آشنایی با برخی واژه های راجی و کاربرد آن در نراق قدیم - خاک لون کردن

خاک لون کردن به معنی آغشته کردن گیاهان به خاک و این کار یک نوع مبارزه غیر شیمیایی جهت مبارزه با دفع آفات گیاهی در نراق قدیم بود .

به این صورت که با پاشیدن خاک (باد دادن) بر روی گیاهانی همچون یونجه،  گوجه ، گوجه فرنگی ، بادمجان، سیب زمینی، خیار و... شته ها و بیماری های گیاهی را از بین می بردند.

کشاورزان قدیمی که در قید حیات هستند این کار را به خوبی به یاد دارند.آنها برای انجام این کار مقداری خاک نرم با کود و یا خاکستر قبل از آب دادن زمین سر بال کَرت(کردو) می ریختند و با بیل روی محصولات می پاشیدند به این صورت محصول خاک لون می شد و ذرات میکروسکوپی خاک روی بدن حشرات و شته ها می نشست و آنها را نابود می کرد.

یکی از وسایل چوبی قدیمی که جهت این کار، کاربرد قابل ملاحظه ای داشت " بیرینه " نام داشت که برای مبارزه با کرم سر خرطومی یونجه استفاده می شد.
بیرینه یک نوع  دنباله بند بود که به مال می بستند و درست شبیه ماله ‌(لَت )بود یعنی دنباله بندی که برای صاف کردن زمین کشت شده بعد از گاویاری(شخم زدن) زمین انجام می شد با این تفاوت که در یک طرف تخته بیرینه چندین میخ ضخیم به صورت وارونه می کوبیدند واین دنباله بند بر خلاف (لَت)که خاک را صاف می کرد این وسیله باعت خراش دادن خاک می شد.

در هنگام مبارزه با کرم سر خرطومی یونجه این دنباله بند را به مال می بستند و گاویار هم روی آن می ایستاد و حیوان حرکت می کرد . در نتیجه این میخ ها با خراش دادن خاک بدون اینکه به ریشه گیاه آسیبی برساند مقدار خاک را به هوا جابجا می کرد. با انجام این کار ذرات خاک روی  پوست آسیب پذیر کرم سر خرطومی یونجه می نشستند و آن را نابود می کردند.
البته این کار برای مزارع کوچک انجام می شد و در زمین های کم یا کرت های کوچک یونجه که مال رو نبودند با خاک پاشی با بیل انجام می گرفت و در عصر حاظر این کار با سموم وحشره کش های شیمیایی انجام می شود .

شایان ذکر است که میکروب های مفید خاک برای جلوگیری از آلرژی بچه ها هم مفید است و ضرری ندارند .
همان طور که در قدیم بچه ها خاک بازی را دوست داشتند و به گویش محلی خود را شبیه " ماله خاکی" می کردند و به خانه می آمدند و مادران زیاد به این کاراهمیت  نداده و فقط به تکان دادن وعوض کردن لباس بچه بسنده می کردند امروزه هم پزشکان معتقدند که به بچه ها باید اجازه داد خاک بازی کنند .
بالاخره باید قبول کرد که یک حکمتی در خاک هست که بچه ها را در کودکی به سمت خود می کشاند.

 

سایت سلحشوران شهر نراق از پژوهشگر و نویسنده توانمند جناب آقای مرتضی علی آقایی نراقی از بابت تهیه این تحقیق سپاسگزار می باشد .