نامه حاج محمد علی فرزند حاج محمدرضا از همدان به دائی اش میزا نعمت الله نراقی تاجر بزرگ 116 سال قبل و تسلیت گفتن فوت قاسم - سند شماره 504

جناب عمـــــدةالتجار و زیـدةالاخیار آقا نعمت الله تاجـر نراقی(نعمت الله نراقی فرزند محمد جواد) ملاحظه نمایند
بتاریخ ۱۵ شهر ربیع المولود ۱۳۲۶
15 ربیع الاول 1326(برابر با 28 فروردین 1287) 116 سال
نور چشم مُکرم من،
امیدوارم مجاری امور بر وفق منظور باشد. در واقعه فوت مرحوم قاسم که کاغذ نوشته بودید جواب شما را که مبنی بر تعزیّت بود نوشته بودم بفرستم بواسطه اینکه چندان چاپار و مُکّاری منظم نبود،کاغذ را در حجره نگاه داشتم.
نورچشمی من وعده کرده بود بفرستد و نفرستاده بود.تا حالا که شب است آمده که صبح را آقا علی اکـبر روانه است.لهذا باین دو کلمه زحمت می دهم.
اصلاً در واقعه فوت مرحوم قاسم معلوم است.من خودم حق دارم.شما  تعزیّت و تسلیت بدهید ولی معهذا شما را تسلیت می دهم و تعزیت می گویم. در خصوص همراهی من با شما کراراً عرض کرده ام ، دائی جان ، خدا شاهد است به ارواح مرحوم حاج آقا حســـــن خان ، خودم را از بستگان خودم می دانم،خصوص شما که همشیره زاده گان من هستید.نهایت یا من در همراهی اشتباهی کرده ام. نمی دانم همراهی یعنی چه تا آنکه آنجور کنم شما راضی باشید.

یا اینکه شما معنی همراهی را نفهمیده که هرچه می کنم منظور شما نیست.خدا هرکدام توفیق بدهد که من همراهی کنم و شما هم بفهمید ان شاءالله. شٵن حضور نوشته بودید والده هم با شما همراهی ندارد.والده به غیر از تو دیگر مگر کسی را دارد؟ چقدر خوب است آدم فهمیده باشد.ولله خیلی خیلی حیف است از شما و این اظهارات. نور چشم; اصل آنست تکلیف خود را کم کرده اید و نمی دانید چنان دانسته اید.تفره و فلان فلان حرفه کار است.ابداً اینجور نیست. نوشته اید پانصد تومان والده حواله کنند در حساب آقامحمـدرضـا،دیگری حواله صمـصام. نور چشم من،عوض والده امضا می کنم تو پانصد بگیری اصلاً هم به والده ندهی ، مطلبی نیست.اما پانصد تومان بتو حواله ماند  یا مثل سایر پول ها طلب ما خواهد شد.
در هر حال اگر عرض مرا می شنوی زودتر بیا همدان فکر کاری جهت خودتان بکن و اگر نه چه عیب دارد من قول می دهم پانصد تومان از والده حواله صمصـام جهت شما بگیرم. در نـــــراق بوسیله بوده آقا فضل الله(فضل الله نراقی فرزند محمد جواد معاون التجار) قنات نورچشمی قاسم را فروخته و گفته دارائی قاسم صلح به من است.
به ایشان نوشتم ، جواب نوشته بود من چنین مطلبی نگفته ام. مرا وکیل کرده بود،قنات او را فروختم.چهارصد تومان و دویست تومان به قاسم داده ام.یکصد و هفتاد تومان او را خرج کرده ام.به وارث او می دهم. نوشته بود آقا نعمت الله(نعمت الله نراقی فرزند محمد جواد) مطلع است.اولاً معلوم است فروش ملک عملی شده ،دوماً ملک قاسم بجز که به والده برسد مال توست.می خواهم بدانم قاسم که پول شما را داده بود این دویست تومان را گرفته چه کند؟... وقت تنگ است و مجالی ندارم
اقل حاج محـمدعلـــــے حاج محمـــــدرضا نراقی
باقی مطالب خودم از ورق دویّم(دوّم)

ولی اگر سرکار زودتر تشریف بیاورید همدان ممکن بلکه صریح است.هم حاجی محمد همراهی می نماید و هم والده.دیگر بسته به همراهی و اقدام سرکار است.الیوم که هفتم ماه است چاپاروار از سرکار دستخطی زیارت نشد.سه هفته است ابداً از سرکار خبری نمی رسد. حقیقتاً رسم کسب و شخص عاقل همین است.اگر ترک دنیا فرموده اید تشریف بیاورید لامحاله بقدر قروض وصول کرده املاک هم بفروشید بقرض بدهیم.آنوقت ترک دنیا کنیم.
از مذمّت خُلق،مردم می گویند معاون التجار(فضل الله نراقی فرزند محمد جواد) دو ماه است تهران چه می کرد حال نراق چه می کند؟ این حالت را از جمله بی تدیّنی بهایی ها می شمارند. زیاده از این راضی به ضررم نشوید.بیایید قرض مردم را بدهیم آنوقت خانه نشینی را اختیار کنیم.اگر محتاج نیستید به تجارت ، باز باید قرض را داد.بس است بی اعتنایی.
سال گذشته اگر داخل انجمن نبودید آنهمه صدمه توتون نمی رسید.بنده این همه عرض کردم رفتن من به اشنود(روز دوم از خمسه ٔ مسترقه) ضرر دارد.قبول نفرمودید و آخرالامر هزار تومان ضرر وارد شد.هزار هم اصل پولش را آقا عباس لوطی خور کرد. حال خرج باغ خودش را هم نمی دهد.صریحاً عرض می کنم اگر زود خود را نرسانید دیناری نه طلب اشنود(روز دوم از خمسه ٔ مسترقه) و نه طلب شهاب و نه طلب سید محسن صورت پذیر نیست.باغ او  . است دوهزار قیمت دارد ولی تا شما نیائید قَسَم به جهت او نخورید باغ مال ما نمی شود.این جور نوشته گرفته است .

از جناب استاد حاج سید مجتبی غفاری فرزند سید محمود به جهت بازخوانی نامه از همدان به نراق سپاس گزار می باشیم .

از جناب آقای حمید سلطانی شایان فرزند اکبر از بابت تایپ و تنظیم  نامه 116 ساله قدردانی می کنیم .