نامه فضل اله نراقی معاون التجار و اهالی به رئیس مالیه نراق از تنگدستی ، گرسنگی ، مرگ ، ظلم و تعدی به اموال و احشام مردم و مقصر دانستن نایب الحکومه نراق در 106 سال پیش - سند شماره 358

مقام محترم ریاست جلیله مالیه نراق (احتمالا میرزا منصور خان) دام اقباله
در چنین سالی که نصف اهالی از گرسنگی تلف شده و مابقی در کمال عُسرت(تنگدستی) و فشار و از طرفی سارقین و یغماگران(چپاولگر) همه روزه اغنام(بز و گوسپندان) و احشام(گله، خدمتگزاران) اهالی را می برند بر ضمیر منیر(روشن) مشهود و واضح است که حکومت نراق در عوض اینکه به اهالی مساعدت نماید آنی و دقیقه ای اهالی را از صدمه و اذیت و جرم و جریمه و چوب و شکنجه آسوده نمی گذارد .
حتی دعاوی حقوقی و سندی و ملکی را بدون گفتگو و محاکمه در زیر چوب جرم و جریمه می نماید و تجار محترم بی تقصیر را چون بوی نان تازه از خانه شان می آید می گیرند کَمند(دامی که با ریسمان بکشند) و حبس و چوبکاری می نمایند .

از شبان بیچاره بقدر دو مالیات شیر و ماست و پنیر مطالبه می کند . خبازها(نانواها) را هرروز حکمی و وَجهی مطالبه و دریافت می نماید و به نوعی فشار آورده که بکلی از کسب و کار افتاده ایم‌ . چاره ای ندیده مجبور به جَلای وطن(جماعتی که از خانمان و وطن کوچ کرده باشند) و رفتن به قم گردیده ایم ، ولی بدبختانه خبر صحیح رسیده که قم ، ناخوشی شدید است و روزی جمعی تلف می شوند .
و از طرفی هم اغنام و اموال و احشاممان در نراق و حاصل و محصول یکساله که به عَرَق جَبین(عرقی که در اثر تلاش بر پیشانی نشیند) به ثمر رسانیده ایم بی صاحب و در معرض تلف است .
لهذا با وجودیکه از تمام وقایع مستحضرید بازهم به عرض این مختصر تصدیع می دهیم و حضرت اجل عالی را شاهد و گواه می گیریم که هر خطر و خسارت و نقصان و ضرری وارد شود به اهالی مسئول آن جناب نایب الحکومه متعدی متظالم است . و بعلاوه صریحا عرض می کنیم چنانچه به مالیات مستقیم وغیر مستقیم هر ضرر و نقصانی و کم و کسری وارد شود مسئول نایب الحکومه است .
فردا روز ، دولت از رعیتِ متواریِ مهاجر نباید مواخذه و مطالبه نماید و اگر نایب الحکومه بخواهد انکار نماید خود حضرت اجل بخوبی بر صدق این عرایض مستحضر و شاهد و گواهید .
و بعلاوه چنانچه چوب و فلک و شکنجه و جرم و جریمه در میان نباشد یعنی قبل از ثبوت خلاف در میان نیاید حاضریم در حضور مبارک مجدد جمیع را ثابت و مُدَلَل(ثابت کردن) و محقق بداریم و رسما عرض می نمائیم که به مقامات مربوطه اداری که خود حضرت اجل می دانید شرح حال فدویان(بندگان - جان نثاران) را تقدیم دارید که تا زود است علاج نمایند و رفع این ظلم و تعدی و صدمات را بفرمایند .
زیاده عزت مستدام باد
فدویان تجار و اهالی نراق
ذیقعده 1335(برابر با شهریور 1296)

سایت سلحشوران شهر نراق از استاد حاج سید مجتبی غفاری فرزند سید محمود بابت نامه فضل اله نراقی معاون التجار و اهالی به رئیس مالیه نراق از تنگدستی ، گرسنگی ، مرگ ، ظلم و تعدی به اموال و احشام مردم و مقصر دانستن نایب الحکومه نراق در 106 سال پیش سپاسگزار می باشد .