لول حمل رشت شده و دو سه هزار هم موجود است و حقوق او را با اداره شانزده تومان کنترات کرده ایم ؛ در هشت ماه ماهی دو تومان بدهیم چون منات ۲/۵ بود قریب سه تومان بابت دو قسط در ماه را قبلا داده ام ولی از رشت بقدری کساد نوشته اند که حد ندارد .

خداوند رواجی(رونق بخشی) عطا فرماید که ضرر ننماید خوب است ؛ و رئیس اداره ملایر را که اسمش اداره بوده و سالی پنجهزار تومان عایدی نداشت ابدا تریاک  بند نمی شد حال چنان مرتب کرده اند که محتمل است اگر اغتشاش نشود روزی هزار تومان عملکرد داشته باشد و خود رئیس شاهزاده صمصام الدوله را رئیس ملایر نموده خودشان در هشتم به نهاوند رفته جهت ترتیبات اداره آنجا ولی به ظاهر عنوان این است که من از جانب شاهزاده هستم .
میل ندارد که این طرف ها منتشر باشد باسم خودش و عیالش را هم ملایر نزد پدرش آورده است احتمال دارد سفر رشت هم برود اما شراکت ما با رئیس تفریق شد یعنی رئیس و سایر احباب(یاران) خواهش کردند که تنخواه شرکت خیریه را یکهزارو یکصدو پنجاه تومان به من بدهند عوض تنخواه رئیس و شرکت خیریه شریکِ حقیر باشند و ضمنا آقا میرزا یدالله را هم شریک نمودند که نُه یک از عمل مشترک بروجرد و غیره سهم ببرد .
هشت قسمت دیگر را چهار قسمت شرکت ببرد و چهار حقیر و تنخواه رئیس را پرداختیم با کمال ممنونیت ؛ بحمدالله فایده خوبی هم بردند منتها حقیر خرج و قرض نگذاشته که اندوخته داشته باشم ؛ باز هم شکر می کنم اموری گذشته منبعد هم روزی رسان اوست خود داند .

اما اینکه حقیر عرض کرده بودم اگر بتوانید پانصد تومان با خودتان بیاورید بروجرد مشغول شوید ؛ عذر می خواهم که حقیر ندانسته عرض کرده ام ؛ ببخشید اگر من هم تنخواه می داشتم ولایت غربت(از نراق به بروجرد) نمی آمدم . خداوند به من بدهد در چاکری و خدمتگذاری حاضرم فقره استفتاء هنوز مجال و حوصله نکرده ام بنویسم و وضع اغتشاش ولایت(آشوب و ناهنجاری در نراق) هم نمی گذارد انسان به کار پردازد .

فعلا تمام حاصل بروجرد حمل به اینجا شده و معلوم نیست به کجا حمل کنند و بازار خیلی در اضطراب است ؛ خداوند ترحم فرماید ؛ همدان هم عمده سبزه را جهت رشت حمل می کرده اند ؛ جنس کرمانشاهان به تویسرکان امروز و فردا به این بلاد هم شاید بیاورند .
از خداوند می طلبم کار عموم بندگانش را اصلاح فرماید . فعلا خیال حرکت دادن به هیچ طرف راه محل اطمینان نیست ؛ در بروجرد حجره فعلا غلامحسین و یک شاگرد است چون غلام جهت دیدن آمده است ؛ آقای مختار ... نایبی ها مجبورا آمد و رفت کرمانشاهان ؛ تحقیق شود که مراجعت کرده یا نه ؟ می گویند مرحوم شده است . اینکه مطالب امری نراق(فعالیت اعضای بهائیت) خوب بوده معلوم است به وجود مبارک مزین بوده است ؛ حضور عموم احباب عرض بندگی ابلاغ دارید .

آقا میرزا یداله تکبیر(بزرگ شمردن) می رساند . والده عبدالله و والده آقا عباس(همسر فضل اله نراقی) را سلام می رسانم . البته به هریک خوش می گذرد و چون دیگر بحمدالله نگرانی ندارند.
اهل خانه و نورچشمان همه سلامت بوده اند و همیشه احوالپرسی می کنند . نورچشمان آقا عباس(میرزا عباس مهدوی فرزند فضل اله معاون التجار) و عبدالحسین(میرزا عبدالحسین مهدوی فرزند فضل اله معاون التجار) و فتح اله(فتح اله مهدوی فرزند فضل اله معاون التجار) را مخصوصا احوالپرسم . امیدوارم امسال کسب خوبی کرده باشند .

ولد آقا حبیب اله را از جناب رئیس استدعا کردیم آوردند ملایر انبارداری تحدید ملایر را به ایشان دادند ماهی ده تومان مواجب برایش مقرر فرمودند ؛ بحمدالله از برای او خوب پیش آمد بهتر هم امید است ؛ ولی اگر از آمدن کشمش یکساله ضرری به اجاره اینها نخورد خوب است .
خداوند حفظ فرماید بابت جواب ننوشتن رئیس از عدم مجال است در خصوص عیال جهت نورچشمی عباس رئیس یک دختر پنجساله دارد و یک دختر دوساله ؛ در میان احباب هم دختر بزرگی ندارند ؛ باز اگر بشود در نراق بهتر است . یا اگرمعاون الممالک(میرزا غلامحسین خان امینیان نراقی) صبیه ای داشته باشد بهتر است .
همدان که آنقدر نراقی ها(نراقی های مهاجر به همدان) بغض دارند اگر هم داشته باشند نمی دهند . از کاشان هم میان احباب کسی باشد بد نیست در فکر هستم و باشید ؛ البته موقع عیال دادن به اوست .
جواب عریضه را بروجرد مرقوم دارید اگرچه فعلا پُست نه در همدان می رسد و نه می رود ؛ به بروجرد هم پُست نمی رود و راه ها هم اعتباری نیست ولی اگر ممکن شود خیال رفتن دارم تا چه شود .
حضور جناب مستطاب آقا محمد کاظم(محمد کاظم ناظم التجار نراقی فرزند محمد جعفر سال فوت 1303 شمسی)  و آقا محمد علی(محمد علی فرزند محمد کاظم ناظم التجار سال فوت 1301 شمسی) عرض بندگی ابلاغ فرمائید .
جناب آقا حبیب الله و آقا محمد و سایرین را سلام دارم .
آقا حبیب الله حاجی محمد صادق(میرزا حبیب اله رئوفی نراقی فرزند حاج محمد صادق ابن حاج اسدالله تاجر نراقی) را سلام برسانید .
آقا میرزا اسدالله و آقا میرزا نعمت اله را تکبیر برسانید . آقا اسدالله حالش چگونه است ؟ آقا نعمت اله خوب است یا نه ؟ مرقوم دارید .
تریاک در ملایر سقط ۱۹ تومان
قند سنگ شاه ۵۴ ریال
چای ۳ تومان الی ۶ تومان
فقره وکالت نامه بعد نوشته ارسال می دارم در باب قاتلین ماهم چنین که مرقوم بود شنیده ایم ولی یقین نداریم اقل نعمت اله نراقی(میرزا نعمت اله فرخزاد نراقی فرزند محمدجواد ابن حاج محمد مهدی ابن استاد عبداله نراقی)

بازخوانی روی پاکت نامه
نراق - حضور مبارک جناب مستطاب عمده الاعاظم والاشراف آقائی آقای معاون التجار(فضل اله نراقی) تاجر نراقی زیده اقباله مشرف باد
11 شوال 1334(برابر 20 مرداد 1295)

بازخوانی پشت پاکت نامه 
وصول 19 شوال 1334(برابر 28 مرداد 1295)
از ملایر فرستنده میرزا نعمت اله نراقی(میرزا نعمت اله فرخزاد نراقی فرزند محمد جواد ابن حاج محمد مهدی ابن استاد عبداله نراقی)

سایت سلحشوران شهر نراق از استاد حاج سید مجتبی غفاری فرزند سید محمود بابت بازخوانی نامه میرزا نعمت اله نراقی فرزند محمدجواد از ملایر به برادرش فضل اله نراقی معاون التجاردر نراق در خصوص لول مالی و اداره تحدید ولایات ثلاث  106 سال قبل سپاسگزار می باشد .