آشنایی با آیین چاووش خوانی در شهر تاریخی نراق

آیین چاووش خوانی یکی از آیین هایی است که مردم  نراق در قدیم قبل از تشرف حجاج به خانه خدا و کربلای معلی و مشهد رضوی و بعد از بازگشت انجام می دادند.

البته قبل از فرا رسیدن ماه مبارک رمضان و ماه محرم الحرام هم افرادی در کوچه های شهر چاووش خوانی می کردند و فرا رسیدن این ماه ها را نوید می دادند. ولی در حال حاضر این آیین در میان مردم شهر نراق‌ از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

 روز عزیمت زائر به بیت الله الحرام
در روز عزیمت زائر به مکه ، مردم نراق و دوستان و آشنایان اطراف منزل او جمع می شدند و پس از رد کردن زائر از زیر قرآن ، چاووش خوانان نراق شروع به چاووش خوانی می کردند و مردم هم با ذکر صلوات و خداحافظی با زائر ، او را از منزل تا میدان اصلی شهر که در زمان قدیم یک میدان خاکی بود زائر را به سمت تهران بدرقه می کردند تا از آنجا به فرودگاه مهرآباد رفته و با هواپیما عازم جده شود .

 باز گشت زائران از بیت الله الحرام ونحوه استقبال از آنها
در موقع بازگشت زائران از خانه خدا، مردم خداجوی جهت استقبال از زائران به طرف باغی که به باغ مشهدی نام داشت و در محل تقاطع فعلی کمربندی نراق قرار داشت می رفتند و در آنجا تجمع می کردند تا زائران از راه برسند. چاووش خوانان کلا هر چند نفر که بودند در این جمع حاضر می شدند ومنتظر چاووش خوانی می گردیدند. به محض رسیدن ماشین زائران اولین چاووش خوان شروع به خواندن می کرد:
اول به مدینه مصطفی را صلوات
دوم به نجف شیر خدا را صلوات

سوم به علی و یازده فرزندش
بر صاحب ذوالفقار قنبر صلوات

البته این چاووش خواندن با آهنگ خاص ریتم ممتد همراه با جَح جَح انجام می گرفت.در آن زمان بلندگو وجود نداشت و چاووش خوانان با گذاشتن دست در بناگوش و با صدای کامل وآخرین نفس شروع به خواندن می کردند.
زائر یا زائرین که از ماشین پیاده می شدند میهمانان با اسفند دود کردن و دسته گل سنتی وسلام وصلوات ورود آنان را به شهر نراق خیر مقدم وگرامی می داشتند. دید وبازدید در یک فضای معنوی شروع می شد ومردم در حالی که دید وبازدید می کردند به سمت نراق حرکت می کردند وچاووش خوانان هم یکی پس از دیگری دم می گرفتند.
ایوان نجف عجب صفایی دارد
حیدر بنگر چه جایگاهی دارد

ای کعبه به خود مناز از روی شرف
جایت بنشین که هرکه جایی دارد

که گفته بر همه آیات که بر حبیب خدا ختم انبیاء صلوات

مردم هم با ذکر صلوات چاووش خوانان را همراهی می کردند.آن چه که بیشتر از همه در این اجتماع جلب توجه می کرد ابیاتی از ترکیب بند محتشم نراقی کاشانی بود که چاووش خوانان به آن استناد می کردند:

کشتی شکست خورده طوفان کربلا
در خاک و خون طپیده به میدان کربلا

از آب هم مضایقه کردند کوفیان
خوش داشتند حرمت مهمان کربلا

آگر چه شیعه شب و روز مستحق براتی
اگر که تشنه ای از جرعه ای زآب فراتی

اگر چشم شفاعت بر حسین (داری)
به روح پاک محمد(ص)نثار کن صلواتی

زائران به شهر می رسیدند وهر لحظه به تعداد جمعیت  اضافه می شد.همه می آمدند کوچک وبزرکـ ؛ زن ومرد، پیروجوان و از زائران استقبال می کردند و تا رسیدن به منزل آنها را بدرقه می کردند. در جلو درب خانه گوسفندی را برای قربانی آماده کرده بودند به محض رسیدن به خانه آخرین چاووش خوان با ذکر ابیاتی به چاووش خوانی پایان می داد و با ذبح گوسفند در جلو پای زائر مراسم خاتمه می یافت.

وِرد ما هست دائم الاوقات
به سر بریده صحرای کربلا صلوات

با ذکر آخرین صلوات بستگان ورود زائر را به خانه خیر مقدم می گفتند و یا چای و شربت وشیرینی از استقبال کنندگان پذیرایی می نمودند.  زائر هم بعدا با ولیمه دادن در منزل از اهالی محل پذیرایی می نمود.

اسامی عده ای از چاووش خوانان شهر نراق تا اواخر دهه چهل عبارتند از :

مرحوم سید جمال موسوی فرزند سید محمد

مرحوم حسن کاظمی فرزند رضا

مرحوم حبیب اله حسنی فرزند شکراله

مرحوم بهارعلی مداحی فرزند شِکَرعلی

مرحوم سلطانعلی قاسمی فرزند علی

مرحوم محمدعلی توکلی فرزند مهدی

مرحوم غلام حسین قاسمی نراقی فرزند کریم

مرحوم نوروز یوسفی فرزند عباس

آخرین بازمانده چاووش خوانان سنتی نراق مرد با اخلاص آقای عباس کریمی فرزند شکراله است .

شما خواننده محترم نیز ضمن صلوات به روح پاک ذاکرین اهل بیت اگر نامی از قلم افتاده را اطلاع دهید .

سایت سلحشوران شهر نراق از محقق ؛ نویسنده و  پژوهشگر تاریخ و فرهنگ آقای حاج مرتضی علی آقایی نراقی از بابت تهیه این نوشتار قدردانی می نماید .