تا 60 سال پیش و قبل آن اهالی نراق برای نیازهای گرمایشی
خود از هیزم ؛ ذغال ؛ هیمه (نوعی گیاه صحرایی) و عنبر نسارا(اثر میکروب کشی دارد)
استفاده می کردند .حتی گرمابه نیز جهت گرم کردن آب مورد نیاز از همین وسایل بهره
مند می شد .برای پخت و پَز در اجاق ها و در زمستان ها از همین امکانات برای گرم
نگه داشتن کُرسی استفاده می گردید .
این در
شرایطی بود که بعضی از شهرها و مناطق بزرگتر برای ایجاد گرمایش و پخت و پز از چراغ
های نفتی والور و بخاری علاءالدین که به بازار آمده بود استفاده می کردند .برای
بهره برداری از روشنایی معابر و منازل نیز از چراغ های گردسوز ؛ لامپا ؛ بادی و پی
سوز استفاده می شد .
در نراق چون نفت وجود نداشت و تهیه آن با نبود ماشین امکان
پذیر نبود با الاغ نفت مورد نیاز مردم تامین می شد . الاغ ها به جایگاه پمب بنزین
دلیجان هدایت و هر الاغ می توانست چهار دبه 18 لیتری و مجموعا 72 لیتر نفت را در
مسیر 15 کیلومتری دلیجان به نراق حمل نماید .
این موضوع مشکل عمده ای برای مردم را فراهم آورده و به
تدریج تهیه هیزم و ذغال سخت شده بود . بر این اساس آقای سید محمود غفاری که همواره
برای رفاه اهالی تلاش و همت مضاعف داشت با عده ای از همفکران به فکر چاره افتاد .
سال 1333 درخواست
افتتاح شعبه نفت از شرکت نفت منطقه که مرکز آن شهرستان قم بود به عمل آمد ولی به
دلیل اینکه در نراق محلی برای عبور و دور زدن تانکرهای نفتکش وجود نداشت مورد
موافقت قرار نگرفت . کوچکترین تانکر نفتکش 14تا 18 هزار لیتر گنجایش داشت .
60 سال
پیش بافت نراق به صورت کوچه های باریک بود و سه میدان گاه بیشتر نداشت :
1- میدان اصلی که همچنان وجود
دارد و به دَرِ اداره مشهور بود .
2- جلو منزل حاج احمد خان
امینیان
3- جنب منزل سید محمود غفاری
که به حصار آبراهیم مشهور بود و تابستان ها کاروان های کولی در آنجا مستقر می شدند
و کارشان بافت و ساخت غربال بود .
پی گیری آقای غفاری ادامه یافت تا اینکه با هزینه شخصی یک
نفتکش خالی از قم به نراق آمد و فقط تا میدانگاه اول پیش آمد و با اصرار موافقت
فروشندگی نفت اخذ گردید .
مرحوم
سید محمود غفاری
مشکل دوم که نمایان شد عدم وجود مخزن چند هزار لیتری بود که
ظرفیت تخلیه یک نفتکش را داشته باشد . بعد دنبال مکانی بودند که باید گنجایش حداقل
80 بشکه 220 لیتری
را داشته باشد . مغازه آهنگری آقای سید ابوالفضل میرسلطانی فرزند سید باقر مد نظر
قرار گرفت که این ظرفیت را نداشت و مکان دوم انباری آقای علی اکبر ابراهیمی فرزند ... مورد اشاره قرار گرفت و با مشقاتی
بشکه ها از قم به نراق حمل و در این مکان تخلیه می گردید .
11 آذر
1333 شعبه نفت توسط حاج محمود غفاری برای اولین بار در نراق تاسیس گردید . تخلیه
نفت سفید از تانکر به بشکه های 220 لیتری به وسیله لوله خرطومی شکل بود که می
بایست تک به تک داخل بشکه ها خالی می شد که اغلب سرریز گردیده و میزانی از نفت هدر
می رفت و بوی آن فضا را آلوده و اعصاب و روان را به هم می ریخت.
نقطه عطفی در مصرف انرژی به وجود آمد و در واحدهای عمومی و
مسکونی بخاری و سماورهای نفتی و چراغ های توری رایج شد . حمام و نانوایی ها نیز
مشعل های نفتی را جایگزین هیمه نمودند . چون تا آن زمان پشت بام حمام ها انبار
هیمه بود .
افرادی که با مشقت از دلیجان به نراق با الاغ نفت حمل می
کردند از این پس از نراق به روستاهای همجوار مثل جاسب ؛ خاوه ؛ سینقان و مشهد
اردهال نفت را انتقال می دادند . از چهره های مشهور حاملین نفت که انسان های
زحمتکش و نان حلال خور بودند مرحوم مشهدی علی قجری فرزند جعفر مشهور به علی جعفر و
مرحوم محمد اکبری فرزند اکبر مشهور به محمد اکبر بودند .
بعدها کوچه ها عریض تر شد و امکان عبور ماشین های بزرگتر
فراهم گردید . قسمتی از میدان مقابل منزل حاج احمد خان امینیان خریداری و سالنی
جهت مکان توزیع نفت آماده گردید و تا سال 1354 که خیابان اصلی نراق احداث شد این
مکان تخریب گردید .
بعد شعبه نفت به ابتدای بازار شمس السلطنه و در مغازه
نانوایی سنگکی شاطر عبدالله نوروزی نقل مکان نمود و تا پایان فعالیت در این مکان
خدمت رسانی ادامه داشت .
مرحوم
سید جلال جلالی
لازم به ذکر است در تمام دوره فعالیت فروشندگی نفت نراق
مرحوم سید جلال جلالی فرزند سید تقی که از بستگان مرحوم سید محمود غفاری بود ایشان
در توزیع نفت همکاری می نمود . مردم با پیت های مختلف 4 تا 20 لیتری در صف ایستاده
تا نوبت خرید نفت فراهم گردد . حاج سید محمود به هر کس که جوان تر بود سفارش تلمبه
زدن می کرد . یعنی میله
ای به عقب و جلو به حرکت در می آمد و به این طریق از مخزن اصلی نفت داخل بشکه 200
لیتری می گردید و بعد با ظرف های مخصوص که لیترهای آن مشخص بود توسط شیر از بشکه
پُر گردیده و نهایتا در ظرف مشتری ریخته می شد .
نفت به وسیله تلمبه به مخزن شیردار هدایت می شد و از طریق
مخزن شیردار با پیمانه های 1 – 3 – 5 –
10 –
18 و 20 لیتری در ظروف مشتری ریخته می شد .
بهای نفت در تابلو نصب شده به این شرح اعلام شده بود :
نفت سفید هر لیتر 5/2 ریال
5 لیتر
5/12 ریال
10لیتر 25 ریال
18لیتر 45 ریال
نفت سیاه هر لیتر 1 ریال
تا اوایل انقلاب 1357 نفت توسط شرکت تعاونی نراق توزیع می
گردید که دو نفر از متصدیان شریف و زحمتکش آن مهدی اسماعیلی فرزند ... اهل روستای
سینقان و سید مصطفی باشی فرزند سید عباس بودند که علاوه بر فروش نفت در فروشگاه
شرکت هم خدمت گزار مردم بودند .
نفت سیاه که مورد استفاه حمام و نانوایی ها بود کمی بالاتر
از شهرداری در سال 1336 راه اندازی شد . مخزن زیر زمینی با آجر و سیمان ساخته و
آماده شد و تخلیه آن نسبتا بدون درد سَر بود
.
مرحوم محمد حسینی
مرحوم نادعلی حسینی
آخرین افرادی که از این مخزن نفت سیاه بیرون می آوردند دو
برادر چاق و لاغر به اسامی نادعلی و محمد حسینی فرزندان حسین بودند که با زحمت نفت
سیاه را داخل بشکه دویست لیتری می ریختند . آنگاه بشکه های پر شده را با کوشش
مضاعف هُل داده و اواخر نیز بر روی گاری گذاشته و توی سربالایی خیابان نفس زنان به
حمام عمومی که جنب مسجد جامع است می رساندند تا حمام شهر گرم بماند .
بهمن 1365 فرزند محمد به نام غلامرضا حسینی هنگام خدمت
سربازی در جبهه سومار استان کرمانشاه به شهادت رسید و پدر سر بلندتر از قبل قامت
خم نکرد .
حاج محمود غفاری انسان مومن و مذهبی و مورد احترام قاطبه
مردم نراق و منطقه بود . دیانتش زبانزد عام و خاص بود و به روحانیت و علما از سر
صدق و صفا احترام ویژه ای قایل می شد .
مرحوم
سید محمود غفاری
همسر آقای غفاری حاجیه خانم کوکب غفاری فرزند میرزا جواد و
فرزندانشان سید مرتضی ، سید مصطفی ، سید مجتبی ومرحوم سید مهدی همیشه مورد احترام
و تکریم اهالی نراق بودند .
حاج سید محمود غفاری فرزند سید جعفر متولد1292 هجری شمسی
تاریخ16/05/1364 در سن 72 سالگی بدرود حیات گفت و در وادی السلام شهر نراق سر بر
آستان تراب نهاد .
سید مجتبی غفاری
از آقای سید مجتبی غفاری فرزند سید محمود اهل شهر نراق در
تهیه قسمت عمده این پُست تشکر می شود .
