قلعه ابل ( اُل OL) شهر نراق حدود ۱۱ قرن پیش در کتاب تاریخ قم

در صفحه ۷۳ کتاب تاریخ قم تالیف حسن بن محمد بن حسن قمی در قرن چهارم  و عصر فخرالدوله دیلمی به سال ۳۷۸ قمری به عربی نگارش شده در خصوص قلعه ابل عینا نوشته است :

 قلعه ابل ، این قلعه بِقُرب نَراقست بر کوهی که آنرا بل میگویند و فرا پیش آن رودخانه است و این قلعه نیز مَنیع بوده است .

این قسمت که در عکس با دایره قرمز مشخص شده به قلعه ال  معروف هست

توضیحات سایت سلحشوران شهر نراق :
نراق بخشی از شهرستان دلیجان در استان مرکزی واقع است . قرن های متمادی در شمال شهر تاریخی نراق قلعه یا دِژ و کوه سِتُرک وجود داشته که نامش به مرور تغییر یافته است . نزدیک به 11 قرن پیش قلعه ابل در دامنه کوه بل مکانی برای زیستگاه عده ای و پناهگاهی برای در امان ماندن از حوادث گوناگون روزگار مطرح بوده که در کتاب تاریخ قم به آن اشاره شده است .
هنوز کسی نمی داند تلفظ صحیح این نام چگونه است و هر فردی به ظن خود اعراب گذاری و آن را معنی کرده و اشتباهی را وارد تاریخ می کند : اُبُل - اُبِل - اِبُل - اِبِل و بُل - بِل - بَل و ... .

طی یکی دو قرن گذشته که زبان و لهجه های محلی دستخوش دگرگونی گردید و نراقی ها هم مانند بعضی همسایه ها به زبان راجی سخن می گفتند حرف ب از ابل و بل حذف و اُل جایگزین آن گردید .
ارتفاع کوه اُل که پای آن مزرعه شریف آباد قرار دارد حدود 1000 متر می باشد که قلعه سنگی در حدود 700 متری کوه اُل قرار دارد و از شهر نراق که به کوه نگریسته شود دهانه قلعه قابل مشاهده است و اگر با دوربین مجهز نگاه شود دهانه آن و صخره های اطراف بهتر دیده می شود . ورودی قلعه حوض آب وجود دارد .

در طول سال عده ای از کوهنوردان و علاقمندان به طبیعت به قلعه اُل در دامنه کوه اُل صعود می کنند و همچنین صعود جوانان ورزشکار شهر نراق را پی در پی در این ارتفاع شاهد هستیم . چوپانان در زمان های مشخص با آتش افروختن هیزم و انداختن از کوه منظره ای زیبایی را خلق می کنند که شاعر نراقی امیر مسعود نراقی فرزند میرزا ابوالقاسم خان در این خصوص اشعار زیبایی سروده است که به آن اشاره می شود :

به کوه اُل که نشان دیار من است
سلام باد که پیوسته افتخار من است

به دامنش درو دشتی است سبز و خرم و شاد
که آب صافی آن شهد خوشگوار من است

رقم زده فلکش بر جبین گذشت زمان
که از روند زمان نقش پایدار من است

به هیبتی که بدامان کشیده خاک نراق
 نهفته قصه پیوند استوار من است

ز باغ لاله که در دل دمیده فصل بهار
توان شناخت که مشتاق بی قرار من است

به صخره های سترگی که در میان دارد
 حکایت دل سنگین روزگار من است

به آتشی که شبانان بر آن بر افروزند
زبان شوق و لهیب دل فکار من است

به ابرو باد و مه و خور به طعنه خنده زند
که تا قیام قیامت جهان به کام من است

برون کشیده سر از خاک و بر فلک اندام
 عقاب عرشم و شیر فلک شکار من است

برون نمی رود از دل هوای منظر اُل
 که یاد عهد جوانی و یادگار من است

سلام من همه بر آشنا و سال و زمان
به اُل که آینه دار دیار و یار من است

به باغ طبع نراقی بهار گو نرسد
بهار منظر اُل را نما بهار من است

کوه اُل از یک طرف در مسیر مشهد اردهال و میل(برج آتش) سَر گردَنه امتداد دارد و از طرف دیگر به غار چاله نخجیر نراقِ دلیجان با قدمت 70 میلیون سال و همچنین میل(بُرج آتش) سَر سوراخ جاسب منتهی می گردد . داخل کوه گونه های حیوانات وجود دارد و تا 70 سال قبل دامداران تلاشگر بارها پلنگ را از نزدیک مشاهده کرده اند .
همانگونه که در کتاب تاریخ قم در یازده قرن پیش نوشته شده قلعه و کوه به قُرب و نزدیک نراق است و فرا پیش آن رودخانه است که همچنان این رودخانه قرن ها پابرجاست .

 در صفحه 249 الی 258 کتاب تاریخ نراق اثر علی عظیمی اهل نراق در خصوص قلعه و کوه مطلب نوشته شده که در فرازی از آن آمده :
بنابر مدارک موجود این غار در زمان ساسانیان خزانه دولتی بوده و حکمرانان از آن قسمت بر شهر نراق نظارت داشته اند . تصویری از مُهر سُربی و همچنین بشقاب سفالی مرغوب مکشوفه سال 1342 از قلعه اُل نمایش شده است . از مزرعه زین الدّین(زَعین) راهی به سمت قلعه اُل وجود داشته که با اسب امکان تردد بوده و داخل قلعه راهی سخت به تالار و قلعه دیگر وجود دارد . 

  در صفحه 26 کتاب نراق در آیینه تاریخ اثر محمد رضا خسروی اهل نراق در ارتباط با قلعه و کوه اُل نوشته :
از غارهایی که در شهر نراق وجود دارد غار اُل می باشد که دارای راهی بسیار صعب العبور است . این غار در زمان های قدیم در هنگام حمله ای مهاجمان پناهگاهی برای مردم این شهر محسوب می شده است . ورودی این غاز تنگ است و در وسط آن حوضی از جنس آهک وجود دارد .

در زمستان ها این حوض از برف پُر می شده و در قدیم مردم از آب آن برای آشامیدن استفاده می کردند .جلوی غار به علت تابش نور خورشید روشن می باشد . به اعتبار بعضی اقوال هنوز کسی به انتهای آن نرسیده است .